سهامدار در واقع شخص، شرکت یا موسسه ای است که حداقل یک سهم از سهام یک شرکت را در اختیار دارد که به عنوان حقوق صاحبان سهام شناخته می شود. از آنجایی که سهامداران اساسا مالک شرکت هستند، از مزایای موفقیت یک کسب و کار بهره مند می شوند. این پاداش ها به صورت افزایش ارزش سهام یا سود مالی توزیع شده به عنوان سود سهام است. از سوی دیگر اگر شرکت در حال انحلال باشد و دارایی های آن فروخته شود، سهامداران تنها می توانند مبلغ باقی مانده پس از کسر بدهی های شرکت از مبلغ فروش دارایی های آن را بین خود تقسیم کنند و بنابراین ممکن است مبلغ بسیار کمتری از آنچه که برای خرید سهام صرف کرده بودند، نصیبشان شود. از این رو شما باید در خرید سهام بسیار سخت گیرانه و هوشمند عمل کنید. در ادامه نکاتی را در خصوص سهامداران بیان خواهیم کرد.

سهامدار اکثریت و اقلیت

یک سهامدار منفرد، که بیش از 50 درصد سهام یک شرکت را در اختیار داشته و آن ها را کنترل می کند، به عنوان سهامدار اکثریت شناخته می شود؛ در طرف مقابل، کسانی که کمتر از 50 درصد سهام شرکت را در اختیار دارند، به عنوان سهامدار اقلیت طبقه بندی می شوند.

فرزندان بنیان گذاران شرکت

در بسیاری از موارد، اکثر سهام شرکت در اختیار موسسان شرکت است. در شرکت های قدیمی تر نیز، اکثر سهامداران غالباً از فرزندان بنیانگذاران شرکت می باشند. در هر صورت، با کنترل بیش از نیمی از میزان حق رای شرکت، این عده از قدرت قابل توجهی برای تأثیرگذاری بر تصمیمات اصلی عملیاتی، از جمله جایگزینی اعضای هیئت مدیره، مدیران اجرایی (مدیران عامل) و سایر پرسنل ارشد برخوردار هستند.

نقش های یک سهامدار

سهامدار بودن، صرفاً دریافت سود سالیانه سهام نیست؛ زیرا مسئولیت های دیگری را نیز شامل می شود که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصمیم گیری درباره اختیاراتی که به مدیران شرکت اعطا می کنند؛ از جمله انتصاب و برکناری آن ها و...
• تصمیم گیری در مورد میزان حقوق دریافتی مدیران (از طریق مجمع عمومی)
• تصمیم گیری در مواردی که مدیران هیچ اختیاری در آن ندارند؛ از جمله ایجاد تغییر در اساسنامه شرکت
• بررسی و تأیید صورت های مالی شرکت

درک نقش سهامدار

همانطور که گفته شد، سهامدار می تواند فرد، شرکت یا موسسه ای باشد که حداقل یک سهم از یک شرکت را در اختیار داشته باشد و از سودآوری آن، منافع مالی کسب کند. به عنوان مثال، یک سهامدار ممکن است فردی باشد که امیدوار است قیمت سهامش افزایش یابد.

دارندگان سهام، صاحبان شرکت هستند، اما در قبال بدهی های شرکت هیچگونه مسئولیتی ندارند. درمورد شرکت های خصوصی، مشاغل شخصی و مشارکت ها نیز، مالکان مسئول بدهی های شرکت هستند.

آیا سهامدار شرکت می تواند مدیر آن نیز باشد؟

سهامدار و مدیر دو نقش متفاوت هستند. اگرچه یک سهامدار می تواند همزمان مدیر نیز باشد.

سهامدار، همانطور که قبلاً ذکر شد، مالک بخشی از شرکت است و حق امتیازاتی مانند دریافت سود و اعمال کنترل بر مدیریت شرکت را دارد. از طرف دیگر، مدیر شخصی است که توسط دارندگان سهام استخدام می شود تا مسئولیت هایی را که مربوط به کارهای روزمره شرکت است، با هدف بهبود وضعیت آن انجام دهد.

حقوق سهامداران

طبق اساسنامه و آیین نامه یک شرکت، هر سهامدار از حقوق زیر برخوردار می شود:

• حق بازرسی از کتب و سوابق شرکت
• حق رأی دادن در مورد موضوعات مهم شرکت، مانند انتخاب اعضای هیئت مدیره
• حق دریافت سود سهام
• حق حضور در جلسات سالانه، به صورت حضوری یا از طریق تماس کنفرانسی
• و...

انواع سهامداران

سهامداران بورس ایران را می توان به 2 دسته حقیقی و حقوقی تقسیم کرد.

منظور از سهامدار حقیقی چیست؟

هنگامیکه یک شخص معمولی با استفاده از هویت ملی منحصر به فرد خود برای دریافت کد بورسی اقدام کرده و با آن به خرید و فروش سهام می پردازد، آن شخص در واقع یک شخص حقیقی محسوب می شود.

منظور از سهامدار حقوقی چیست؟

حتما برای شما هم پیش آمده است که کنار هم جمع شوید و جدا از مهارت های فردی خود مجموعه ای مستقل مثل گروه، سازمان، شرکت و یا نهاد بسازید و به انجام کاری بپردازید. در واقع در این وضعیت شخصیت فرضی و اعتباری را دارا هستید و نام و نشان جداگانه و اهداف مشخصی را دنبال می کنید. در این حالت شما و گروهتان یک شخص حقوقی محسوب می شوید.

شرکت های سرمایه گذاری، شرکت های سبدگردانی، صندوق های سرمایه گذاری، کارگزاری ها و … از جمله نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه به حساب می آیند که هرکدام یک شخص حقوقی هم محسوب می شوند.

بر عکس اکثر سهامداران حقیقی بازار بورس که معمولا دیدگاه کوتاه مدتی دارند، سهامداران حقوقی نگاه بلندمدت و بنیادی را بر روی سهم های خود دارند. همچنین بعضی از اشخاص حقوقی نه صرفا با هدف کسب سود، بلکه برای گرفتن کنترل یک شرکت، اقدام به خرید درصد بالایی از سهام شرکت مذکور می کنند.

اهمیت وجود سهامداران

جدای از اینکه دارندگان سهام اکثرا با هدف کسب سود در سهام یک شرکت سرمایه گذاری می کنند، آن ها همچنین نقش مهمی در عملکرد، تأمین مالی، اداره و کنترل جنبه های مختلف یک کسب و کار دارند و در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

عملیات شرکت

در حالیکه دارندگان سهام مستقیماً از طریق انتصاب کارمندان ارشد بر عملکرد شرکت تأثیر می گذارند، آن ها همچنین از طریق روش های دیگر بر عملکرد شرکت تأثیر می گذارند. به عنوان مثال، بیشتر سرمایه گذاران ترجیح می دهند در سهامی سرمایه گذاری کنند که بتواند انتظارات آن ها را برآورده کند؛ بنابراین شرکت ها را تحت فشار دائمی قرار می دهند تا پیش بینی های فروش و سود خود را برآورده کنند.

تأمین مالی یک شرکت

شرکت ها می توانند با افزایش سرمایه از طریق مطالبات و آورده نقدی، از طریق سهامداران فعلی شرکت اقدام به تامین مالی نمایند. 

اداره یک شرکت

اعضای هیئت مدیره شرکت های دولتی، موظف اند تا شفافیت لیست سهامداران را در رابطه با وضعیت تجاری و عملکرد آن حفظ کنند. در حقیقت، مدیران ارشد چنین شرکت هایی چند روز از هر سه ماه را در مورد امور مربوط به اداره شرکت با تحلیلگران بازار، سهامداران و چنین نهادهایی صحبت می کنند.

بنابراین، با کنترل اکثر جنبه های عملکرد یک شرکت، سهامداران نقش مهمی در عملکرد و سود کلی آن دارند.

جمع بندی

در این مقاله با تعریف سهامدار، حقوق و نقش های آن آشنا شدیم. هر شخصی که حتی یک سهم از سهام شرکت را داشته باشد، سهامدار آن شرکت محسوب می شود. دارندگان سهام می توانند از طریق سود نقدی سالیانه شرکت و یا افزایش قیمت سهام خود در بازار بورس، منفعت کسب کنند. همچنین به بررسی انواع سهامدار در بورس ایران، یعنی سهامدار حقیقی و حقوقی پرداختیم و به تفاوت های آن ها اشاره کردیم.