ورود سیل عظیمی از سهامداران خرد از اواخر سال 1398 تا مرداد 1399، فضای بازار سرمایه ایران را به طور کلی تغییر داد. از طرف دیگر، این سهامداران خرد همواره به دنبال پیدا کردن جذاب ترین گزینه ها برای سرمایه گذاری بودند. در این میان، یکی از این موارد جذاب، خرید عرضه اولیه شرکت هایی بود که قصد ورود به بازار بورس را داشتند. اما سوالی که پیش می آید این است که سود عرضه اولیه چقدر است و آیا همیشه تمامی عرضه های اولیه سودآور هستند یا خیر؟ در ادامه مقاله به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد.

عرضه اولیه چیست؟

به طور کلی هنگامیکه یک شرکت برای اولین بار در بازار سرمایه ایران پذیرش شده و سهام آن به همه افراد اعم از حقیقی و حقوقی فروخته می شود، به آن عرضه اولیه می گویند. توجه داشته باشید شرکتی که سهامش در بورس عرضه می شود، قبلا به عنوان شرکت سهامی خاص یا عام در حال فعالیت بوده و الزامی به تازه تاسیس بودنش نیست. در واقع، امتیازاتی از جمله تامین مالی، معاملات شفاف و... بسیاری از شرکت ها را برای پذیرش در بازار سرمایه هدایت می کند.

جذابیت عرضه اولیه برای خریداران

هنگامیکه شرکت های مختلف به بازار سرمایه ورود پیدا می کنند و سهام آن ها برای عرضه اولیه ارزش گذاری می شود، معمولا تخفیفی برای قیمت سهام در نظر گرفته خواهد شد تا جذابیت های لازم را برای خرید داشته باشد. علت تقاضای بسیار زیاد برای خرید عرضه های اولیه نیز همین مورد است.

به عنوان مثال، یک شرکت تامین سرمایه و یا مشاوره سرمایه گذاری که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کند، ارزش سهام یک شرکت تولید کننده کاغذ را 1000 تومان به ازای هر سهم برآورد کرده است؛ در اینجا برای اینکه خرید سهام شرکت مذکور برای معامله گران جذاب به نظر برسد، یک تخفیف 20 درصدی در نظر گرفته می شود و سهام این شرکت به مبلغ 800 تومان به سهامداران عرضه خواهد شد.

سود عرضه اولیه چقدر است؟

این سوال بسیار کلی است و سهام شرکت ها با یکدیگر متفاوت هستند؛ به گونه ای که 2 شرکت که ساختار مالی، ارزش ذاتی، نوع فعالیت و... متفاوتی دارند را نمی توان در نحوه حرکت قیمتی سهام آن ها پس از عرضه اولیه با یکدیگر مقایسه کرد. اما به طور کلی، یک رویه سنتی در بازار سرمایه شکل گرفته است که سهام شرکت ها پس از عرضه اولیه در بازارهای بورس و فرابورس، مدتی را در صف خرید سپری می کنند و همین موضوع باعث سودآوری برای سهامداران آن ها می شود.

اگرچه این موضوع در اغلب موارد درست می باشد و سهام شرکت ها پس از عرضه اولیه مدتی در صف خرید باقی خواهند ماند؛ اما قطعی نمی باشد و هیچگونه تضمینی هم برای این حرکت قیمتی وجود ندارد.

از طرف دیگر، تجربه های سالیان گذشته حاکی از این نکته است که برخی از عرضه های اولیه از همان روزهای اول نه تنها با صف خرید مواجه نشدند، بلکه روند نزولی را در پیش گرفتند. به عنوان مثال، سهام دارویی «برکت» که در سال های گذشته عرضه اولیه شد، از فردای همان روز عرضه اولیه، روند نزولی را در پیش گرفت.

اما نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که سود عرضه اولیه بستگی زیادی به سهامداران عمده شرکت های مذکور و نوع نگاه آن ها به بازار دارد و به طور کلی، تا زمانیکه صف خرید بسیار سنگین بر روی سهم های تازه وارد وجود دارد، جای نگرانی نیست و سهامداران می توانند از آن استفاده کنند.

زمان فروش عرضه اولیه

سود عرضه اولیه، رابطه مستقیمی با زمان فروش دارد و یک نسخه کلی نمی توان برای همه سهامداران در نظر گرفت.

به طور کلی، سهامداران بلندمدت، سود عرضه اولیه را در اعداد جزیی نمی بینند و سهامی که خریداری کرده اند را برای چندین سال ممکن است نگهداری کنند.

در طرف مقابل، سهامداران کوتاه مدت یا همان نوسانگیران وجود دارند. این افراد پس از اینکه صف خرید عرضه شد، ریسک نمی کنند و سهام در اختیار خود را می فروشند. بازدهی این نوع معامله در هر شرکت و سهام تازه عرضه اولیه شده ای متفاوت است.

دسته سوم معامله گران میان مدتی هستند؛ این افراد پس از اینکه صف خرید سهام عرضه اولیه شده فرو ریخت، در چندین پله سهام مذکور را خریداری می کنند و در یک بازه چندماهه سهام در اختیار خود را می فروشند.

نکته: توجه داشته باشید که سود عرضه اولیه در هرکدام از این 3 حالت متفاوت است و معامله گران با توجه به استراتژی که دارند، می توانند عملکرد مختلفی داشته باشند.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

خرید عرضه اولیه همانند خرید سهام شرکت های دیگر، اما با اندکی تفاوت است. در واقع روش های مختلفی برای عرضه اولیه شرکت ها وجود دارد که از جمله آن ها می توان به روش بوک بیلدینگ، ترکیبی و... اشاره کرد. در سال های اخیر، برای عرضه اولیه سهام شرکت های مختلف از روش بوک بیلدینگ بیشتر استفاده می شود و سازوکار آن هم به اینصورت است که خریداران، سفارش خود را در یک بازه قیمتی که از قبل مشخص شده است، ثبت می کنند و پس از اتمام زمان عرضه اولیه، تعداد کل سهام موجود بر تعداد خریداران و حداکثر سهامی که می توانند بخرند، تقسیم شده و عدد مشخصی بدست می آید که همان تعداد سهام تخصیص داده شده بر هر کدمعاملاتی است.

جمع بندی

عرضه اولیه سهام شرکت های مختلف در بازار سرمایه همواره به عنوان یکی از گزینه های جذاب برای سرمایه گذاری در میان سهامداران خرد شناخته می شود و به دلیل تخفیف هایی که برای عرضه این شرکت ها در بازار بورس در نظر گرفته می شود، بسیاری از سرمایه گذاران برای خرید سهام این شرکت ها از خود تمایل نشان می دهند. از طرف دیگر، سود عرضه اولیه شرکت ها در مقایسه با مبلغ سرمایه گذاری عددی قابل توجه است؛ اما هیچگونه تضمینی مبنی بر ضرر ندادن سهام این شرکت ها وجود ندارد. اما تجربه های سال های قبل این نکات را یادآوری می کند که اغلب سهام های عرضه اولیه شده می توانند بازدهی خوبی را در کوتاه مدت داشته باشند.