برای اینکه بتوانید در مورد ارزش سهام یک شرکت نظر بدهید و اعداد و ارقام بیان کنید، باید از یک یا چند روش ارزش گذاری در کنار یکدیگر استفاده کنید. گاهی اوقات یکی از روش های ارزش گذاری به اندازه کافی کارآمد نبوده و نتایج حاصل از آن جای ابهام دارد؛ به همین علت برای افزایش اطمینان از نتیجه ای که گرفته اید باید از روشی دیگر هم استفاده کنید. ارزش جایگزینی یکی از روش های ارزش گذاری است که به تورم و نرخ روز وابسته بوده و به همین علت باید به جزئیات بیشتری توجه کنید. در ادامه این مقاله به بررسی ارزش جایگزینی، مزایای استفاده از آن و کاربرد این روش می پردازیم.

ارزش جایگزینی چیست؟

در بازار سرمایه از روش های مختلفی برای ارزش گذاری سهام یک شرکت استفاده می شود. هر یک از روش های ارزش گذاری مزایا، معایب و کاربردهای مختص به خود را دارند. برخی از آن ها عملکردی عالی داشته و نتایج مطلوبی ارائه می دهند و برخی هم وابسته به چند عامل دیگر هستند. ارزش گذاری جایگزینی هم یکی از روش های ارزش گذاری است که به تنهایی کاری با میزان سودهی، ضرر و زیان و موارد این چنینی ندارد، بلکه برای تکمیل آن باید از روش های دیگر استفاده کرد.

به طور کلی ارزش جایگزینی عبارت است از هزینه های مورد نیاز برای ساخت و تاسیس یک شرکت جدید، مطابق با یک شرکت دیگر که در حال حاضر فعالیت می کند. به بیان دیگر هزینه هایی که نیاز دارید تا یک شرکت جدید مطابق با شرکتی دیگر با همان میزان دارایی احداث کنید؛ ارزش جایگزینی محسوب می شود. برای درک بهتر این مطلب باید به جزئیات بیشتری توجه کنید.

فرض کنید شما یک شرکت که در حال حاضر فعالیت می کند را در نظر گرفته اید و قصد دارید یک شرکت مطابق با شرکت مورد نظر، با همان میزان دارایی، تجهیزات، املاک و هر آنچه که دارد تاسیس کنید. به هزینه هایی که برای احداث این شرکت در شرایط فعلی نیاز دارید، ارزش جایگزینی گفته می شود.

به عنوان مثال، وقتی که می خواهیم ارزش جایگزینی شرکت پالایش نفت تهران (شتران) را محاسبه کنیم، باید هزینه های ساخت چنین پالایشگاه بزرگی با همین ظرفیت تولید، دارایی های مشابه و... را در نظر بگیریم. حال در اینجا فرض می کنیم که به عدد 200 هزار میلیارد تومان رسیده ایم؛ جمله مذکور به این معنا است که برای احداث پالایشگاه نفت تهران به 200 هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز داریم. بنابراین، ارزش جایگزینی این شرکت را می توان 200 هزار میلیارد تومان در نظر گرفت.

ارزش گذاری جایگزینی چه کاربردی دارد؟

کاربرد اصلی این روش ارزش گذاری، کمک به تخمین هزینه برای کسانی است که قصد تاسیس و ایجاد شرکت جدید مطابق با یک شرکت دیگر دارند. در واقع این روش ارزش گذاری کاری به سوددهی شرکت ندارد؛ بلکه فقط میزان هزینه های مورد نیاز برای تاسیس یک شرکت مطابق با شرکتی دیگر، ولی در شرایط فعلی را تعیین می کند. بنابراین شما نباید هزینه های لازم برای تاسیس شرکت جدید را همان هزینه هایی که برای تاسیس شرکت مورد نظر مثلا ده سال گذشته پرداخت شده است را در نظر بگیرید. در غیر اینصورت هزینه های محاسبه شده مطابق با روش ارزش گذاری جایگزینی نخواهند بود.

ارزش گذاری جایگزینی تا چه مقدار قابل اطمینان است؟

نکته مهمی که در مورد این روش ارزش گذاری قابل تأمل است؛ در نظر گرفتن نرخ تورم است. هزینه ها یا همان ارزش محاسبه شده فقط در لحظه ای که به دست می آیند، قابل اطمینان هستند؛ زیرا نرخ تورم بر تغییر هزینه ها موثر واقع می شود. به بیان دیگر شما نمی توانید ارزش جایگزینی که یک سال پیش محاسبه کرده اید را در حال حاضر برای تاسیس یک شرکت به کار بگیرید. برای افزایش اطمینان این روش ارزش گذاری می توانید از سایر روش ها نیز در کنار آن استفاده کنید.

مزایای ارزش جایگزینی

کسانی که قصد تاسیس یک شرکت جدید با الگوبرداری از یک شرکت دیگر را دارند، به کمک این روش ارزش گذاری می توانند هزینه های لازم را تعیین کنند. به این ترتیب انتظار پرداخت حدودی هزینه ها را خواهند داشت و بهتر می توانند برای تاسیس شرکت، ورود به یک رقابت جدید و موارد این چنینی تصمیم گیری کنند. همچنین این روش ارزش گذاری امکان تفاوت قائل شدن بین سود نگهداری از دارایی ها و سود عملیاتی را فراهم می کند. از دیگر مزایای استفاده از این روش می توانیم به ایجاد چشم انداز بهتر نسبت به ارزش فعلی دارایی های شرکت اشاره کنیم.

معایب استفاده از ارزش گذاری جایگزینی

هر روش ارزش گذاری در کنار مزایا و نتایج مثبتی که به همراه خواهد داشت، معایبی نیز دارد. ارزش جایگزینی به عنوان یکی از روش های ارزش گذاری، به میزان سودآوری و بازدهی مالی شرکت توجهی ندارد. در برخی موارد به دارایی های نامشهود توجه نمی کند و به طور کلی برای ارزش گذاری سهام یک شرکت به تنهایی قابل اطمینان نیست. به همین علت برای ارزش گذاری سهام باید از سایر روش ها در کنار این مورد استفاده کنید.

جمع بندی

برای تاسیس یک شرکت جدید ولی با الگوبرداری از یک شرکت دیگر بهتر است جزئیات کاملی را در مورد آن شرکت بررسی کنید. تخمین زدن هزینه های مورد نیاز برای تاسیس شرکت جدید به کمک ارزش گذاری جایگزینی قابل انجام است؛ ولی کاملا به زمان وابسته است. به بیان دیگر شما نمی توانید از هزینه هایی که امسال تخمین می زنید برای تاسیس شرکت در سال بعد استفاده کنید. روش ارزش گذاری جایگزینی دارای مزایا و معایب مختلفی است که باید به همه آن ها توجه کرده و از سایر روش های ارزش گذاری هم استفاده کنید.