بازار بورس و به طور کلی، فعالیت در بازارهای مالی را بدون در نظر گرفتن مسائل مربوط به روانشناسی بازار نمی توان مورد بررسی قرار داد. در واقع، اگر بحث روانشناسی بازار مورد توجه قرار نگیرد، می تواند تاثیرات قابل توجهی بر روی عملکرد سرمایه گذاران داشته باشد. یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی بازار، موضوع تازه گرایی است که در این مقاله قصد داریم به طور مفصل آن را مورد بررسی قرار دهیم؛ بنابراین اگر شما نیز در خصوص این موضوع کنجکاو هستید، توصیه می کنیم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

تازه گرایی چیست؟

در حقیقت، عاملی که باعث می شود افراد به روش معینی، بیشتر از اتفاقات گذشته، رویدادهای اخیر را به یاد آورده و بر آن ها تمرکز کنند، تازه گرایی نام دارد.

به عنوان مثال، فرض کنید در یک مرکز خرید قدم گذاشته اید، در آنجا از کنار مغازه ها و بوتیک های متعددی عبور کردید؛ که 10 مغازه لباس فروشی در ابتدای پاساژ قرار داشته و 8 مغازه کفش فروشی انتهای پاساژ.

اگر از شما بپرسند که تعداد مغازه های لباس فروشی بیشتر بوده یا مغازه های کفش فروشی، به احتمال بسیار زیاد می گویید کفش فروشی؛ چون تازه از کنار آن ها عبور کرده اید و بیشتر ملکه ذهنتان شده است. در واقع برای سرمایه گذاری هم این قاعده پا برجاست و می توان این مثال را به سرمایه گذاری نیز نسبت داد.

خوب است که این مثال را در بورس کشور خودمان نیز لحاظ کنیم؛ افرادی که در سال 92 در بازار سرمایه فعالیت داشته اند، به خوبی به یاد دارند که در این سال، بورس رشد چشمگیری را به خود اختصاص داد و بسیاری از صندوق های مشترک سرمایه گذاری که تا قبل سال 92 عملکرد خوبی نداشتند، در سال 92 جزو صندوق های برتر شناخته و معرفی شدند. در آن زمان افرادی که به تازگی قصد فعالیت در بورس را داشتند، این صندوق ها را بر اساس عملکرد آن ها مد نظر قرار دادند؛ در تعریف این اتفاق می توان اینطور بیان کرد که سوگیری تازه گرایی رخ داده است. در واقع آن ها عملکرد اخیر صندوق ها را بررسی کردند؛ نه عملکرد گذشته صندوق و مدیریت آن را.

نکته: سوگیری و تازه گرایی روی خودش را نشان می دهد؛ سوگیری در واقع کمال گراست و خودش را در بازارهای پر رونق نشان می دهد و سرمایه گذاران را دچار این گمان می کنند که رشد بازار در زمان های بلندمدت آتی تکرار خواهد شد؛ اما در واقع اینطور نیست و این واقعیت فراموش می شود که گذر پوست به دباغ خانه می افتد و بازار نزولی هم بالاخره خودش را نشان می دهد.

اتفاقاتی که به دلیل تازه گرایی رخ می دهد

وقتیکه ذهن سرمایه گذار به سمت تازه گرایی حرکت می کند، اتفاقات متعددی رخ می دهد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

• عاملی که باعث می شود سرمایه گذاران تمامی الگو ها را بر اساس داده های تاریخی برای برآوردهای خود بررسی کنند، تازه گرایی نام دارد. در واقع سرمایه گذاران بر اساس این نمونه ها خرید می کنند؛ یا حتی ممکن است بدون این که بدانند این سهم در اوج قیمت است، آن را بخرند و در نهایت دچار مشکلات فراوانی خواهند شد؛ چون در زمان نامناسبی به سرمایه گذاری دست زده اند.
• با تازه گرایی، ارزش بنیادی نادیده گرفته شده و سرمایه گذاران بر افزایش قیمت تمرکز کرده و به همان اکتفا می کنند. آن زمان است که سیکل بازده به اوج خود می رسد و اعداد و ارقام رنگ جذابیت به خود گرفته و نوعی امید به کسب سود، در روزنه های سرمایه گذاری آن فرد نقش می بندد. در واقع تمرکز فقط بر قیمت سهم بدون توجه به ارزش ذاتی آن، در زمانیکه سهام در بلندمدت به سطح تعادل خود بازگشته، بسیار خطرناک است.
• این بار فرق می کند و همه چیز تحت کنترل است؛ این جمله معروف سوگیری تازه گرایی باعث چه چیزها که نمی شود؛ مدام در گوش سرمایه گذاران می خواند که این بار دیگر فرق می کند و این موضوع باعث می شود سرمایه گذاران نیز این جمله را در ذهن خود داشته باشند و این موضوع بسیار خطرناک است.
• فراموش کردن تخصیص مناسب دارایی توسط سرمایه گذاران
• شیفته کردن سرمایه گذاران به یک طبقه خاص

برای درک بیشتر مفهوم تازه گرایی بیایید یک بازی انجام دهیم؛ لطفا اسامی لیست زیر را روزنامه وار مطالعه کنید:

سحر، مریم، مژده، امیر، میلاد، سیما، سالار، رویا و سعید

حال بدون اینکه به اسامی نگاه کنید، بگویید که تعداد اسم دخترانه بیشتر بود یا پسرانه؟

اگر متن بالا را درست خوانده باشید و راه درست را تا به این جای مقاله پیموده باشید، به احتمال زیاد می گویید که تعداد اسامی پسرها بیشتر از دخترها است. چون اسامی پسرانه انتهای لیست قرار گرفته اند و شما به تازگی آن ها را مشاهده کرده اید. این مثال برای اثبات تفکر تازه گرایی شماست و اگر مانند مثال پیش رفتید، شما تفکر تازه گرایی دارید.

نکته: هر زمان که خواستید سرمایه گذاری در بورس را شروع کنید، برای مثال وقتیکه خرید و فروش سهام را در لیست کارهای خود قرار دادید، حتما از خود سوال کنید که تصمیم من درست است؟ یا دچار تازه گرایی شده و بنا بر اتفاقات اخیر این تصمیم را گرفته ام؟ بهتر است برای سرمایه گذاری در بورس همه جوانب را در نظر بگیرید؛ چه اتفاقاتی که در گذشته در شرکت های سهامی و صندوق های سرمایه گذاری افتاده است و چه تحولات آن ها در مسیر بازدهی و سرمایه گذاری.

جمع بندی

باید درست تصمیم بگیرید و هوش هیجانی خود را تا حدودی خاموش نگه دارید؛ درست است که احساسات و پیش بینی ها حاکم اند و بسیار جذاب؛ اما قرار نیست برای احساسات زود گذر سرمایه خود را به این راحتی از دست دهید. تازه گرایی که کنترل شده نباشد، آسیب های جبران ناپذیری را برای آینده سرمایه گذاری شما رقم خواهد زد. گاهی یک تصمیم در سرمایه گذاری، مرزهای موفقیت و ثروتمند شدن را طی می کند و گاهی از آن با سرعت عبور کرده و با نتایج منفی تصادف می کند.