با رشد و توسعه بازار سرمایه در سال های اخیر، افراد بسیار زیادی علاقه مند به فعالیت در بورس شدند و این موضوع خود را در ورود میلیون ها سهامدار جدید به بازار نشان داده است و همانطور که می دانید، لازمه موفقیت در هر شغل و کسب و کاری، یادگیری مفاهیم پایه و اصطلاحات تخصصی آن حوزه است و افراد بدون یادگیری این مفاهیم نمی توانند موفق شوند و بازار سرمایه نیز از این امر مستثنی نیست و در بین فعالان بازار، اصطلاحات مختلفی رواج دارد و هرکدام از آن ها بیانگر مفهومی خاص هستند. یکی از این اصطلاحات، عبارت «حباب در بورس» است و در مواقعی که بازار با رشد یا نزول خیلی سریع و چشمگیر همراه شود، از این کلمه بیشتر استفاده می شود. بنابراین اگر شما نیز در خصوص موضوع حباب در بورس کنجکاو هستید، تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.

حباب در بورس به چه معناست؟

اصطلاح «حباب» در بازارهای مالی، به طور کلی به وضعیتی اشاره دارد که در آن قیمت یک دارایی (سهام، ملک، خودرو، طلا و...) از ارزش ذاتی و بنیادی خود فاصله می گیرد و دلیل تشبیه این مفهوم به حباب، پایدار نبودن آن است؛ چراکه حباب با یک محرک بیرونی می ترکد و موضوع حباب در اقتصاد نیز بیانگر این نکته است که قیمت یک دارایی اگرچه در کوتاه مدت ممکن است دچار نوسان شود و از ارزش ذاتی خود فاصله بگیرد، اما در بلندمدت قیمت آن ها با ارزش بنیادی خود هماهنگ می شوند و این حباب قیمتی از بین می رود.

به عنوان مثال، احتمالا شما نیز در بین فعالان بازار شنیده اید که می گویند سهام شرکت مذکور حباب دارد؛ در واقع به این معناست که قیمت سهام از ارزش ذاتی خود فاصله گرفته است و این فاصله قیمتی ممکن است هر لحظه جبران شود.

انواع حباب در بورس

بسیاری از فعالان بازار سرمایه معتقدند در صورتیکه قیمت سهام از ارزش ذاتی خود بالاتر رود، حباب شکل می گیرد؛ در حالیکه حباب در بورس را می توان به دو دسته حباب مثبت و حباب منفی تقسیم کرد.

حباب مثبت

این حالت در روندهای مثبت و صعودی به وجود می آید؛ در واقع وقتی که قیمت سهام از ارزش ذاتی خود بالاتر می رود، اصطلاحا می گویند که حباب مثبت شکل گرفته است و افرادی که ریسک گریز هستند، از سرمایه گذاری در چنین سهامی دوری می کنند.

به عنوان مثال، کارشناسان پس از بررسی کردن پارامترها و عوامل بنیادی تاثیرگذار بر روند سودسازی یک پالایشگاه، ارزش ذاتی آن را 1000 تومان به ازای هر سهم برآورد می کنند؛ اما به دلیل روند صعودی بازار، قیمت سهام این پالایشگاه به 1300 تومان رسیده است؛ بنابراین قیمت فعلی در مقایسه با ارزش ذاتی آن، 30 درصد بیشتر است و فعالان بازار معتقدند که سهام این شرکت، 30 درصد حباب مثبت دارد. تجربه ها نشان داده است که قیمت سهام شرکت ها در بازه های بلندمدت به ارزش ذاتی خود می رسند.

بازار بورس اوراق بهادار را در نظر بگیرید؛ با افزایش نرخ دلار ارزش ذاتی خیلی از سهم ها بالا می رود و می توان شاهد همبستگی شاخص کل بورس با شاخص نرخ ارز بود؛ اما زمانی که با ثابت بودن نرخ دلار، شاخص بورس به یکباره شروع به رشد می کند و از شاخص دلار فاصله می گیرد، همه تحلیلگران صحبت از حباب در بورس می کنند و بر این باور که دیر یا زود، حباب در بورس می ترکد.

نکته: این اتفاق در بازارهای مالی همیشه در حال رخ دادن است. قیمت از ارزش ذاتی فاصله می گیرد، قیمت به سمت ارزش ذاتی برمی گردد. ارزش ذاتی بالا می رود و...

حباب منفی

حباب منفی نوع دیگری از حباب در بورس است؛ این موضوع در روندهای نزولی به وجود می آید و در واقع وقتی که قیمت فعلی سهام از ارزش ذاتی خود کمتر باشد، اصطلاحا می گویند که حباب منفی شکل گرفته است.

به عنوان مثال، ارزش ذاتی سهام یک شرکت تولید کننده فولاد، حدود 2000 تومان برآورد شده است؛ اما به دلیل جو منفی بازار، قیمت آن به 1500 تومان رسیده است؛ در اینجا کارشناسان معتقدند که قیمت سهام مذکور از ارزش ذاتی کمتر شده است و 25 درصد حباب منفی دارد.

دلایل به وجود آمدن حباب در بورس

به وجود آمدن حباب در بورس می تواند دلایل زیادی داشته باشد و به طور کلی هر حرکت دسته جمعی و هیجانی که نقدینگی زیادی را به سمت یک بازار یا سهام انتقال دهد، باعث به وجود آمدن حباب مثبت و هر فعالیتی که نقدینگی و پول های بزرگ را به شکل هیجانی از سهام یک شرکت یا یک بازار فراری دهد، باعث تشکیل حباب منفی می شود. در ادامه به برخی از دلایل به وجود آمدن حباب می پردازیم.

اخبار و شایعات

در بسیاری از مواقع، اخبار پیرامون یک شرکت یا بازار خاص، باعث به وجود آمدن حباب مثبت و منفی می شود و لازم به ذکر است که موضوع حباب در بورس، فقط مختص بازار سرمایه ایران نیست و سایر بازارهای مالی در جهان نیز، چنین تجربه هایی داشته اند و اخبار و شایعات در حبابی شدن سهم ها بسیار تاثیرگذار هستند.

به عنوان مثال، یک شرکت فعال در زمینه ساختمان و انبوه سازی، با شایعه کردن در اختیار گرفتن یک پروژه چند هزار میلیاردی می تواند هیجانات زیادی را به سهامداران القا کند و باعث بالا رفتن قیمت سهام بدون دلیل بنیادی شود؛ پس از اینکه سهامداران و فعالان بازار متوجه شوند که این پروژه از روز اول وجود نداشته است، حباب شرکت مذکور می ترکد و بسیاری از افراد دچار ضرر می شوند.

پروژه کردن سهام

یکی از اتفاقاتی که معمولا در سهم های با ارزش بازار پایین رخ می دهد، پروژه کردن سهام است. در واقع، عده ای از افراد که منابع مالی بزرگی در اختیار دارند، بخش زیادی از شناوری سهام شرکت مذکور را خریداری می کنند و قیمت سهام را بدون اینکه دلایل بنیادی داشته باشد، بالا می برند و به این شکل است که حباب مثبت شکل می گیرد؛ این کار را تحت عنوان پروژه کردن سهام می شناسند و پس از اینکه قیمت سهام در یک بازه کوتاه مدت به شکل چشمگیر افزایش پیدا کرد، این افراد به شکل سنگین اقدام به فروش می کنند و حباب سهم می ترکد و آخرین افرادی که این سهم را در قله خریداری کرده اند، دچار ضرر می شوند.

به عنوان مثال، سهام شناور یک شرکت کوچک، 800 میلیارد تومان است و عده از افراد با در اختیار داشتن 400 میلیارد تومان پول، 50 درصد سهام شناور این شرکت را خریداری می کنند و قیمت آن را به شکل مصنوعی و بدون اینکه ناشی از رشد عملکرد یا سودآوری آن باشد، بالا می برند و باعث شکل گیری حباب مثبت می شود.

خوشبینی و ترس در روندها

همواره در روندهای نزولی و صعودی، قیمت بسیاری از سهم ها دچار حباب می شود؛ چراکه در روند های صعودی، اکثر فعالان بازار، به ادامه روند رشد سهم ها خوشبین هستند و همین موضوع باعث شکل گیری حباب مثبت در قیمت بسیاری از سهم ها می شود و در طرف مقابل و در روندهای نزولی، بخش عمده ای از سهامداران دچار ترس و اضطراب می شوند و قیمت سهم ها به شکل عجیب پایین می آید و اصطلاحا حباب منفی شکل می گیرد.

سیاست های کلان اقتصادی

سیاست های اقتصاد کلان در یک کشور، می تواند باعث حبابی شدن سهم ها شود. به عنوان مثال، اتفاقاتی که در بازه زمانی اوایل سال 1399 تا مرداد 1399 افتاد، نمونه ای از تاثیر سیاست های اقتصاد کلان در حبابی شدن سهم ها بود؛ چراکه بانک مرکزی با پایین آوردن نرخ بهره بین بانکی، نقدینگی بسیار زیادی را به سمت بازار سرمایه هدایت کرد و همین موضوع باعث رشد چشمگیر و بی سابقه در بسیاری از سهم ها مخصوصا سهام شرکت های کوچک شد و در مرداد 99 که نرخ بهره کاهش یافت، حباب بسیاری از این سهم ها ترکید و سهامداران زیادی را با ضرر مواجه کرد.

جمع بندی

یکی از اصطلاحاتی که همواره در بین فعالان بازار سرمایه رواج دارد، حباب در بورس است؛ در واقع این موضوع به فاصله گرفتن قیمت فعلی سهام یک شرکت با ارزش ذاتی آن اشاره دارد و به طور کلی حباب در بازارهای مالی را می توان به 2 نوع حباب مثبت و حباب منفی تقسیم کرد و وقتی که قیمت سهام بیشتر از ارزش ذاتی باشد، حباب مثبت و وقتی که قیمت سهام از ارزش ذاتی پایین تر بیاید، حباب منفی شکل می گیرد و یه طور کلی، عواملی همچون پروژه کردن سهام، سیاست های کلان اقتصادی، اخبار و شایعات، خوشبینی یا ترس در روندها و...می توانند در حبابی شدن قیمت ها تاثیرگذار باشند.