انجام معامله در بازار سرمایه، کسب سود بیشتر و به طور کلی پیشرفت در بازارهای مالی نیازمند اطلاع از موضوعات و اصطلاحات مختلف است. سهام جایزه نیز یکی از موضوعات مهمی است که سرمایه گذاران در بازار بورس ایران باید از آن مطلع باشند. همانطور که از نام آن مشخص است؛ به عنوان جایزه به سهامداران واگذار می شود؛ پس هزینه ای بابت آن از کسی دریافت نخواهد شد. البته دریافت سهم های جایزه تحت شرایط خاصی انجام می شود و به همه سرمایه گذاران واگذار نخواهد شد؛ زیرا تمام شرکت هایی که سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کرده اند، مشمول واگذاری سهم های جایزه به سهامداران خود نیستند. در ادامه همین مقاله جزئیات بیشتری از سهام جایزه را توضیح می دهیم.

روش های افزایش سرمایه

گاهی اوقات شرکت های مختلف برای سوددهی بیشتر و ادامه دادن به فعالیت خود به افزایش نقدینگی و تامین مالی نیاز دارند. برای تامین مالی شرکت هایی که سهام آن ها در بازار سرمایه عرضه شده است نیز چهار راه مختلف وجود دارد که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:

افزایش سرمایه از طریق صرف سهام

در شرایطی که ارزش اسمی سهام با قیمت بازار متفاوت باشد، این تفاوت قیمت را صرف سهام می نامند. بنابراین افزایش سرمایه به روش صرف سهام یعنی اینکه شرکت سهام خود را به جای ارزش اسمی به مبلغی بیشتر می فروشد. در نتیجه افزایش سرمایه انجام شده و یک منبع مالی مهم برای شرکت تامین می شود.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

شرکت ها در پایان هر سال مالی، مقداری از سود خود را به عنوان سود انباشته در نظر گرفته و در صورت های مالی خود درج می کنند. چنانچه شرکت در شرایطی قرار بگیرد که به منبع تامین مالی جدید نیاز داشته باشد، می تواند از سود انباشته استفاده کند. به این ترتیب افزایش سرمایه صورت می گیرد و شرکت با مشکل مواجه نخواهد شد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

همانطور که می دانید ارزش دارایی های فیزیکی و مالی با افزایش نرخ تورم، بیشتر می شوند. شرکت های مختلف در چنین شرایطی اقدام به ارزیابی و بررسی مجدد قیمت دارایی های خود مانند ملک، زمین، ماشین آلات و... می کنند تا در صورت افزایش ارزش آن ها، این موضوع را در ترازنامه شرکت درج کنند؛ به این ترتیب میزان سرمایه افزایش می یابد.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران

در شرایطی که یک شرکت قصد سرمایه گذاری جدید یا رشد و توسعه داشته باشد و از طرفی سود انباشته زیادی نیز در اختیار نداشته باشد، اقدام به افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سرمایه گذاران می کند. به این ترتیب شرکت اوراق جدیدی را به نام حق تقدم سهام منتشر کرده و در اختیار سهامداران فعلی خود قرار می دهد.

منظور از سهام جایزه چیست؟

همانطور که گفتیم سهامداران بابت سهم های جایزه ای که دریافت می کنند، هزینه ای را پرداخت نخواهند کرد. در مورد معنی سهام جایزه باید بگوییم شرکت هایی که از میان چهار روش موجود برای افزایش سرمایه از روش های افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها استفاده می کنند، به سهامداران خود سهم های جایزه واگذار خواهند کرد.

بنابراین فقط سهامدارانی که در زمان تصویب افزایش سرمایه شرکت از روش های نامبرده، تعدادی از سهام شرکت را دارند، مشمول دریافت سهم های جایزه هستند. فروش این نوع از سهم ها شرایط مختص به خود را دارد و پس از واگذاری آن ها به سهامداران بلافاصله قابل معامله نیستند. همچنین ارزش سهام یک شرکت پس از تصویب افزایش سرمایه به روش های مذکور، تغییر می کند.

وضعیت ارزش و تعداد سهام سرمایه گذاران بعد از واگذاری سهام جایزه چگونه است؟

همانطور که گفتیم وضعیت سهام سرمایه گذاران شرکت هایی که از طریق افزایش سرمایه، سهام جایزه به سهامداران خود واگذار می کنند، تغییر می کند. با توجه به اینکه تعداد سهام سرمایه گذاران بعد از تخصیص سهم های جایزه بیشتر می شود، مطابق با فرمول محاسبه ارزش این نوع از سهام، به طور کلی ارزش هر یک از سهم های این شرکت ها کاهش می یابد، بنابراین اصل سرمایه سهامداران همچنان ثابت است.

دریافت اطلاعات مربوط به تصویب افزایش سرمایه

برخی از فعالان بازار سرمایه تمایل دارند قبل از تصویب افزایش سرمایه به دو روشی که نام بردیم، تعدادی از سهام شرکت های مورد نظر خود را خریداری کنند. برخی افراد هم نظری کاملا برعکس دارند. به همین علت اطلاع از وضعیت تصویب افزایش سرمایه شرکت های مختلف برای فعالان بازار سرمایه ضروری است. برای اطلاع از این شرایط هم می توانید به سایت codal.ir وارد شده و اطلاعیه های افزایش سرمایه را مشاهده کنید.

چه زمانی سهام جایزه به پرتفوی اضافه می شوند؟

توجه داشته باشید سهم های جایزه بعد از تصویب افزایش سرمایه شرکت ها به تعداد سهام سرمایه گذاران از طریق اضافه شدن حرف "ج" به نماد سهام ها، افزوده می شوند؛ ولی جزء پرتفوی سرمایه گذاران محسوب نخواهند شد. در این شرایط دو حالت وجود دارد که اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی سرمایه گذاران نیز به همین دو حالت وابسته است:

میزان افزایش سرمایه کمتر از 200 درصد است

در شرایطی که میزان افزایش سرمایه کمتر از 200 درصد باشد، حداکثر تا دو روز کاری پس از انتشار اطلاعات مربوط به تصویب افزایش سرمایه شرکت، سهام مورد نظر بازگشایی می شوند و قابل معامله هستند؛ ولی سهام جایزه در پرتفوی قرار نمی گیرند. بنابراین نمی توانید آن ها را معامله کنید. سهم های جایزه پس از تکمیل مراحل ثبت و اعمال افزایش سرمایه به پرتفوی اضافه می شوند. فرآیندهای نامبرده نیز تقریبا زمان بر هستند و خیلی سریع انجام نمی شوند.

میزان افزایش سرمایه بیشتر از 200 درصد است

در شرایطی که میزان افزایش سرمایه بیش از 200 درصد باشد، سهام مورد نظر تا زمان تکمیل فرآیندهای ثبت افزایش سرمایه، نه بازگشایی می شوند و نه در پرتفوی قرار می گیرند. مدت زمان تکمیل مراحل ثبت افزایش سرمایه در این شرایط نیز همچنان طولانی است.

توجه داشته باشید که حضور یا عدم حضور سهام جایزه در عملکرد نیز تاثیری بر روند فروش و معامله آن ندارد. بنابراین برای فروش سهم های جایزه خود باید تا زمان تکمیل فرآیندهای ثبت افزایش سرمایه به روش های تجدید ارزیابی دارایی ها یا سود انباشته صبر کنید.

جمع بندی

در بازار سرمایه اصطلاحات و موضوعاتی وجود دارند که می توانند باعث سردرگمی، امیدواری یا ناامیدی سرمایه گذاران شوند. برای مثال تخصیص سهام جایزه به سرمایه گذاران یک شرکت می تواند باعث خوشحالی سهامداران شود، ولی در واقع تغییری در اصل سرمایه آن ها ایجاد نمی شود. در شرایطی که سهم های جایزه به سهامداران یک شرکت واگذار می شود، تعداد سهام شرکت افزایش یافته و از طرفی ارزش هر سهم کاهش می یابد. بنابراین تغییری در اصل سرمایه سهامداران ایجاد نخواهد شد.