افزایش سرمایه شرکت های فعال در بورس و فرابورس، یکی از موضوعاتی است که همواره فعالان این بازار با آن روبرو می شوند. در واقع این شرکت ها برای اصلاح ساختار مالی و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز خود، اقدام به افزایش سرمایه از محل های مختلف می کنند. به طور کلی، انواع افزایش سرمایه ها در بازار بورس ایران را می توان به چهار دسته افزایش سرمایه از محل سود انباشته، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران و افزایش سرمایه به روش صرف سهام تقسیم کرد. در این میان، چند نوع از این افزایش سرمایه ها باعث به وجود آمدن سهام جایزه و حق تقدم می شوند و افرادی که قصد شرکت در مراحل افزایش سرمایه ها را دارند، باید با تفاوت سهام جایزه و حق تقدم آشنا باشند. بنابراین، در ادامه مقاله به بررسی تفاوت سهام جایزه و حق تقدم می پردازیم.

سهام جایزه چیست؟

با افزايش سرمايه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها یا سود انباشته شركت، تعدادی سهام جدید به سهام صاحبان سهام اضافه می شود. به تعداد سهامی كه به علت افزايش سرمايه به سهامداران تعلق پيدا می كند، سهام جایزه می گویند. با توجه به درصد افزايش سرمايه، تعداد سهام جايزه متفاوت است. نيازی نيست تا سهام جايزه به سهام معمولی تبديل شود. در صورتیكه سهامدار پيش از بسته شدن نماد به منظور افزايش سرمايه، مالک سهم باشد؛ سهام جايزه به او تعلق می گيرد و نيازی به كار اضافه تر هم نمی باشد.

حق تقدم سهام چیست؟

زمانيكه يک شركت، از محل آورده نقدی سهامداران افزایش سرمایه می دهد، متناسب با درصد افزايش سرمايه، تعداد سهام آن نیز افزوده می شود. البته، به دليل اهميت حقوق سهامداران و اولويت در منافع آن ها، درصد مالكيتشان نيز پس از اين افزايش سرمايه، حفظ می شود. بنابراين به آن ها حق تقدم تعلق می گیرد.

تفاوت سهام جایزه و حق تقدم

تا اینجای کار، به تعریف سهام جایزه و حق تقدم پرداختیم. در ادامه، مواردی از تفاوت سهام جایزه و حق تقدم را مورد بررسی قرار می دهیم تا این موضوع به طور دقیق تر مشخص شود.

• بيشترين دليلی كه سبب می شود تا شركت بورسی به سهامدارانش سهام جايزه بدهد، به دليل سرمایه گذاری درآمدهای ناپایدار و بازسازی ذخایر شرکت است؛ ولی حق تقدم زمانی انجام می شود كه يک شركت بورسی، تصميم بگيرد تا از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران افزایش سرمایه دهد.
• در حق تقدم، به عنوان نوعی مزيت، اوراقی به نام حق تقدم سهام در اختیار سهامداران شركت قرار می گيرد؛ ولی در سهام جايزه، قيمت فعلی سهام كاهش می يابد، در حالیكه سود سهامداران تغييری نمی كند.
• قبل از تبدیل شدن سهام جایزه به عادی، این سهام با پسوند «ح» در شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به نام سهامدار موجود است؛ ولی در حق تقدم در جلوی نماد حق تقدم در بازار نیز نمادی برای آن شرکت تعریف می گردد تا سهامداران شرکت بتوانند از طریق آن نماد، حق تقدم خود را بفروشند.
• در حق تقدم فرمی برای سهامداران شرکت ارسال می شود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام می گویند؛ در حالیکه در سهام جایزه هیچ فرمی ارسال نمی شود؛ بلکه سهام جایزه به صورت خودکار در پرتفوی سهامداران ظاهر می شود.
• با توجه به درصد افزايش سرمايه، سهام جايزه بدون هيچ هزينه ای بين دو هفته تا دو ماه در پرتفوی سهامدار قرار می گيرد؛ در حالیكه برای دريافت حق تقدم، سهامدار به ازای هر گواهی، مبلغی برابر با ارزش اسمی سهم را پرداخت می كند. قیمت حق تقدم به اندازه مبلغ اسمی یعنی 1000 ریال از قیمت سهم عادی کمتر است. پس از ثبت افزايش سرمايه، حق تقدم نیز به طور خودكار به سهام عادی تبديل می شود كه بين 3 تا 6 ماه زمان می برد.
• نماد حق تقدم شرکت تنها در طی بازه زمانی 60 روزه قابلیت معامله دارد. در حاليكه سهام جايزه پس از ثبت مانند سهام های عادی قابليت معامله دارد.
• دامنه نوسان معاملات در سهام جايزه با حق تقدم متفاوت است.
• و...

جمع بندی

افزایش سرمایه شرکت های فعال در بازار سرمایه ایران همواره به عنوان موضوعی جذاب برای فعالان این بازار شناخته می شود. در این میان، برخی از افزایش سرمایه ها باعث به وجود آمدن سهام های جدیدی تحت عنوان سهام جایزه و حق تقدم می شوند که هر کدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند و بسیاری از افراد، این 2 نوع سهام را نمی توانند از یکدیگر متمایز کنند؛ در حالیکه تفاوت سهام جایزه و حق تقدم کاملا آشکار است. بنابراین، در این مقاله به بررسی تفاوت سهام جایزه و حق تقدم پرداختیم. از طرف دیگر، بسیاری از افراد هستند که به طور ناگهانی متوجه نمایان شدن نمادهای جدید در پرتفوی سرمایه گذاری خود می شوند و همین موضوع باعث سردرگمی آن ها می شود؛ در حالیکه با اطلاع داشتن از تعاریف سهام جایزه و حق تقدم و تفاوت های آن ها می توانند این نگرانی ها را بر طرف کنند.