مفهوم بتا یکی از مبتدی ترین مفاهیم در بازار و مسائل مربوط به سرمایه گذاری می باشد که به ارزیابی عملکرد سهام در جریان بازار می پردازد. چگونگی رفتار یک سهم نسبت به بازار، وابستگی زیادی به ضریب بتا (β) آن سهم دارد. این ضریب نشان می دهد که یک دارایی یا سهم تا چه حد با شاخص ارتباط دارد. از این ضریب برای اندازه گیری نوسانات استفاده می شود. به علاوه، این ضریب به ما کمک می کند تا به مدیریت میزان ریسک سیستماتیک بپردازیم. بنابراین، برای اینکه ریسک سرمایه گذاری را از حالت کیفی به کمی تبدیل نمایید، از این ضریب استفاده می کنید. در ادامه مقاله، توضیحات بیشتری را در خصوص این مفهوم ارائه خواهیم کرد.

نحوه محاسبه ضریب بتا

با استفاده از بازه های زمانی ساده (مثلا 90 روز کاری) می توانید کمیت بتا را محاسبه کنید که این موضوع با محاسبه کوواریانس بین بازده سهام و بازده بازار و یا واریانس بازده های بازار محاسبه می شود. برای محاسبه نیز، بازدهی سهام را با استفاده از نوسان روزانه قیمت و بازدهی بازار را با استفاده از درصد تغییر روزانه شاخص به دست می آورید.

برای محاسبه بتای یک سبد از دارایی های صندوق سرمایه گذاری مشترک و یا سهام، بتای هر سهم را به دست می آوریم و میانگین وزن بتا را محاسبه می کنیم که به آن بتای صندوق یا دارایی سبد می گویند.

تفسیر ضریب محاسبه شده

فرض کنید که برای محاسبه ضریب بتا، شاخص کل را مبنا قرار دهیم. ممکن است حالت های زیر اتفاق بیافتد:

β=1

ضریب بتای 1 نشان دهنده این است که دارایی، به طور دقیقی مشابه شاخص کل رفتار می کند.

β=0

ضریب بتای 0 نشان دهنده این است که هیچ رابطه ای بین رفتار سهم و شاخص کل وجود ندارد. مثلا ممکن است بازار مثبت باشد، ولی سهم ما منفی شود و یا اینکه مثبت باشد.

β=-1

ضریب بتای 1- نشان دهنده این است که سهام، رفتاری مخالف و عکس شاخص کل دارد. اگر شاخص کل مثبت باشد، سهم منفی است و اگر شاخص منفی باشد، سهم مثبت است. در کل، جهت رفتار سهم برعکس رفتار بازار می باشد.

β>1

ضریب بتای بیشتر از 1 نشان دهنده ارتباط بین سهام و شاخص کل می باشد. البته این ارتباط یکسان نیست و دارای تناسب است. به این معنا که با رشد شاخص ممکن است سهم با شدت بیشتری رشد کند و همینطور در صورت افت شاخص، افت بیشتری خواهد داشت.

نکته: توجه داشته باشید که این ضریب در گذر زمان تغییر می کند و ثابت نیست. همچنین این ضریب در روند منفی و مثبت یکسان عمل نمی کند؛ برای مثال ممکن است تاثیر افت آن بیشتر از رشد آن باشد و یا بالعکس عمل کند. این ضریب می تواند مقادیری بین منفی بی نهایت تا مثبت بی نهایت داشته باشد.

جمع بندی

در این مقاله پیرامون مفهوم بتا، نحوه محاسبه آن، تفسیر این ضریب و نکاتی در رابطه با آن، مطالبی را یاد گرفتیم و متوجه شدیم که قیمت سهام یک شرکت با توجه به ضریب بتایی که دارد، می تواند عکس العمل های مختلفی در مقابل شاخص کل داشته باشد. بنابراین، برای چیدن هر چه بهتر پرتفوی سرمایه گذاری خود، بهتر است ضریب هر کدام از دارایی های موجود در آن را به دست بیاورید؛ تا در روندهای مختلف که شاخص کل دچار نوسانات متعدد می شود، از پرتفوی خود محافظت کنید و کنترل بیشتری بر روی آن داشته باشید. البته توجه داشته باشید که این ضریب برای هر کدام از شرکت ها، یک عدد ثابت نیست و در طول زمان و دوره های مختلف می تواند اعداد دیگری را نیز تجربه کند و خرید و فروش سهام صرفا براساس ضریب بتا نمی تواند گزینه مناسبی باشد.