به دلیل تحریم های اقتصادی، کسری بودجه و رشد نقدینگی در سال های اخیر، همواره شاهد افت ارزش ریال در برابر دلار بوده ایم و در این میان بسیاری از بنگاه های اقتصادی، واحدهای تولیدی و... از این موضوع آسیب دیده اند؛ اما در بازار سرمایه، شرکت هایی وجود دارند که نه تنها بالا رفتن قیمت دلار به عملکرد آن ها آسیبی وارد نمی کند، بلکه موجب سودآوری بیشتر این شرکت ها می شود و به طور کلی می توان گفت که از افت ارزش ریال در برابر دلار، حداکثر استفاده را می برند؛ چنین سهم هایی را اصطلاحا سهم های دلاری می نامند و فعالان بازار سرمایه معتقدند که سرمایه گذاری در این شرکت ها بهترین استراتژی در دوران تورم است، به همین دلیل در ادامه مقاله به معرفی سهم های دلاری بورس می پردازیم.

سهم های دلاری چه ویژگی هایی دارند؟

اولین سوالی که پیش می آید این است که سهم های دلاری بازار سرمایه چه ویژگی هایی دارند که آن ها را از سایر شرکت ها متمایز می کند؟ پاسخ این سوال را بایستی در عوامل موثر بر سودآوری و عملکرد این شرکت ها جستجو کرد و به طور کلی چندین عامل در بازدهی آن ها تاثیر دارد که در میان فعالان بازار سرمایه آن ها را به سهم دلاری معروف کرده است که در ادامه این ویژگی ها را به شما معرفی می کنیم.

قیمت های جهانی

تعداد زیادی از گروه ها و شرکت های فعال در بازار سرمایه، قیمت گذاری دستوری بر روی محصولات آن ها اعمال نمی شود و نرخ های فروش آن ها کاملا منطبق با قیمت های جهانی است و نوسانات در بازارهای جهانی می تواند بر سودآوری این واحدهای تولیدی اثرگذار باشد. از طرف دیگر، برای تبدیل کردن قیمت های جهانی به نرخ های ریالی، بایستی آن ها را در قیمت دلار داخلی (قیمت دلار نیمایی) ضرب کنیم؛ بنابراین افزایش نرخ دلار به شکل مستقیم بر روی نرخ های فروش بسیاری از شرکت ها موثر است و بالا رفتن قیمت دلار نه تنها به ضرر آن ها نیست، بلکه سودهای چشمگیری را برای آن ها خلق می کند.

صادرات

بسیاری از شرکت های فعال در بازار سرمایه، علاوه بر بازار داخلی، بخشی از محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر می کنند و همانطور که می دانید، فروش کالا در بازارهای بین المللی با ارزهایی مانند دلار و یورو و براساس نرخ های جهانی صورت می پذیرد؛ بنابراین هرچقدر که نرخ دلار بیشتر شود، این شرکت ها محصولات خود را با حاشیه سود بالاتری می فروشند. بالا بودن حاشیه سود شرکت های صادرات محور به این دلیل است که آن ها عمدتا هزینه های خود مانند دستمزد کارگر و... را به ریال حساب می کنند، اما نرخ های فروش آن ها به دلار است.

دارایی های دلاری

در سال های اخیر، تورم بخش جدایی ناپذیر اقتصاد ایران بوده است و عواملی همچون تحریم های اقتصادی، کسری بودجه و رشد نقدینگی، ارزش ریال در برابر دلار را تضعیف کرده است. احتمالا شما نیز به عنوان یک شهروند ایرانی، بالا رفتن سطح عمومی قیمت دارایی هایی مانند سهام، طلا، خودرو، مسکن و...را احساس کرده اید؛ اما بایستی خاطر نشان کرد که این افزایش قیمت ها، فقط به صورت ریالی است و اگر ارزش دلاری این دارایی ها را محاسبه کنیم، متوجه می شویم که هیچگونه تغییری در قیمت های دلاری آن ها به وجود نیامده است.

به عنوان مثال، قیمت سهام یک شرکت در سال 1388، 1000 تومان بوده است و قیمت دلار در این سال نیز، در محدوده 1000 تومان معامله شده است، در حال حاضر و پس از گذشت 12 سال، قیمت دلار در بازار آزاد به 26,000 تومان رسیده است و قیمت همان سهم نیز در محدوده 26 هزار تومان معامله می شود؛ بنابراین در سال 1388 قیمت این سهام، 1 دلار بوده و در حال حاضر نیز همان 1 دلار است و به لحاظ دلاری هیچ تغییری نداشته است.

بنابراین دارایی های دلاری خود را با تورم و افت ارزش ریال هماهنگ می کنند و ارزش دلاری خود را حفظ می کنند؛ بسیاری از شرکت ها و سهم های دلاری، دارایی هایی همچون ماشین آلات و تجهیزات، زمین، املاک، ساختمان و...دارند و بالا رفتن قیمت دلار داخلی، باعث افزایش ارزش ریالی این دارایی ها می شود و سهم های دلاری از این موضوع استفاده می کنند و قیمت سهام آن ها نیز بالا می رود.

نکته: لازم به ذکر است که دارایی های دلاری موضوع مشترک بین سهم های دلاری و ریالی است؛ چراکه شرکت هایی که به عنوان سهم های ریالی در بازار سرمایه شناخته می شوند نیز همین دارایی ها را در اختیار دارند و در سیکل های تورمی از افزایش قیمت ریالی آن ها منتفع می شوند.

گروه و سهم های دلاری

بخش بزرگی از گروه ها و شرکت های بازار سرمایه را می توان به عنوان سهم های دلاری در نظر گرفت و اکثر این شرکت ها به عنوان صنایع کامودیتی محور شناخته می شوند و محصولات صادراتی دارند. برخی از این گروه ها عبارت اند از:

• گروه محصولات شیمیایی
• گروه فلزات اساسی
• گروه استخراج کانه های فلزی
• گروه فرآورده های نفتی
• و...

معروف ترین سهم های دلاری

تعدادی از سهم های دلاری در گروه های گفته شده، در بین فعالان بازار سرمایه شناخته شده هستند و اکثر آن ها را سهم های شاخص ساز تشکیل می دهند.

• گروه فلزات اساسی: فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، ملی صنایع مس ایران (فملی)، فولاد خوزستان (فخوز)، ذوب آهن اصفهان (ذوب) و...
• گروه محصولات شیمیایی: صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس)، پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، پتروشیمی خارک (شخارک)، پتروشیمی پردیس (شپدیس) و...
• گروه استخراج کانه های فلزی: صنعتی و معدنی چادرملو (كچاد)، معدنی و صنعتی گل گهر (كگل)، سرمايه گذاری صدر تامین (تاصيكو) و...
• گروه فرآورده های نفتی: پالايش نفت اصفهان (شپنا)، پالايش نفت بندرعباس (شبندر)، پالايش نفت تهران (شتران)، پالايش نفت تبريز (شبريز)، پالايش نفت لاوان (شاوان) و...

بهترین استراتژی برای دوران تورم

فعالان بازار سرمایه، شرکت های دلاری را همواره به عنوان سنگری در برابر طوفان های تورمی در نظر می گیرند و استراتژی آن ها به این شکل است که در دوران رکود یا ثبات اقتصادی، ترجیح می دهند پول خود را در سهم های ریالی سرمایه گذاری کنند و زمانی که انتظارات تورمی در جامعه بالاست و درآمدهای ارزی دولت کاهش یافته است، پول خود را در سهم های دلاری سرمایه گذاری می کنند. به این دلیل که در دوران تورم که قیمت دلار بالا می رود، نرخ های فروش این شرکت ها نیز افزایش پیدا می کند و حاشیه سود این شرکت ها بالا می رود و از طرف دیگر، در سیکل های تورمی، ارزش ریالی دارایی ها نیز بالا می رود و این موضوع خود را در قیمت سهم های دلاری نشان می دهد.

سهم های ریالی

در طرف مقابل سهم های دلاری، سهم های ریالی قرار دارند و افزایش نرخ دلار معمولا برای این شرکت ها خوب نیست و حاشیه سود آن ها را پایین می آورد؛ در واقع، هزینه های این شرکت ها به دلار است، اما نرخ های فروش محصولات آن ها به ریال محاسبه می شود. بنابراین در دوران تورم، سرمایه گذاری کردن در سهم های ریالی نمی تواند گزینه مناسبی باشد. سهم های ریالی معمولا هر چند وقت یکبار افزایش نرخ می گیرند و از این محل می توانند عملکرد خود را بهبود ببخشند. سرمایه گذاران حرفه ای معتقدند که برخلاف سهم های دلاری، سرمایه گذاری کردن در سهم ریالی در دوران رکود یا ثبات اقتصادی می تواند گزینه بهتری باشد.

لازم به ذکر است که افزایش نرخ محصولات شرکت های ریالی، در سایت کدال منتشر می شود و فعالان بازارهای مالی می توانند آن را مشاهده کنند. برخی از گروه های بازار سرمایه که به عنوان گروه های ریالی شناخته می شوند، عبارت اند از:

• گروه خودرو و ساخت قطعات
• گروه قند و شکر
• گروه محصولات غذایی
• گروه بانک ها و موسسات اعتباری
• گروه مخابرات
• گروه زراعت و خدمات وابسته
• و...

جمع بندی

بازار سرمایه ایران همواره تحت تاثیر تورم بوده است و در میان بورس های جهان، به عنوان یک بورس تورمی شناخته می شود و اکثر سودسازی شرکت های فعال در آن ناشی از تورم و بالا رفتن نرخ دلار است و ربطی به عملکرد و یا طرح های توسعه آن ها ندارد. از طرف دیگر، نرخ دلار بر روی بسیاری از شرکت های این بازار به شکل مستقیم تاثیرگذار است و این شرکت ها را اصطلاحا به عنوان سهم های دلاری می شناسند و عمدتا در صنایع کامودیتی محور و دارای بازار صادراتی مانند محصولات پتروشیمی، فولاد و...فعالیت می کنند و به دلیل تاثیرپذیری آن ها از تورم و نرخ دلار، همواره به عنوان بهترین استراتژی برای سرمایه گذاری در سیکل های تورمی شناخته می شود.