در بازار سرمایه وقتی که صحبت از سهام شرکت ها می شود، اکثر افراد فکر می کنند که فقط یک نوع سهام در این بازار وجود دارد. در حالیکه باید به این نکته اشاره کنیم که شرکت های فعال در بورس و فرابورس به لحاظ ساختاری، سهم های متنوعی را در اختیار دارند که از جمله انواع سهام شرکت های بورسی می توان به سهام کنترلی، سهام مدیریتی و سهام شناور آزاد اشاره کرد. در واقع با توجه به نوع سرمایه گذاری و چشم اندازی که فعالان (حقیقی و حقوقی) نسبت به این بازار دارند، شیوه عملکرد و در دست گرفتن نوع سهام نیز می تواند متفاوت باشد. به همین دلیل، در ادامه مقاله به معرفی انواع سهام شرکت های بورسی می پردازیم.

سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟

یکی از انواع سهام شرکت های بورسی، سهام کنترلی می باشد. سهام کنترلی در یک تعریف ساده به سهامی گفته می شود که دارنده آن می تواند از طریق آن به اعمال مدیریت در شرکت بپردازد. دارندگان سهام کنترلی از دو طریق می توانند در شرکت اعمال نفوذ نمایند. روش اول به اینصورت است که یک یا چند عضو هیئت مدیره را انتخاب نمایند و روش دوم این است که با در اختیار گرفتن اکثریت آرای اعضای هیئت مدیره، بتوانند مدیرعامل شرکت را انتخاب نمایند. میزان تعداد سهامی که لازم است یک شخص آن را داشته باشد تا به آن سهام کنترلی گفته شود، بستگی به نوع شرکت و تعداد اعضای هیئت مدیره آن دارد.

علت ارزشمند بودن سهام کنترلی چیست؟

لازم به ذکر است که به 2 دلیل سهام کنترلی دارای ارزش می باشد:

• دلیل اول این است که دارنده سهام کنترلی، توانایی اعمال نفوذ در تصمیمات راهبردی شرکت از طریق انتخاب اعضا هیئت مدیره را دارد.
• دلیل دوم نیز این است که زودتر از سایر سهامداران راجع به اخبار و صورت های مالی شرکت اطلاع کسب می کند.

سهام مدیریتی چیست؟

مورد دوم از انواع سهام شرکت های بورسی که قصد تعریف آن را داریم، سهام مدیریتی می باشد. سهام مدیریتی به زبان ساده به بخشی از سهام یک شرکت گفته می شود که دارنده آن توانایی حق رأی قرار دادن یک یا چند عضو هیئت مدیره را در شرکت داشته باشد.

دارندگان سهام مدیریتی، یا تعداد سهام منتشر شده زیادی دارند و یا نسبتی از سهام شرکت را دارا می باشند که به شکل قابل توجهی به آن ها اجازه می دهد که با اعمال نظر و تأثیر بر تصمیم گیری های شرکت آن را کنترل نمایند. پس در واقع سهام مدیریتی به دارنده آن اجازه می دهد تا حق رأی کافی برای تصمیم گیری هایی که مربوط به شرکت است را داشته باشد.

نکته: توجه داشته باشید که بین سهام مدیریتی و سهام کنترلی تفاوت وجود دارد و این تفاوت به این شکل است که دارنده سهام کنترلی به اعمال نفوذ در هیئت مدیره شرکت می پردازد؛ اما دارنده سهام مدیریتی حق رأی کافی برای تصمیم گیری های مربوط به شرکت را دارد.

سهام شناور آزاد چیست؟

سومین مورد از انواع سهام شرکت های بورسی، سهام شناور آزاد نام دارد. سهام شناور آزاد به بخشی از سهام یک شرکت گفته می شود که دارندگان آن آماده خرید و فروش سهام آن شرکت هستند و تصمیم ندارند با نگهداری آن سهام در مدیریت شرکت مشارکت کنند.

میزان سهام شناور آزاد چه اهمیتی دارد؟

هر چه میزان سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، به این معنی است که تعداد سهام بیشتری برای معامله توسط عموم سرمایه گذاران وجود دارد و امکان دستکاری قیمت آن سهم توسط سهامداران عمده شرکت کمتر می باشد. البته افزایش بیش از حد میزان سهام شناور آزاد نیز مطلوب نمی باشد؛ چراکه دارندگان سهام شناور آزاد، افراد معمولی می باشند که بسیاری از آن ها در مورد سهام خود، تصمیم گیری های احساسی انجام می دهند. به عنوان مثال ممکن است سهام یک شرکت واقعا ارزنده باشد؛ اما به خاطر جو منفی کلیت بازار، دارنده سهام شناور آزاد، سهام ارزشمند خود را در صف فروش به حراج بگذارد و سایر سهامداران که از ارزشمندی این سهام مطلع هستند نیز به خاطر این تصمیمات احساسی و هیجانی متضرر می شوند.

افرادی که تجربه زیادی در بازار سرمایه دارند، معمولا برای بررسی تابلو معاملاتی سهام یک شرکت، درصد سهام شناور آزاد را نگاه می کنند و اگر درصد آن از یک حد معمول بیشتر باشد، ترجیح می دهند که سهام شرکت دیگری را برای خرید و فروش انتخاب کنند. در بسیاری از موارد دیده شده است افرادی که پول و سرمایه زیادی در اختیار دارند، به دنبال شرکت هایی با ارزش بازار کم و همچنین درصد سهام شناور آزاد پایین می گردند؛ تا به راحتی بتوانند سیاست های خود را در تابلو قیمتی سهام این شرکت ها اعمال کنند.

آیا سهام شناور آزاد یک شرکت ثابت می ماند؟

پاسخ این سوال منفی است؛ چراکه مدیریت یک شرکت امکان دارد برای بدست آوردن سرمایه لازم، میزان بیشتری از سهام راهبردی خود را به بازار عرضه نماید و سرمایه مورد نیاز خود را از این طریق بدست آورد. یا برعکس این قضیه، امکان دارد مدیریت شرکت تصمیم بگیرد میزان درصد سهام شناور آزاد شرکت را کاهش دهد و آن را به سهام راهبردی شرکت تبدیل نماید تا از طریق آن اعمال مدیریت بیشتری در شرکت نماید. 

میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت را از کجا می توان مشاهده کرد؟

برای مشاهده میزان سهام شناور آزاد یک شرکت باید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com مراجعه کنید و سپس نماد مورد نظر خود را انتخاب کرده و در صفحه «در یک نگاه» سهام مذکور، درصد سهام شناور آزاد را مشاهده کنید. به عنوان مثال، به تصویر زیر دقت کنید:

در تصویر بالا، تابلو معاملاتی سهام شرکت پالایش نفت بندرعباس (شبندر) دیده می شود. میزان سهام شناور آزاد این شرکت به عنوان یکی از انواع سهام شرکت های بورسی با کادر قرمز رنگ مشخص شده است و عدد 31 درصد را نشان می دهد.

جمع بندی

در این مقاله با چند مورد از انواع سهام شرکت های بورسی از جمله سهام کنترلی، سهام مدیریتی و سهام شناور آزاد آشنا شدیم. برای ورود به بازار سرمایه، دانستن این اصطلاحات و برخی دیگر از نکات و همچنین درک تفاوت های آن ها خالی از لطف نمی باشد؛ چراکه دانستن و درک جزییات مربوط به انواع سهام شرکت های بورسی هم دانش شما را افزایش می دهد و هم به شما در انتخاب بهترین سهام برای سرمایه گذاری، کمک می کند.