ضرر کردن در بازارهای مالی موضوعی اجتناب ناپذیر است و حتی حرفه ای ترین معامله گران و سرمایه گذاران نیز متحمل ضرر شده اند. اما سوالی که پیش می آید این است که آیا عکس العمل یک معامله گر حرفه ای در مواجه با ضرر کردن در بازار سهام، شبیه به یک سرمایه گذار مبتدی است؟ پاسخ این سوال قطعا منفی است؛ چراکه وجه تمایز معامله گران با تجربه با افراد تاره کار، در همین جزییات است و افراد متخصص به گونه ای عمل می کنند که ضرر آن ها بسیار کم شود. بنابراین اگر شما نیز در بازار سرمایه متحمل ضررهای سنگین شده اید، بهتر است مسیر خود را تغییر دهید؛ زیرا اگر رویه گذشته را دنبال کنید، باز هم متحم ضررهای سنگین خواهید شد. به همین دلیل در ادامه مقاله به معرفی راه های مدیریت ضرر و انواع آن می پردازیم.

مدیریت ضرر چیست؟

از دست دادن سرمایه هیچ وقت خوشایند نیست؛ در حقیقت، از دست دادن پول در بورس اوراق بهادار هرگز سرگرم کننده نیست و هیچ کس با ضرر کردن خوشحال نمی شود. اما می توان با روش های مناسب ضرر را مدیریت کرد و از رخ دادن ضررهای احتمالی بعدی جلوگیری کرد. اصطلاح مدیریت ضرر، به مجموعه ای از شیوه های معامله گری گفته می شود که برای نظارت، شناسایی، اصلاح یا کنترل ضررهای یک معامله گفته می شود.

مدیریت ضرر یک مفهوم کلی است و سرمایه گذاران و معامله گران باید با انواع آن آشنا باشند. در واقع، مدیریت ضرر طیف وسیعی از عوامل تکنیکال، بنیادی، روانشناسی بازار و...را شامل می شود و افراد فعال در بازارهای مالی می توانند با استفاده از این روش ها، ضرر معاملات خود را به حداقل برسانند. در ادامه تعدادی از این راهکارها را معرفی می کنیم.

حد ضرر

یکی از اصلی ترین استراتژی ها برای جلوگیری از ضررهای سنگین، استفاده از «حد ضرر» است؛ در واقع، حد ضرر به شما کمک می کند که با یک درصد ضرر بسیار کم از معامله خارج شوید. به عنوان مثال، یک سرمایه گذار وارد معامله می شود و سهام یک شرکت را به قیمت 2000 تومان می خرد و بر اساس استراتژی معاملاتی خود، حد ضرر معامله را بر روی 1600 تومان قرار می دهد و هنگامیکه قیمت سهام به 1600 تومان برسد، بلافاصله از معامله خارج می شود و از ضررهای سنگین تر جلوگیری می کند.

خرید و فروش پله ای

از جمله استراتژی هایی که برای مدیریت ضرر استفاده می شود، می توان به خرید و فروش پله ای اشاره کرد. در واقع حرفه ای ترین افراد نیز ممکن است وقتی که وارد یک معامله می شوند، نقطه ورود خوبی را انتخاب نکرده باشند و وارد ضرر شوند. اگر این فرد، تمامی سرمایه در اختیار خود را به یکباره در این معامله خرج کرده باشد، احتمالا با ضرر سنگینی روبرو خواهد شد؛ اما اگر از استراتژی خرید و فروش پله ای استفاده می کرد، پس از اینکه اولین پله خرید وارد ضرر شد، پله دوم را در قیمت پایین تر خریداری می کرد تا میانگین قیمت خرید کاهش یابد.

به عنوان مثال، یک سرمایه گذار پله اول خود را در قیمت 1000 تومان خریداری کرده است و قیمت سهام این شرکت 50 درصد افت کرده است، اگر این فرد از خرید پله ای استفاده کند، می تواند بر روی قیمت 500 تومان پله دوم خود را خریداری کند و میانگین قیمت خرید خود را به 750 تومان برساند و وقتی که سهام روند صعودی بگیرد، ضررهای به وجود آمده خیلی سریع تر جبران می شود.

احساسات خود را کنترل کنید

وقتی که یک معامله گر وارد ضرر می شود، معمولا دچار استرس و اضطراب می شود و ممکن است تصمیمات هیجانی اتخاذ کند؛ در واقع، اولین کسی که از این هیجانات آسیب می بیند، خود شخص سرمایه گذار است و برای مدیریت ضرر، بهتر است احساسات و هیجانات به وجود آمده کنترل شود.

به عنوان مثال، برخی از افراد که سرمایه آن ها وارد ضرر 80 درصدی شده است، به دلیل استرس و اضطراب به وجود آمده، باقیمانده سهام در اختیار خود را با ضرر سنگین می فروشد و از معامله خارج می شود، در حالیکه اگر این فرد احساسات خود را کنترل می کرد، می توانست با استفاده از روش های مدیریت سرمایه مانند خرید و فروش پله ای و...بخش بزرگی از ضرر خود را جبران کند.

دانش خود را بالا ببرید

آموزش و یادگیری حرف اول و آخر در بازارهای مالی است و افرادی که متحمل ضررهای سنگین شده اند، برای جلوگیری از تکرار مجدد این موضوع، بهتر است با یادگیری مفاهیمی همچون تحلیل بنیادی، تکنیکال، تابلوخوانی، روانشناسی بازار و...دانش خود را بالا ببرند تا در مواقعی که با ضرر مواجه شده اند، بتوانند بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. در واقع، وقتی که یک سرمایه گذار، تسلط کافی بر روی سهام خریداری شده دارد، می تواند به خوبی نقشه راه خود را مشخص کند و مدیریت ضرر معاملات را به بهترین نحو انجام دهد.

به عنوان مثال، هنگامیکه یک فرد قصد میانگین کم کردن در قیمت خرید سهام یک شرکت را داشته باشد، اما از سودآوری شرکت مذکور بی خبر باشد، به خوبی نمی تواند تصمیمات خود را اتخاذ کند و همین عامل باعث به جود آمدن ترس و اضطراب در معاملات و ضررهای سنگین می شود.

افق سرمایه گذاری خود را مشخص کنید

بازار سرمایه متشکل از افراد مختلف مانند سرمایه گذار بلندمدت و کوتاه مدت، معامله گر، نوسانگیر و... است و هرکدام از این افراد، دید سرمایه گذاری خاص خود را دارند و متناسب با استراتژی خود هدف گذاری می کنند. در واقع برای مدیریت ضرر، افراد بایستی افق سرمایه گذاری خود را مشخص کنند.

به عنوان مثال، معامله یک شخص با 20 درصد ضرر روبرو شده است و این سرمایه گذار نمی داند که آیا بایستی از معامله خارج شود و یا همچنان سهام مذکور را نگهداری کند؛ پاسخ این سوال را بایستی در افق سرمایه گذاری افراد جستجو کرد، چراکه اگر افق سرمایه گذاری این شخص، بلندمدتی باشد، تحمل 20 درصد ضرر کار عجیبی نیست و می تواند سهام را نگهداری کند. در طرف مقابل، اگر دیدگاه سرمایه گذاری این فرد کوتاه مدتی باشد، می تواند با تعیین حد ضرر از معامله خارج شود و یا اینکه در قیمت های پایین تر میانگین کم کند.

مشاوره سرمایه گذاری

افرادی که متحمل ضرر شده اند، برای مدیریت ضرر به وجود آمده، می توانند از مشاوره های سرمایه گذاری استفاده کنند تا بتوانند بخشی از ضرر خود را جبران کنند؛ چراکه یک مشاور سرمایه گذار، تخصص بیشتری دارد و گزینه های بهتری را می تواند برای افراد در نظر بگیرد. از طرف دیگر، تا زمانی که خود شخص سرمایه گذار آموزش های لازم را ندیده است، نباید به شکل مستقیم و بدون مشورت اقدام به سرمایه گذاری کند.

به عنوان مثال، یک شخص سرمایه گذار که 80 درصد از سرمایه خود را در بورس از دست داده است، یک فرد مبتدی و تازه کار محسوب می شود؛ چراکه اگر از تخصص لازم برخوردار بود، متحمل چنین ضرر سنگینی نمیشد و این فرد بهتر است از فرصت مشاوره سرمایه گذاری استفاده کند.

روی سهم ها تعصب نداشته باشید

در بین فعالان بازار سرمایه دیده شده است که برخی از افراد بر روی سهم هایی که در اختیار دارند، متعصب هستند و زمانی که معاملات آن ها وارد ضرر می شود، به جای استفاده از استراتژی هایی مانند حد ضرر و...بدون اینکه دلایل بنیادی برای کار خود داشته باشند، با تعصب نسبت به سهام خود برخورد می کنند. این موضوع قطعا برآیند معاملات افراد را با ضرر مواجه خواهد کرد. بنابراین برای مدیریت ضرر معاملات بایستی از هرگونه تعصب دوری کرد.

به عنوان مثال، یک سرمایه گذار، سهام یکی از شرکت های تولید کننده فولاد را خریداری کرده است و به دلیل افت قیمت های جهانی، چشم انداز سودآوری این شرکت، جالب به نظر نمی رسد، اما این سرمایه گذار به جای اینکه اشتباه محاسباتی خود را بپذیرد، نسبت به سهام شرکت مذکور متعصب می شود و همین موضوع باعث ضررهای سنگین در معاملات افراد می شود.

ریسک پرتفوی خود را کاهش دهید

ذات بازار سرمایه همراه با نوسان است و همین موضوع باعث به وجود آمدن ریسک های مختلف شده است و سرمایه گذاران برای کاهش ریسک و مدیریت ضرر از روش های مختلفی استفاده می کنند. از جمله این روش ها می توان به تشکیل سبد سرمایه گذاری متنوع اشاره کرد.

به عنوان مثال، وقتی که 5 سهم را در سبد سرمایه گذاری خود قرار دهیم، تا حدودی ریسک سبد سرمایه گذاری کاهش می یابد و حتی اگر ارزش یکی از سهم های داخل پرتفوی، به شدت کاهش یابد، با استفاده از سهم های دیگر می توان ضررها را جبران کرد. در طرف مقابل، اگر یک شخص سرمایه گذار تک سهم شود و پرتفوی سرمایه گذاری متنوع تشکیل ندهد، مدیریت ضرر آن کار دشواری خواهد بود.

جمع بندی

بازار سرمایه با نوسان همراه است و سود و زیان را نمی توان از آن جدا کرد و حتی حرفه ای ترین و با تجربه ترین فعالان بازار سرمایه نیز دچار ضرر می شوند. اما نکته مهم این است که عکس العمل افراد در مواجه با ضرر و نحوه مدیریت ضرر آن ها چگونه است؟ به طور کلی برای مدیریت ضرر ناشی از معاملات سهام در بازار سرمایه می توان از استراتژی هایی مانند حد ضرر، خرید و فروش پله ای و...استفاده کرد. از طرف دیگر، سرمایه گذاران برای کنترل ضرر و زیان معاملات خود بهتر است احساسات خود را کنترل کنند تا به بهترین نحو ممکن، مدیریت ضرر انجام شود.