یکی از جنبه های مهم روانشناسی ضرر و زیان در بازارهای مالی، ترس از ضرر کردن می باشد. ترس از ضرر کردن در اقتصاد رفتاری به پدیده ای اشاره دارد که در آن یک ضرر واقعی یا بالقوه توسط افراد از نظر روانی یا عاطفی شدیدتر از سود معادل تلقی می شود. به عنوان مثال، درد از دست دادن 100 دلار اغلب بسیار بیشتر از لذتی است که در یافتن همان مبلغ به دست می آید.

اثرات روانشناختیِ تجربه یک ضرر یا حتی مواجهه با احتمال ضرر، ممکن است حتی رفتار ریسک‌پذیری را القاء کند که می‌تواند ضررهای واقعی را حتی بیشتر یا شدیدتر کند.

درک بیشتر ترس از ضرر کردن

هیچ کس از دست دادن را دوست ندارد، به خصوص زمانی که این مسئله مربوط به پول و ثروت باشد! ترس از شناسایی یک ضرر می‌تواند سرمایه‌گذار را فلج کند و او را وادار کند که یک سرمایه‌گذاری زیان‌ده را مدت‌ها پس از آنکه باید آنرا می فروخت، نگه دارد و یا سهام و سرمایه گذاری های برنده یا سود ده را خیلی زود به فروش رساند - یک سوگیری شناختی که به عنوان اثر تمایل شناخته می‌شود. تازه کارها اغلب اشتباه می کنند و امیدوارند که روند قیمت سهام دوباره صعودی شود، حتی اگر تمام شواهد خلاف آن را نشان دهد؛ زیرا ضرر کردن منجر به واکنش های هیجانی شدیدتر از کسب سود می شود.

اقتصاد دانان رفتاری ادعا می‌کنند که رفتار انسان‌ها در زمینه ی موضوع ترس از ضرر کردن، که یکی از انواع سوگیری‌های شناختی است که توسط آنها شناسایی شده، بسیار عجیب است. برخی از مطالعات روان‌شناختی نشان می‌دهند که درد ناشی از باخت از نظر روانی دو برابر قوی‌تر از لذتی است که هنگام برنده شدن تجربه می‌کنیم. با این حال، چندین مطالعه نیز تأثیر عملی یا حتی وجود ضرر گریزی را زیر سؤال می برد. با این وجود، ممکن است ترس شدید باعث شود سرمایه گذاران رفتار غیرمنطقی داشته باشند و تصمیمات سرمایه گذاری ضعیفی بگیرند.

روانشناسی ضرر و زیان حتی ممکن است علت پدیده نوسان نامتقارن باشد که در بازارهای سهام به نمایش گذاشته می شود، جایی که نوسانات بازار سهام در بازارهای رو به کاهش بیشتر از بازارهای رو به رشد است. بر اساس تئوری "چشم‌انداز"، مردم به شدت ترجیح می‌دهند از ضرر و زیان دوری کنند تا اینکه به دنبال سود باشند.

این ترس از ضرر کردن آنقدر قوی است که می تواند منجر به سوگیری منفی شود. در چنین مواردی، سرمایه‌گذاران وزن بیشتری بر اخبار بد می‌گذارند تا اخبار خوب که باعث می‌شود بازارهای گاوی را از ترس اینکه مسیرشان را تغییر دهند، از دست بدهند و در هنگام ریزش های حتی کوچک بازارها وحشت کنند.

به حداقل رساندن ترس از ضرر کردن

یکی از راه های اجتناب از تله های روانشناختی، پیروی از استراتژی تخصیص دارایی می باشد. به جای تلاش برای زمان‌بندی کامل و دقیق احساسات بازار و پیروی از ضرب المثل های قدیمی، به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که به طور دوره‌ای، طبق یک روش و استراتژی مبتنی بر قوانین، پرتفوی‌ خود را مجدداً متعادل کنند.

سرمایه گذاری "فرمولی" شکل دیگری از سرمایه گذاری استراتژیک است. برای مثال، "برنامه‌های نسبتِ ثابت"، بخش‌های کم ریسک و پر ریسک یک پورتفوی را در یک نسبت ثابت نگه می‌دارند. برای حفظ وزن هدف - معمولاً سهام و اوراق قرضه - پرتفوی به طور دوره‌ای با فروش دارایی‌هایی با عملکرد بهتر و خرید دارایی‌هایی با عملکرد ضعیف، متعادل می‌شود. این در تضاد با "سرمایه‌گذاری حرکتی" است که جنبه چرخه‌ای دارد.

برای تخصیص دارایی و مدیریت وجوه، اصول آزمایش شده و امتحان شده زیادی وجود دارد؛ مانند یادگیری ساخت پرتفوی های متنوع و استفاده از استراتژی های خرید و نگهداری.

برخی از برترین روانشناسی های ضرر و زیان

امور مالی رفتاری بینش های علمی در مورد استدلال شناختی و تصمیمات سرمایه گذاری ما ارائه می دهد. در سطح جمعی، به ما کمک می کند تا بفهمیم چرا صعود های سنگین و یا هراس از بازارها ممکن است رخ دهد. سرمایه گذاران نه تنها برای اینکه بتوانند از نوسانات بازار سهام و اوراق قرضه سود ببرند، بلکه برای اینکه از فرآیند تصمیم گیری خود نیز آگاهی بیشتری داشته باشند، باید امور مالی رفتاری را درک کنند.

ضررها می توانند ارزش داشته باشند اگر از آنها بیاموزید و بدون تعصب و استراتژیک به همه چیز نگاه کنید. ضرر و زیان اجتناب ناپذیر است، به همین دلیل است که سرمایه گذاران موفق «روانشناسی ضرر» را در استراتژی های سرمایه گذاری خود گنجانده و از استراتژی های مقابله ای استفاده می کنند. آنها برای رهایی از ترس "از ضرر کردن" و غلبه بر سوگیری های شناختی، یاد می گیرند که با تجربیات منفی کنار بیایند و از تصمیم گیری های هیجانی و وحشت محور اجتناب کنند. سرمایه‌گذاران باهوش بر استراتژی‌های معاملاتی منطقی و محتاطانه که از افتادن آن‌ها در تله‌های رایجی که وقتی روان‌شناسی و احساسات بر قضاوت‌ها تأثیر می‌گذارند، جلوگیری می‌کنند، تمرکز می کنند.

راهبردهای مقابله روانشناختی برای رسیدگی به ضررها

از دست دادن مقدار زیادی پول می تواند تأثیری آسیب زننده بر افراد بگذارد، به ویژه اگر این ضرر بر مراحل مهم زندگی مانند بازنشستگی، پرداخت هزینه تحصیل کودک یا خرید خانه تأثیر بگذارد. بسیاری از افراد ممکن است احساس کنند که زیان مالی بازگشتی ندارد و بنابراین اقداماتی را انجام می دهند که وضعیت را تشدید می کند. اگرچه متأسفانه نمی توان زمان را به عقب برگرداند، اما بهتر است این فرآیند را از نظر روانی مدیریت کنیم تا اینکه با سرمایه گذاری های مخاطره آمیز یا سایر اقدامات شدید، زیان را جبران کنیم. مطالعات نشان داده اند که راه های مثبتی برای مقابله با این زیان ها و همچنین شناسایی روش های مضر و نحوه اجتناب از آنها وجود دارد.

راهبردهای مقابله ای ناکارآمد

بسیاری از افراد هنگامی که با ضرر مواجه می شوند، از استراتژی های مقابله ای ناکارآمد استفاده می کنند. به عنوان مثال:

سرکوب: تلاش برای سرکوب احساسات منفی مرتبط با یک ضرر ممکن است دشوار باشد و دوباره شما را به دام بیندازد. مشکلات مالی و ناراحتی ناشی از ضرر می تواند به راحتی به مشکلات یا تنش های زناشویی یا شغلی تبدیل شود و ممکن است در نهایت ناراحتی خود را سر اعضای خانواده، همکاران یا دوستانتان خالی کنید.

فرافکنی: این غیرمعمول نیست که کسانی که با ضرر بزرگی روبرو هستند، بجای اینکه مسئولیت تصمیمات ضعیف خود یا ریسک پذیری بیش از حد را بر عهده بگیرند، آن را به گردن شخص یا چیز دیگری بیاندازند.

انکار و خودفریبی: این روش‌های مقابله‌ای ناکارآمد باعث می‌شود مردم سرمایه‌گذاری‌های شکست‌خورده خود را رها نکنند به این امید بیهوده که «دوباره قیمت آن ها بالا خواهد رفت». اگر یک جنس خراب خریده اید، تقریباً همیشه بهترین کار این است که از شر آن خلاص شوید و هر چه پول باقی مانده است را در چیزی مطمئن تر و سالم تر قرار دهید.

استراتژی های مقابله ای صحیح

هنگامی که بعد از خرید یک شیء معیوب هیچ ادعای مشروعی از فروشنده در قبال ضرر و زیان خود ندارید، یا نمی توانید از پس مسیر دعوای قضایی برآیید، لازم است با شرایط کنار بیایید. سرمایه گذاری های با شکست مواجه شده از این دست موضوعات می باشند. یک راه معنی دار برای مقابله این است که صرفاً از اشتباهات خود درس بگیرید و سعی کنید با سرمایه گذاری خوب و محتاطانه در آینده، ضرر را در طول زمان جبران کنید. این یک راه حل سریع یا مطمئن نیست، اما یقینا منطقی است که آن را امتحان کنید.

ارزیابی مجدد

اگر بیش از حد ریسک کردید، به افرادی نامناسب اعتماد کردید یا فقط بدشانس بودید، می توانید مراقب باشید و در آینده سبد خود را متنوع تر کنید. حتی اگر سال‌ها طول بکشد که بخشی یا همه ضرر خود را پس می‌گیرید، فکر کردن به اینکه این اتفاق ممکن است بیفتد، برای شما آرامش بخش است. تنوع بخشیدن به پرتفوی شما همیشه باید یک گام اولیه در سرمایه گذاری باشد که سبدی متوازن را تضمین می کند و از ضررهای شدید جلوگیری می کند.

به خاطر داشته باشید که برخی از سرمایه گذاری ها که بر اساس اعتماد به شخصی دیگر انجام می شوند، از همان ابتدا اشتباه بوده اند. افرادی نالایق و نادرست در همه زمینه ها وجود دارند و هر کسی می تواند در دام آنها بیفتد. زندگی همین است و "آنچه تو را نکشد، می تواند تو را قوی تر کند."

یادگیری از اشتباهات

توجیه عقلانی مفید است، اما تنها در صورتی که واقع بینانه باشد. مهم است که بفهمید شما و دیگران چه کرده اید و چرا. به عنوان مثال، آیا فریب یک درآمد کلان شما را وسوسه کرده است یا قربانی وعده های دروغین یا حتی کلاهبرداری شده اید؟

رسیدن به عمق آنچه واقعاً در گذشته اتفاق افتاده است، بهترین راه برای حرکت به سوی آینده ای بهتر است. اما وقتی توجیه عقلانی واقعاً خودفریبی باشد و مستلزم سرزنش دیگران به خاطر اشتباهات خود یا عدم مواجهه با واقعیت باشد، این روند به یک روند منفی تبدیل می‌شود. تلاش برای درک اینکه چرا تصمیم به سرمایه گذاری گرفته اید، می تواند به شما کمک کند از تصمیمات سرمایه گذاری ضعیف در آینده جلوگیری کنید.

به دنبال کمک های حرفه ای باشید.

در صورت ضررهای شدید و یا حتی ضررهایی که بقای مالی فرد را تهدید نمی کند، مواردی وجود دارد که افراد از افسردگی یا حتی ناامیدی رنج می برند. به این ترتیب، آنها ممکن است به آن راهبردهای مقابله ای منفی که در بالا مورد بحث قرار گرفت یا بدتر از آن، متوسل شوند. در چنین مواردی ممکن است به کمک یک حرفه ای نیاز باشد. در نهایت، یک سرمایه گذاری خوب در آینده، ارزش کمک گرفتن از یک مشاور مالی مستقل با سابقه خوب را دارد.

سوالات پرتکرار

چرا زیان ها بزرگتر از سودها به نظر می آیند؟

چندین توضیح ممکن برای ضرر گریزی یا ترس از ضرر کردن وجود دارد. روانشناسان به نحوه شکل گرفتن مغز ما اشاره می‌کنند که در طول تاریخ تکاملی ما، محافظت در برابر ضررها برای بقا مفیدتر از جستجوی سود بوده است. جامعه‌شناسان به این واقعیت اشاره می‌کنند که ما از لحاظ اجتماعی، در همه چیز، از مسائل مالی گرفته تا فعالیت‌های رقابتی مانند ورزش و بازی‌ها و روابط خانوادگی، از شکست و از دست دادن، وحشت داریم.

آیا همه ترس از ضرر کردن دارند؟

انسان ها همگی از شکست و ضرر بیزار هستند. با این حال، افراد مختلف سطوح متفاوتی از ضرر گریزی را نشان می دهند. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده است که افرادی که به عنوان اقتصاددان آموزش دیده اند یا تاجران حرفه ای هستند، تمایل دارند، به طور متوسط، سطوح پایین تری از ضرر گریزی نسبت به دیگران را نشان دهند.

ضرر گریزی چه تفاوتی با ریسک گریزی دارد؟

هرکسی تحمل ریسک منحصر به فردی دارد. این بر اساس شرایط شخصی مانند دارایی ها و درآمد و همچنین افق زمانی سرمایه گذاری، سن، و سایر ویژگی های جمعیتی است. افرادی که ریسک گریزتر هستند، نسبت به افرادی که ریسک پذیر هستند، ریسک کمتری را متحمل می شوند. با این حال، ریسک گریزی کاملاً منطقی است زیرا هم ضرر و هم سود در هر سطحی از ریسک پذیری به طور متقارن دیده می شود. این عدم تقارن زیان گریزی است که در آن زیان از سود بزرگتر جلوه می کند - در هر سطحی از تحمل ریسک - که غیرمنطقی و مشکل ساز است.

راه های خوب برای کنار آمدن با ضررهای معاملاتی چیست؟

تجربه ضرر در بازارها می تواند دردناک باشد، اما این ضررها اجتناب ناپذیر هستند. آنچه را که اشتباه پیش رفته است را با دقت و بطور عینی ارزیابی کنید. اگر علت از دست شما خارج بود، هیچ کاری نمی توان کرد. اما اگر اشتباهات را شناسایی کردید، مسئولیت پذیر باشید و از آنها درس بگیرید. اگر نمی توانید بفهمید چه مشکلی رخ داده است، چه به دلیل کوتاهی خودتان یا یک چیز بیرونی، بهتر است برای مدتی از معامله کردن دوری کنید.

چرا بسیاری از معامله گران شکست می خورند؟

معامله گران اغلب زمانی شکست می خورند که به احساساتی مانند ترس، حرص و طمع، اعتماد به نفس بیش از حد و رفتار گله ای دچار شوند. این می تواند منجر به تعداد معاملات بالا و تقلای غیر منطقی برای جبران ضرر شود. داشتن یک استراتژی منطقی و بی‌طرفانه که می‌تواند در طول زمان مورد بازنگری قرار گیرد و پایبندی به آن، امری کلیدی است.

جمع بندی

در این مطلب به طور مفصل در مورد روانشناسی ضرر و زیان و یکی از جنبه های مهم آن که ترس از ضرر کردن می باشد، صحبت کردیم. در پایان و برای جمع بندی باید گفت که سرمایه گذاری و معامله گری یک تلاش و پروسه ی مخاطره آمیز است زیرا پارامترهای متغیر و عدم اطمینان زیادی در اطراف آن وجود دارد. ضرر و زیان نیز امری رایج و بخشی از آن می باشد. در حالی که تغییر گذشته غیرممکن است، شما می توانید نحوه واکنش خود را به آن کنترل کنید. انتخاب استراتژی‌های مقابله‌ای مناسب به شما کمک می‌کند سریع‌تر پیش بروید و حتی ممکن است شما را قادر به جبران زیان‌های مالی کند.