فعالان بازار سرمایه با اصطلاحات مختلفی آشنا می شوند که به کمک آن ها می توانند از سرمایه خود به بهترین نحو برای رسیدن به سود بیشتر استفاده کنند. پذیره نویسی به عنوان یکی از راه های تامین مالی شرکت هایی که هنوز تاسیس نشده اند، به عنوان یک روش خوب سرمایه گذاری برای عموم مردم نیز محسوب می شود. البته برخی افراد این موضوع را با عرضه اولیه اشتباه می گیرند و تصور می کنند که هر دوی آن ها یک معنی دارند؛ در حالیکه این دو موضوع کاملا مجزا از یکدیگر هستند. پذیره نویسی قبل از تاسیس شرکت و عرضه سهام آن در بازار سرمایه انجام می شود و عرضه اولیه فرآیندی مربوط به بعد از تاسیس شرکت است؛ بنابراین نباید قوانین مربوط به این دو موضوع را با یکدیگر اشتباه بگیرید و فرصت سرمایه گذاری را از دست بدهید. در ادامه این مقاله جزئیات بیشتری را درمورد فرآیند پذیره نویسی توضیح می دهیم.

منظور از پذیره نویسی چیست؟

بر اساس قوانین مربوط به تاسیس شرکت های سهامی عام، تمام سرمایه شرکت باید قبل از تاسیس آن تامین شود. سرمایه اصلی و اولیه تاسیس شرکت های سهامی عام می تواند از طریق موسسان شرکت یا عموم مردم به عنوان سرمایه گذار تامین شود. بنابراین شرکت هایی که سرمایه مورد نیاز برای تاسیس آن ها هنوز تامین نشده است، می توانند از طریق انجام فرآیند پذیره نویسی، سرمایه مورد نیاز خود را به دست آورند. منظور از پذیره نویسی، متعهد شدن سرمایه گذاران (عموم مردم) برای پرداخت مبلغی مشخص در بازه زمانی تعیین شده به شرکت است. این تعهد در قالب یک برگه تعهد سهام که در آن میزان مبلغ سرمایه گذاری درج شده است، به رسمیت می رسد.

فرآیند پذیره نویسی چگونه آغاز می شود؟

موسسان شرکت هایی که برای تامین مالی قصد انجام فرآیند پذیره نویسی دارند، باید طرحی بر همین مبنا تهیه کنند و بعد از امضای طرح توسط همه موسسان شرکت به همراه اساسنامه و اظهارنامه شرکت، آن را به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور یا اداره ثبت شرکت ها تحویل دهند. سپس نهادهای نامبرده با بررسی مستندات شرکت، تصمیم بر پذیرش یا رد تامین مالی شرکت از طریق فرآیند نامبرده می گیرند. طرحی که موسسان شرکت آن را به اداره ثبت شرکت ها یا سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تحویل می دهند، باید شامل موارد نامبرده در ادامه مطلب باشد:

• نام و حوزه فعالیت شرکت
• مرکز اصلی و شعب شرکت
• اطلاعات هویتی و سکونتی موسسان
• مدت زمان ثبت شرکت
• مبلغ سرمایه شرکت؛ نقد و غیر نقد
• ذکر مبلغ پرداختی موسسان
• شرایط مزایای موسسان
• ذکر هزینه های جانبی تدارکات مقدماتی تشکیل شرکت
• ذکر حداقل سهام پذیره نویسی شده
• ذکر چگونگی تخصیص سهام به پذیره نویسان

در کنار موارد نامبرده، چند موضوع دیگر نیز باید در طرحی که موسسان شرکت به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور یا اداره ثبت شرکت ها تحویل می دهند، درج شوند. پس از تایید نهادهای مربوطه، شرکت باید آگهی پذیره نویسی خود را در روزنامه ای که از قبل مشخص کرده است به چاپ برساند و نام بانکی که قرار است تعهد در آن انجام شود را نیز اعلام کند.

پذیره نویسی با چه روش هایی انجام می شود؟

برای انجام فرآیند پذیره نویسی دو روش وجود دارد؛ تعهد پذیره نویسی و تعهد کوشش. بر اساس روش اول، کارگزار یا متعهد پذیره نویس، متعهد می شود باقی مانده اوراق بهاداری که تا پایان دوره به فروش نرفته است را خریداری کند. برای انجام این تعهد نیز باید وثیقه ای را به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه دهد. در روش بهترین کوشش هم شرکت تامین سرمایه تلاش خود را به کار می گیرد تا تمام اوراق به فروش برسند؛ ولی اگر این نتیجه حاصل نشود هم تعهدی برای خرید تمام اوراق وجود ندارد.

مهلت پذیره نویسی چقدر است؟

بر اساس قوانین بازار بورس و اوراق بهادار، سازمان بورس تعیین کننده مهلت زمانی پذیره نویسی است. مهلت پذیره نویسی معمولا 30 روز است؛ ولی این بازه زمانی می تواند با تقاضای موسسان شرکت، توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تا 60 روز نیز تمدید شود. نکته مهمی که درمورد فروش اوراق پذیره نویسی وجود دارد، امکان برگرداندن سرمایه به سرمایه گذاران است؛ این شرایط در صورتی ایجاد می شود که فرآیند عرضه عمومی تکمیل نشود.

ورقه تعهد سهم چیست؟

همانطور که گفتیم تعهد سرمایه گذاران مبنی بر پرداخت مبلغی مشخص جهت تامین مالی شرکت ها در فرآیند پذیره نویسی از طریق یک ورقه به نام ورقه تعهد سهم به رسمیت می رسد. در این برگه اطلاعاتی مشخص درج خواهد شد تا از ایجاد ابهام جلوگیری شده و مدرکی کاملا رسمی و قانونی تهیه شود. از جمله اطلاعات درج شده در این برگه می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• نام بانک و شماره حسابی که مبلغ به آن واریز می شود.
• میزان سرمایه شرکت
• تعداد سهام، مبلغ اسمی و مبلغی که باید در فرآیند پذیره نویسی واریز شود.
• اطلاعات هویتی و سکونتی پذیره نویس
• مدت زمان تشکیل شرکت

به این ترتیب با در اختیار داشتن برگه تعهد سهم مشخص می شود که چه مبلغی توسط سرمایه گذار پرداخت شده است.

تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه

همانطور که گفتیم برخی افراد تصور می کنند پذیره نویسی همان عرضه اولیه است، در حالیکه این دو موضوع کاملا مجزا از یکدیگر هستند. پذیره نویسی قبل از انجام همه مراحل تاسیس شرکت انجام می شود و راهی برای تامین مالی شرکت های سهامی عام است؛ در حالیکه عرضه اولیه به معنای اولین مرتبه عرضه سهام یک شرکت در بازار سرمایه است و پس از تاسیس شرکت انجام می شود. از جمله دیگر تفاوت های این دو فرآیند می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• عرضه اولیه دارای یک بازه قیمتی مشخص است؛ در حالیکه پذیره نویسی با قیمت اسمی 1000 ریال انجام خواهد شد.
• کسانی که برگه تعهد پذیره نویسی دارند و مبالغی را پرداخت کرده اند، پس از تشکیل شرکت حق دریافت سهم دارند.
• بازه زمانی عرضه اولیه برای ثبت سفارش 2 تا 3 ساعت است؛ ولی پذیره نویسی معمولا در بازه 30 روزه انجام می شود.
• بنابراین سرمایه گذاران نباید با در نظر گرفتن این دو موضوع، فرصت سرمایه گذاری و خرید سهام عرضه اولیه یا برگه تعهد پذیره نویسی را از دست بدهند.

جمع بندی

در بازار سرمایه فرآیندی تعریف شده است که بر مبنای آن شرکت ها قبل از تاسیس می توانند سرمایه مورد نیاز خود را به کمک سرمایه گذاران، تامین کنند. تامین مالی شرکت های سهامی عام که توسط موسسان به طور کامل انجام نمی شود، توسط فرآیند پذیره نویسی و از طریق فروش برگه تعهد سهام تامین می شود. انجام این فرآیند نیازمند طی کردن مراحل مختلفی است که بدون انجام هر یک از آن ها، پذیره نویسی انجام نخواهد شد. لازم به ذکر است که فرآیند پذیره نویسی و عرضه اولیه با یکدیگر متفاوت هستند.