انباشت سرمایه به افزایش دارایی های ناشی از سرمایه گذاری یا سود کسب و کار اشاره دارد و یکی از اجزای سازنده اقتصاد سرمایه داری است. درحقیقت هدف اصلی این فرآیند، افزایش ارزش سرمایه گذاری اولیه به عنوان بازگشت سرمایه است که می تواند از طریق افزایش ارزش، اجاره، سود سرمایه یا بهره باشد. در این مقاله قصد داریم مفاهیم مربوط به انباشت سرمایه را بیان کنیم. بنابراین، اگر شما نیز در این خصوص کنجکاو هستید، توصیه می کنیم تا پایان مقاله همراه ما باشید.

انباشت سرمایه چیست؟

این مفهوم در درجه اول بر رشد ثروت موجود از طریق سرمایه گذاری مجدد سود به دست آمده و پس انداز تمرکز می کند. این سرمایه گذاری به طرق مختلف در سراسر اقتصاد تمرکز دارد. یکی از روش های رشد سرمایه از طریق خرید کالاهای ملموسی است که تولید را هدایت می کند. این خرید می تواند شامل دارایی های فیزیکی مانند ماشین آلات باشد. تحقیق و توسعه همچنین می تواند تولید را هدایت کند و به عنوان سرمایه انسانی شناخته می شود. سرمایه گذاری در دارایی های مالی، مانند سهام و اوراق قرضه، یکی دیگر از ابزارهای انباشت سرمایه در صورت افزایش ارزش آن دارایی ها است. یکی دیگر از عوامل مهم در این فرآیند، سرمایه گذاری در دارایی های فیزیکی مانند املاک و مستغلات است که ارزش آن ها در طول زمان به طور مداوم افزایش می یابد.

یکی از ایده های مهمی که باید به آن توجه کرد این است که انباشت سرمایه لزوماً نباید از طریق خرج کردن پول حاصل شود. از طریق روش های ساده ای مانند سازماندهی بهتر نیز می توان این کار را انجام داد. به عنوان مثال، یک شرکت می تواند با سازماندهی بهتر کارخانه خود برای کارآمدتر شدن بدون نیاز به خرید ماشین آلات اضافی یا استخدام کارگران بیشتر، تولید خود را افزایش دهد. پس از آن افزایش تولید باعث افزایش سود نیز خواهد شد.

انباشت سرمایه چگونه اتفاق می افتد؟

انباشت سرمایه از طریق راه های مختلف انجام می شود که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سود حاصل از کسب و کار را می توان دوباره سرمایه گذاری کرد.
• سرمایه گذاری مستقیم خارجی (که برای اقتصادهای در حال توسعه با سرمایه کم مهم می باشد).
• نوآوری فناوری که بهره وری سرمایه را افزایش می دهد.
• افزایش سرمایه انسانی؛ به عنوان مثال، نیروی کار با تحصیلات بهتر، سرحد امکان تولید را افزایش می دهد.
• کشف منابع جدید مواد خام؛ به عنوان مثال، ذخایر نفتی
• افزایش سطح پس انداز؛ در مدل رشد اقتصادی هارود- دومار، هرچه نسبت بالاتری از درآمد پس انداز می شود، سرمایه گذاری بیشتر و نرخ رشد اقتصادی بالاتری را ممکن می سازد. (اگرچه کینزی ها می گویند که پس اندازهای بالاتر همیشه سرمایه گذاری نمی شوند، بلکه می توان بدون سرمایه گذاری آن ها را پس انداز کرد)

اندازه گیری انباشت سرمایه

روش اصلی اندازه گیری این مفهوم، اندازه گیری تغییر در ارزش دارایی ها است. در مورد یک شرکت، این موضوع به سرمایه گذاری مجدد سود در کسب و کار نگاه می کند که بسته به نوع کسب و کار، می تواند سرمایه گذاری مجدد در کالاهای ملموس یا سرمایه انسانی و سپس تعیین ارزش افزوده سرمایه گذاری مجدد باشد. ساختار سرمایه و سلامت سرمایه یک شرکت را می توان از طریق تجزیه و تحلیل صورت های مالی آن شناسایی کرد.

صورت سود و زیان گزارشی جامع از سود ارائه می دهد و همانطور که در بالا ذکر شد، به انباشت سرمایه کمک می کند. صورت جریان نقدی به سه بخش تقسیم می شود: جریان های نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی، فعالیت های سرمایه گذاری و فعالیت های تامین مالی. معمولا جریان نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی مثبت است در حالیکه جریان های نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری و تامین مالی منفی است. خالص جریان های نقدی منفی لزوماً نشانه ای از یک کسب و کار ضعیف نیست، بلکه می تواند نشان دهنده سرمایه گذاری بلندمدت برای سلامت آینده یک شرکت باشد. در واقع به این دلیل است که ضروری است تا انباشت سرمایه از استهلاک پیشی بگیرد.

انباشت سرمایه و نابرابری

انباشت سرمایه اغلب از سود افزایش قیمت یا سود تقسیمی سهام اتفاق می افتد. بنابراین، فرآیند مذکور می تواند به چرخه ای خود تقویت کننده تبدیل شود. با ثروتمندانی که دارایی های سرمایه ای خود را افزایش می دهند و با سود کسب وکار، اجاره یا سود سهام، اقدام به انباشت سرمایه بیشتر می کنند.

نکات: 

سرمایه شامل تجهیزات ساخت بشر است که برای ساخت سایر کالاها مانند ماشین آلات و کارخانه ها استفاده می شود. انباشت سرمایه باید از مقدار سرمایه لازم برای غلبه بر استهلاک بیشتر باشد. به این معنا که مقداری از سرمایه فرسوده می شود و بنابراین سرمایه گذاریِ سرمایه موجود برای غلبه بر این امر ضروری است. توجه داشته باشید که این موضوع شامل خرید اضافی سرمایه می باشد.

انباشت سرمایه از مالکیت دارایی ها

فرض کنید یک سرمایه گذار دارای ملکی به ارزش 4 میلیون پوند است و مالک می تواند ملک را به ازای 6 درصد ارزش آن در سال اجاره دهد و این درآمد اجاره را سرمایه گذار برای خرید ملک های بیشتر سرمایه گذاری مجدد می کند. اگر رشد قیمت مسکن 5 درصد سالانه نیز وجود داشته باشد، سرمایه گذار به سرعت می تواند شاهد افزایش ثروت خود باشد. با بازده اجاره 6% و رشد دارایی 5% در عرض دو سال، سرمایه گذار نزدیک به 1 میلیون پوند افزایش در ثروت خود مشاهده می کند (از ثروت اولیه 4 میلیون پوند).

دیدگاه های مارکسیستی از انباشت سرمایه

دیدگاه مارکسیستی از این موضوع بر چگونگی سرمایه گذاری مجدد سود حاصل از کسب و کار در سرمایه بیشتر متمرکز است. این امر سرمایه داران را قادر می سازد تا ثروت و سلطه خود را بر جامعه افزایش دهند. با این حال، مارکس همچنین معتقد بود که سرمایه داری مستعد بحران است؛ زیرا زمان هایی وجود دارد که سود، بیشتر از پروژه هایی است که سرمایه داران می توانند در آن ها سرمایه گذاری کنند.

توماس پیکتی، اقتصاددان امروزی، استدلال می کند که بدون کنترل، فرآیند انباشت سرمایه می تواند به افزایش نابرابری در جامعه منجر شود. پیکتی خاطرنشان می کند که سرمایه لازم نیست در تجارت و کسب و کار سرمایه گذاری شود، بلکه می توان آن را در دارایی های دیگر مانند مسکن، سهام و اوراق قرضه سرمایه گذاری کرد.

به عنوان یک قاعده کلی، پیکتی استدلال می کند که ثروت سریعتر از تولید اقتصادی رشد می کند. او از عبارت r > g استفاده می کند که در آن r نرخ بازده ثروت و g نرخ رشد اقتصادی است. این عمدتاً به دلیل فرآیند انباشت سرمایه است و این واقعیت که دارایی ها نرخ بازدهی را ارائه می دهند که می تواند مجدداً سرمایه گذاری شود.

انباشت سرمایه و ریکاردو

مدل رشد اقتصادی ریکاردو ارزش بالایی برای این مفهوم قائل بود. از نظر ریکاردو، انباشت سرمایه از سود و تمایل و توانایی مالکان برای سرمایه گذاری در سرمایه بیشتر ناشی می شود.

انباشت سرمایه و کاهش بازده

مدل های رشد مبتنی بر مدل های سولو استدلال می کنند که انباشت سرمایه می تواند خیلی زود به کاهش بازده منجر شود. آن ها استدلال می کنند که رشد اقتصادی اساساً توسط رشد جمعیت و نوآوری های تکنولوژیکی تعیین می شود.

مدل های انباشت سرمایه و رشد درون زا

مدل های رشد درون زا معتقدند که انباشت سرمایه می تواند نرخ روند بلندمدت رشد اقتصادی را افزایش دهد. با این حال، برای مجاز کردن انباشت سرمایه لازم است نسبت های پس انداز افزایش یابد.

طرح های انباشت سرمایه

این فرآیند اغلب به عنوان وسیله ای برای کشورهای در حال توسعه برای افزایش نرخ رشد بلندمدت خود پیشنهاد می شود. برای افزایش انباشت سرمایه لازم است تا:

• نسبت های پس اندازها افزایش یابد.
• سیستم بانکی و سیستم وام دهیِ خوب حفظ شود.
• از فساد جلوگیری شود.
• زیرساخت های خوب برای جذاب تر کردن سرمایه گذاری ایجاد شود.

جمع بندی

در این مقاله با مفهوم انباشت سرمایه آشنا شدیم. به طور خلاصه و برای جمع بندی می توان گفت که:

• انباشت سرمایه عبارت است از رشد ثروت از طریق سرمایه گذاری یا سود کسب و کار.
• ابزارهای رشد ثروت می تواند شامل افزایش ارزش، اجاره، سود سرمایه یا بهره باشد. 
• اندازه گیری انباشت سرمایه را می توان با افزایش ارزش دارایی ها از طریق سرمایه گذاری و پس انداز مشاهده کرد.
• نابرابری اغلب به عنوان نتیجه منفی انباشت سرمایه در نظر گرفته می شود.