اظهارنظرهای مختلف افراد در مورد قیمت سهام به احتمال زیاد به گوش شما نیز رسیده است. برخی از افراد، مقایسه ارزش ذاتی و ارزش بازاری سهام یک شرکت برای خرید و فروش آن را به عنوان ملاک قرار می دهند. ارزش ذاتی سهام از مهم ترین مفاهیم در تحلیل بنیادی یک سهم است و در صورتیکه ارزش واقعی یک سهم را بدانید، هیچگاه بهایی بالاتر از ارزش واقعی سهام مذکور نمی پردازید. به عنوان مثال، شما هیچگاه یک عدد نان 2 هزار تومانی را به قیمت 50 هزار تومان نمی خرید؛ چراکه در مورد ارزش اجناس اطلاع دارید و اگر در مورد ارزش سهام در بازار سرمایه نیز اطلاع داشته باشید، دست به خریدهای غیر معقول نخواهید زد. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم تفاوت ارزش و قیمت در بازار سهام را مورد پردازش قرار دهیم و در ادامه با مفاهیم زیر آشنا می شویم:

• تفاوت ارزش و قیمت
• انواع ارزش در بازار بورس
• ارزش ذاتی سهام به چه معناست؟
• نرخ تنزیل چیست؟
• روش های ارزش گذاری سهام در بازار سرمایه
• رابطه سود با ارزش

تفاوت ارزش و قیمت

آیا تا به حال از خود پرسیده اید که تفاوت ارزش و قیمت به چه معناست و یا اصلا قائل به تفاوت بین این 2 موضوع هستید یا خیر؟

اکثر ما فکر می کنیم قیمت مقیاسی است برای نشان دادن ارزش داشته ها؛ اما واقعیت چیز دیگری است. افراد بسیار زیادی هستند که بین قیمت و ارزش، تفاوت قائل می شوند و در مقایسه ها، ارتباط خاصی بین این دو نخواهند دید. به عنوان مثال، موارد "با ارزش ولی کم قیمت " و "گرانقیمت ولی بی ارزش" در اطراف ما بسیارند.

قیمت فاکتوری است برای نشان دادن مقدار پولی که ما باید برای خرید چیزی پرداخت کنیم. اکثر قیمت ها و خرید و فروش ها به توافقات بستگی دارد و در هر زمان یا مکان می تواند متفاوت باشد اما معنای ارزش با این تعریف کاملا متفاوت است. اهمیت، شایستگی یا در برخی موارد، توانایی سود دهی می تواند ارزش یک چیز را برای ما تعریف کند.

تفاوت ارزش و قیمت را با یک مثال توضیح می دهیم. فرض کنید لیستی از مواد غذایی و وسایل مورد نیاز خود را تهیه کرده و به فروشگاه می روید. در ذهن شما هر محصول ارزشی مشخص دارد. زعفران به دلیل سختی کشت و عطر و طعم عالی و کمیاب بودن، بیشتر از یک عدد تخم مرغ ارزش دارد. اگر تخم مرغ را به قیمت 5 هزار تومان و زعفران را به قیمت 3 هزار تومان به شما بفروشند، صددرصد تعجب می کنید و نسبت به این موضوع مشکوک خواهید شد و یا اینکه به سلامت اجناسی که خریده اید دقت بیشتری خواهید کرد و این سوال در ذهن شما ایجاد می شود که چرا این اتفاق افتاد؟

دلیل ایجاد این سوال، دانش شما درباره ارزش اجناس فروشگاه بوده و در صورتیکه یک جنس بیشتر یا کمتر از ارزش واقعی خود قیمت گذاری شود، به سرعت متوجه می شوید.

تفاوت ارزش و قیمت در بازار سرمایه نیز به همین شکل است. در واقع رویکرد سرمایه گذاران موفق، خرید سهم ارزشمند با قیمتی مناسب است. در بازارهای مالی مانند بازار سرمایه، فعالان موفق همیشه به دنبال محاسبه ارزش سهام هستند. در واقع سرمایه گذارانی که از تحلیل بنیادی برای معاملات خود استفاده می کنند، در ابتدا ارزش سهام شرکت مورد نظر خود را حساب می کنند و پس از مقایسه آن با قیمت سهام شرکت مذکور، نسبت به خرید و فروش آن اقدام می کنند.

سرمایه گذاران موفق بورس هیچگاه بهایی بالاتر از ارزش یک سهم نمی پردازند. بلکه سعی دارند سهامی که قیمت آن پایین تر از ارزش واقعی است را خریداری کنند. اکثر این سرمایه گذاران دید بلندمدت دارند؛ چراکه دیر یا زود، قیمت سهم به ارزش واقعی یا ذاتی آن خواهد رسید.

انواع ارزش در بازار بورس

همانطور که اشاره شد، افرادی که از تحلیل بنیادی برای معاملات خود استفاده می کنند، بایستی تفاوت ارزش و قیمت را به خوبی بدانند. از طرف دیگر، مفهوم ارزش در بازار بورس تعاریف گوناگون دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن ها می پردازیم.

ارزش اسمی

به ارزشی گفته می شود که تنها بر روی دارایی نوشته می شود. ارزش اسمی در اساسنامه یک سهم جای دارد و این عدد از تقسیم مقدار سرمایه شرکت به تعداد سهام آن مشخص می شود. ارزش اسمی یک سهم در حالت عادی عددی ثابت است. 

ارزش دفتری

ارزش دفتری با حسابرسی در دفتر حسابداری بدست می آید. مقدار آن، اختلاف بین دارایی ها و بدهی های شرکت هاست. در اوایل کار یک شرکت، ارزش دفتری و اسمی برابرند. با گذشت زمان و انجام فعالیت های مختلف، مقدار ارزش اسمی و دفتری تغییر می کنند. 

ارزش ذاتی

این ارزش، میزان ارزش واقعی یک سهم است. محاسبه ارزش ذاتی از روش های گوناگونی انجام می شود.

ارزش خالص دارایی

از لحاظ شرایط، مانند ارزش دفتری است؛ تنها با این تفاوت که دارایی های مورد محاسبه در ارزش خالص دارایی، به قیمت روز حساب می شوند.

ارزش جایگزینی

ارزش جایگزینی سهام یک شرکت به معنای ارزش یک ورقه بهادار با فرض اینکه قصد ایجاد شرکت را داشته باشیم، می باشد. در واقع برای محاسبه ارزش جایگزینی سهام یک شرکت بایستی تمامی هزینه هایی که برای تاسیس و راه اندازی یک شرکت لازم است را محاسبه کنیم.

ارزش بازار

ارزش بازار یک سهم با میزان خرید و فروش مشخص می شود. هرچه تقاضا بیشتر باشد، ارزش بازار بالاتر می رود و هرچه عرضه بیشتر شود، ارزش بازار پایین تر می آید. دقیقا تابلو یک سهم در بورس با این مکانیسم کار می کند و قیمت سهام در بازار، با این نوع ارزش گذاری مشخص می گردد.

ارزش ذاتی سهام به چه معناست؟

تاثیر دنیای اطراف برای مشخص کردن ارزش یک دارایی بسیار مهم است. مانند ارزش یک منزل مسکونی که اگر منظره خوبی داشته باشد و یا اینکه دسترسی محلی مناسبی داشته باشد و یا در محله خوبی باشد، ارزش بیشتری خواهد داشت. این عوامل، تاثیر بیرونی بر قیمت این خانه دارند.

اما بر فرض مثال از تاثیر عوامل بیرونی صرف نظر کنیم، خانه مورد نظر چه قیمتی خواهد داشت؟ آیا از ارزش مادی این خانه کم خواهد شد؟ آیا مواد و مصالح ساختمانی مورد استفاده بی کیفیت تر دیده خواهد شد؟ قطعا خیر. دارایی ها بدون تاثیر عوامل بیرونی، ارزش دارند. ارزش یک خانه می تواند به امکانات درون ساختمان، مصالح ساختمانی مورد استفاده، طراحی و عوامل دیگر وابسته باشد.

در بازار سرمایه نیز، چنین مثالی صدق می کند. ارزش بازار و قیمت یک سهم تحت تاثیر وضعیت اقتصادی، نرخ تورم، ارزش پول ملی و عوامل دیگر قرار می گیرد. در صورتیکه ارزش ذاتی بدون در نظر گرفتن عوامل خارجی، اهمیت و ارزش یک سهم را نمایان می کند.

ارزش ذاتی با توجه به امکانات، توانایی سودآوری، قدرت برند، مدیریت و پارامترهای دیگر سنجیده می شود. اطلاعاتی که سهامداران برای تحلیل بنیادی و دستیابی به ارزش ذاتی یک سهم نیاز دارند، در سایت کدال موجود می باشد.

گزارش ها و صورت های مالی ارائه شده در این سایت، می تواند به تصمیم گیری های شما در مورد شرکت ها کمک کند. با سنجش پارامترهای مختلف در حوزه تحلیل بنیادی، می توانید پتانسیل رشد یک سهم را از صورت های مالی دریافت کنید.

نرخ تنزیل چیست؟

نرخ تنزیل را می توان عددی دانست که در تجزیه و تحلیل های سرمایه گذاران برای مشخص کردن قیمت آینده به کار می رود. نرخ تنزیل می تواند هم راستا با نرخ بهره بانکی در نظر گرفته شود و یا در صورتیکه تورم شدیدی بر جامعه حاکم باشد، با نرخ تورم در نظر گرفته می شود.

حدس می زنید که سرمایه شما در آینده چه سودی خواهد داد؟ 

سرمایه شما تا چند درصد سود سالیانه باید تولید کند تا شما نسبت به تورم و عوامل داخلی متضرر نشوید؟ در پاسخ به این سوال، عدد بدست آمده را نرخ تنزیل می نامیم.

روش های ارزش گذاری سهام در بازار سرمایه

تفاوت ارزش و قیمت سهام شرکت ها در بازار سرمایه، موضوع بسیار مهمی است و برای ارزش گذاری سهام شرکت ها در بازار سرمایه، فرمول های محاسباتی متفاوتی با استفاده از نرخ تنزیل استفاده می شود اما در حالت کلی، مشخص کردن ارزش سهام یک شرکت با استفاده از روش های زیر انجام می شود:

• محاسبه ارزش شرکت با توجه به دارایی های موجود. به عنوان مثال، به مالکیت یک قطعه از زمین شرکت پی می بریم و با توجه به قیمت روز زمین در ناحیه مورد نظر، ارزش گذاری می کنیم. 
• استفاده از روش های تنزیل جریان نقدی. با استفاده از فرمول ها و حدس سود آینده، جریان های نقدی به پول امروز تنزیل می شوند. 
• ارزش گذاری نسبی مانند نسبت های:

1. P/E: نسبت قیمت سهم (price) به سود ساخته شده (EPS)
2. P/S: برابر است با نسبت قیمت بازار (price) هر سهم به فروش (sale) هر سهم
3. P/B: نسبت قیمت و ارزش بازاری سهم (price) به ارزش دفتری (Book Value)

رابطه سود با ارزش

همانطور که اشاره شد، تفاوت ارزش و قیمت موضوعی مشخص در بازارهای مالی است و برای تصمیم گیری در مورد ارزش یک سهم، فاکتورهای دیگری نیز دخیل هستند؛ نسبت های P/E و EPS از این موارد می باشند و هر چقدر میزان EPS یک سهم بیشتر باشد، ارزش آن نیز بیشتر است.

EPS یعنی مقدار سودآوری شرکت به ازای هر سهم. در نتیجه، سهامی که EPS بالاتری داشته باشد، سود بیشتری نسبت به هر سهم به سهامداران خود می دهد. این موضوع می تواند برای بدست آوردن سهام رقابت ایجاد کند و بر روی ارزش بازاری سهام نیز تاثیر بگذارد.

P/E از تقسیم کردن قیمت بازاری سهم به مقدار سود شرکت به ازای هر سهم بدست می آید. این شاخص نشان دهنده ارزش یک سهم در مقابل سود ساخته شده است. برای مقایسه سهام با نسبت P/E، بیشتر به عدد مورد نظر در بین سهام هم گروه آن دقت می کنند.

جمع بندی

در این مقاله به تفاوت ارزش و قیمت اشاره کردیم و متذکر شدیم که اکثر افراد جامعه ما، قیمت را شاخصی مهم می پندارند. اگر طرز تفکر همه افراد مانند سرمایه گذاران بود، نابرابری های خیلی زیادی در جامعه شکل نمی گرفت. سرمایه گذاران موفق هیچگاه قیمت را معیار خیلی مهمی نمی دانند و برای هر سهم، ارزش خاصی در نظر می گیرند. مانند تمام افرادی که به خرید می روند، اگر یک کفش 500 هزار تومانی را به قیمت 6 میلیون ببینند، به ارزشمند بودن آن شک می کنند. شاید در نگاه اول، قیمت بالا دیدگاهی دیگر برای افراد داشته باشد و به صورت کاذب، تصور ارزشمند بودن به خریدار بدهد؛ اما انسان های باهوش، کیفیت و ارزش جنس را از دور تشخیص می دهند.

سرمایه گذاران موفق بازار بورس نیز به قدری حرفه ای شده اند که با نگاه به صورت های مالی سهام، استفاده از چند فرمول و حساسیت بالا، ارزش سهم را برای خود مشخص می کنند. یادگیری تحلیل بنیادی و توانایی مشخص کردن ارزش ذاتی سهام، به شما کمک می کند که سهمی را به قیمت بیشتر از بهای واقعی آن خریداری نکنید و به راحتی بتوانید تفاوت ارزش و قیمت را تشخیص دهید. بنابراین، تفاوت ارزش و قیمت در بازار سهام موضوع مهمی است و افرادی که از تحلیل بنیادی استفاده می کنند، حتما بایستی تفاوت ارزش و قیمت را در نظر بگیرند.