یکی از اشتباهات رایج در میان فعالان بازار سرمایه این است که فکر می کنند تفاوتی بین عرضه اولیه سهام شرکت ها در بورس یا فرابورس و فرآیند پذیره نویسی وجود ندارد و سازوکار آن ها شبیه یکدیگر است؛ اما در اینجا باید خاطر نشان کنیم که به لحاظ نوع قیمت گذاری، زمان فروش سهام و... فرآیند عرضه اولیه با پذیره نویسی کاملا متفاوت است و هرکدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند و برای خرید سهم های عرضه اولیه شده و یا شرکت در مراحل پذیره نویسی بایستی دقت لازم را داشته باشید. بنابراین، اگر شما نیز تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی را نمی دانید، توصیه می کنیم ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.

فرآیند عرضه اولیه و پذیره نویسی به چه شکل است؟

پیش از بررسی تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی، بایستی به تعاریف متفاوت و مجزای این 2 فرآیند اشاره کنیم. در واقع، بارها پیش آمده است که سهامداران خرد با هدف کسب سود در کوتاه مدت که به واسطه خرید عرضه اولیه بدست می آید، به شکل کاملا اتفاقی در فرآیند پذیره نویسی شرکت کرده اند و پول آن ها برای یک مدت طولانی متوقف شده است؛ به همین دلیل، در ادامه به بیان تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی می پردازیم و به طور مجزا هرکدام از آن ها را تعریف می کنیم.

عرضه اولیه چیست؟

در سال های اخیر و با ورود گسترده سهامداران خرد به بازار سرمایه، فرآیند عرضه اولیه تبدیل به یکی از محبوب ترین معاملات در بین این افراد شده است؛ چراکه به دلیل سیاست های سازمان بورس و نهادهای مالی زیرمجموعه آن، اغلب فرآیندهای عرضه اولیه با سود همراه بوده است (ممکن است برخی از عرضه اولیه ها وارد ضرر شده باشند) و همین موضوع تمایل سهامداران را برای شرکت در فرآیند عرضه اولیه دو چندان کرده است.

عرضه اولیه فرآیندی است که طی آن، بخشی از سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس عرضه می شود و سهامداران خرد و یا شرکت های حقوقی می توانند آن را خریداری کنند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه سهام یک شرکت به این معنا نیست که شرکت مذکور به تازگی تاسیس شده است؛ بلکه به این معناست که فعالیت این شرکت از قبل وجود داشته و به تازگی سهام آن در بورس عرضه شده است. در واقع شرکت هایی که سهام آن ها عرضه اولیه می شود، به دنبال تامین مالی و افزایش سودآوری از طریق فعالیت در بستر بورس هستند.

پذیره نویسی به چه معناست؟

فرآیند پذیره نویسی به اینصورت است که برخی از افراد و نهادهای مالی، دولتی و... تصمیم می گیرند که یک شرکت را تاسیس کنند، اما سرمایه اولیه لازم برای این کار را در اختیار ندارند، به همین دلیل در قالب پذیره نویسی، بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت تاسیس نشده خود را بدست می آورند و از این طریق فعالیت خود را به عنوان یک شرکت آغاز می کنند. در واقع در فرآیند پذیره نویسی، سرمایه گذاران متعهد می شوند که بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت را تامین کنند.

تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی

سوالی که در اینجا پیش می آید این است که آیا عرضه اولیه و پذیره نویسی با یکدیگر تفاوت دارند؟ پاسخ این سوال مثبت است و این 2 فرآیند از جنبه های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند و در ادامه به تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی اشاره می کنیم.

تفاوت در کارکرد

اولین تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی، در خصوص کارکرد آن ها است. در حقیقت، پذیره نویسی نوعی تعهد است و در این فرآیند اشخاص متعهد می شوند که پیش از ثبت و فعالیت شرکت، قسمتی از سرمایه اولیه‌ را تامین کنند؛ در حالیکه عرضه اولیه مختص شرکتی است که سال ها پیش فعالیت خود را شروع کرده و اخیرا تصمیم گرفته است که بخشی از سهام خود را در اختیار عموم مردم قرار دهد.

نحوه قیمت گذاری

دومین تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی در خصوص نحوه قیمت گذاری است؛ به این معنا که قبل از عرضه اولیه، برای سهام شرکت مذکور بازه قیمتی تعریف می شود و تمامی سرمایه گذاران بایستی سفارشات خود را در این محدوده وارد کنند. به عنوان مثال، برای عرضه اولیه سهام یک شرکت ممکن است محدوده قیمتی 475 تا 525 تومان را به عنوان محدوده مجاز برای خرید عرضه اولیه در نظر بگیرند؛ اما در فرآیند پذیره نویسی، قیمت هر سهم براساس قیمت اسمی خواهد بود و به ازای هر سهم 100 تومان پرداخت می شود.

بازه زمانی خرید

سومین تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی مربوط به بازه زمانی خرید می باشد؛ به طور معمول، برای خرید عرضه اولیه، یک بازه زمانی چند ساعته در یک روز مشخص در نظر گرفته می شود و به اطلاع عموم می رسد. اما فرآیند پذیره نویسی به این شکل است که تا زمان اتمام همه اوراق مدنظر ادامه خواهد یافت و اغلب یک مهلت 30 روزه برای آن در نظر گرفته می شود و گاهی اوقات این مهلت تا 60 روز قابل تمدید می باشد و اگر تمام این اوراق به فروش نرسد، طبق توافق، کارگزاران و یا سایر نهادهای مالی موظف هستند که باقیمانده اوراق را خریداری کنند.

زمان معامله

تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی، در خصوص زمان انجام معامله نیز هست؛ در واقع یک روز پس از عرضه اولیه، سهام شرکت مذکور با محدودیت دامنه نوسان (در برخی از تابلوهای بورس و فرابورس، میزان دامنه نوسان متفاوت است)، قابل معامله می باشد؛ اما در فرآیند پذیره نویسی، با تکمیل فرآیندهای مربوط به ثبت شرکت، نماد مذکور بازگشایی می شود و پس از آن، سهام شرکت قابل معامله خواهد بود. توجه داشته باشید که مراحل ثبت فرآیند پذیره نویسی ممکن است هفته ها و یا ماه ها طول بکشد.

نکته: در سالیان گذشته، پذیره نویسی های مختلفی در بازار سرمایه انجام شده است و هرکدام از آن ها بازدهی های مختلفی داشته اند؛ اما بایستی خاطر نشان کرد که برخی از پذیره نویسی ها چند ماه و یا حتی چند سال نیز ممکن است طول بکشد و پول های افراد را بلوکه کند و معمولا اگر مشکلی برای شرکت تازه پذیره نویسی شده پیش نیاید، این فرآیند بازدهی های خوبی را به همراه خواهد داشت. اما سرمایه گذاران باید این موضوع را در نظر بگیرند که در زمان تاسیس شرکت و انجام فعالیت های اولیه و تا قبل از بازگشایی سهام شرکت مذکور، سرمایه آن ها متوقف خواهد شد و بایستی این بازه زمانی را در نظر بگیرند.

جمع بندی

شرکت های فعال در بازار سرمایه از طریق روش های مختلفی در این بازار پذیرفته شده اند و معروف ترین آن ها شامل فرآیندهای عرضه اولیه و پذیره نویسی می باشد؛ اما مشکلی که وجود دارد این است که بسیاری از فعالان بازار سرمایه فکر می کنند که فرآیند عرضه اولیه و پذیره نویسی شبیه یکدیگر است، در حالیکه کاملا با هم متفاوت هستند. در واقع از فرآیند پذیره نویسی برای جذب سرمایه مورد نیاز برای فعالیت شرکت های تاسیس نشده استفاده می شود و در طرف مقابل، فرآیند عرضه اولیه برای شرکت هایی است که از قبل فعالیت خود را در خارج از بورس داشته اند و در حال حاضر برای تامین مالی و افزایش بازدهی، قصد فعالیت در بازار بورس را دارند و از این طریق بخشی از سهام آن ها در قالب عرضه اولیه به عموم مردم و یا شرکت های دیگر واگذار می شود.