یکی از روش های سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه، استفاده از ظرفیت شرکت های سبدگردان است؛ در واقع، افرادی که دانش و یا زمان کافی برای تحلیل و انجام معامله در بازار سرمایه را ندارند، پول خود را به این شرکت ها می سپارند و این نهادهای مالی که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دارند، اقدام به سرمایه گذاری در بخش های مختلف بازار سرمایه و تشکیل پرتفوی سرمایه گذاری برای مشتریان خود می کنند. اما سوالی که پیش می آید این است که سرمایه گذاران با چه تضمینی پول خود را در اختیار شرکت های سبدگردان قرار می دهند؟ پاسخ این سوال را باید در قرارداد سبدگردانی جستجو کرد؛ قرارداد سبدگردانی یک سند و قرارداد رسمی بین سرمایه گذار و شرکت سبدگردان است که براساس آن، 2 طرف می توانند به یکدیگر اعتماد کنند. این قرارداد، جزییات خاص خود را دارد و سرمایه گذاران در زمان منعقد کردن آن باید توجه لازم را داشته باشند.

قرارداد سبدگردانی چیست؟

همانطور که می دانید، برای رسمی شدن هر کاری نیاز داریم تا یک قرارداد بنویسیم؛ فرآیند سبدگردانی هم برای رسمی شدن، نیازمند یک قرارداد است. قرارداد سبدگردانی شکل و فرمت خاصی دارد که توسط سازمان بورس تعیین شده است. این قرارداد بین شرکت سبدگردان و شخص سرمایه گذار نوشته می‌شود.

پس از بسته شدن قرارداد، سبدگردان این اختیار را کسب می کند که برای سرمایه گذار سبدگردانی کند و معاملات مورد نظرش را انجام دهد. بنابراین، قرارداد به سبدگردان اجازه می‌دهد تا او به مدیریت منابع مالی سرمایه گذار بپردازد. قرارداد سبدگردانی جزییات منحصر به فرد خود را دارد و سرمایه گذاران پیش از بستن قرارداد بهتر است همه این موارد را بررسی کنند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

چه نکاتی در قرارداد سبدگردانی لحاظ می شود؟

قرارداد سبدگردانی بسیار مهم است؛ چراکه به هنگام پرداخت دستمزد سبدگردان، محاسبه سود و زیان ناشی از فعالیت های شرکت سبدگردان و...وجود یک سند رسمی بین سرمایه گذار و سبدگردان اهمیت خود را بیش از پیش نشان می دهد و در مواقعی که اختلاف بین سرمایه گذار و شرکت سبدگردان به وجود می آید، قرار سبدگردانی می تواند گره گشا باشد. بنابراین، جزییات و نکاتی که در متن قرارداد سبدگردانی می آید، اهمیت زیادی دارد و سرمایه گذاران باید به آن دقت کنند و در ادامه به معرفی برخی از این نکات می پردازیم.

حداقل سرمایه لازم برای سبدگردانی

همیشه برای شروع سبدگردانی به مقداری سرمایه اولیه نیاز است. این مقدار که باید از یک حداقل اولیه بیشتر باشد، سبب می‌شود تا سبدگردانی به خوبی انجام شود. هرکدام از شرکت های سبدگردان معمولا مبلغی را به عنوان حداقل سرمایه برای سبدگردانی پول های مشتریان خود در نظر می گیرند و مبالغ کمتر از آن را قبول نمی کنند.

به عنوان مثال، یک شرکت سبدگردان مبلغ 100 میلیون تومان را به عنوان حداقل سرمایه لازم برای سبدگردانی در نظر می گیرد و کسی که 50 میلیون تومان سرمایه دارد، نمی تواند از خدمات این شرکت استفاده کند.

مشخص شدن کارمزد سبدگردانی

یکی از مهمترین بخش های قرارداد، کارمزد در نظر گرفته شده برای خدمات شرکت سبدگردان است. مبلغ و درصد تعیین شده برای کارمزد شرکت سبدگردان، اعداد و ارقام مختلفی است و هرکدام از شرکت ها متناسب با سابقه کاری و استراتژی خود، مبالغ مختلفی را در قرارداد سبدگردانی درج می کنند؛ اما به طور کلی، کارمزد سبدگردانی درصدی از سود سبد است. البته، این سود معمولا همان اختلاف و مازاد سود حاصل شده از سبدگردانی نسبت به سود بانکی است. اگر این سود کم‌تر از سود بانکی باشد، کارمزدی از سبدگردان دریافت نمی‌شود. پس کارمزد با توجه به بازدهی به دست آمده از سبدگردانی حاصل می‌شود. هر چقدر آورده و یا همان سرمایه اولیه مشتری از حجم مشخصی بیشتر باشد، درصد کارمزد کمتری از او گرفته می‌شود.

نکته: توجه داشته باشید که استراتژی و اهداف در نظر گرفته شده توسط شرکت سبدگردان می تواند نوع محاسبه کارمزد و درصد آن را تغییر دهد و با توجه به سودسازی این شرکت برای مشتریان خود، معمولا درصد کارمزد نیز تغییر می کند و در قرارداد سبدگردانی حتما بایستی بندهای مربوط به کارمزد شرکت سبدگردان به خوبی مطالعه شود.

شروط و یا محدودیت هایی که سرمایه گذار در انجام معاملات برای سبدگردان تعیین می‌کند

سرمایه گذار می‌تواند در فرآیند سبدگردانی محدودیت هایی برای شرکت سبدگردان در نظر بگیرد. به عنوان مثال، شرط کند که سبدگردان بر روی صنعت و یا شرکت خاصی سبدگردانی نکند و یا فقط در صنایع و شرکت‌هایی که او تمایل دارد، سبدگردانی را محدود کند. این محدودیت‌ها به صورت رسمی در قرارداد ذکر می‌شوند.

نحوه گزارش دهی سبدگردان به سرمایه گذار

سبدگردان موظف است بازدهی سبد اختصاصی را در دوره های زمانی روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه و بازدهی سالانه شدە هرکدام از دوره هایی که کمتر از یک سال است را مطابق دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان، محاسبه و حداکثر تا روز کاری بعد از پایان هر دوره از طریق سایت اینترنتی خود صرفا در اختیار سرمایه گذار قراردهد. در واقع به ازای هر سبد، یک حق دسترسی نرم افزاری داده می شود و در نرم افزار رسمی شرکت سبدگردانی، تمامی اطلاعات و آمار مربوط به بازدهی سبد و همچنین جزئیات سرمایه گذاری و معاملات سبد موجود است؛ بنابراین، سرمایه گذار همیشه می‌تواند از بازدهی سرمایه گذاری باخبر شود.

نظارت بر کار سبدگردانی

هر پرتفوی یا سبد یک امین دارد و یک موسسه حسابرسی وظیفه نظارت بر سبد را به عهده می گیرد. در واقع، امین سبد یک نقش نظارتی دارد و او با دسترسی به نرم افزار سبدگردانی، مسئولیت کنترل قوانین سبدگردانی را بر عهده دارد. در صورتیکه سبدگردان از قوانین تخطی کند، موارد تخطی به صورت نامه ای کتبی در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار می‌گیرد تا با سبدگردان برخورد قانونی شود.

مدت قرارداد سبدگردانی

یکی دیگر از نکات مهم در قرارداد سبدگردانی، مدت قرارداد است. معمولا بیشتر قراردادهای سبدگردانی یک ساله هستند. برای بدست آمدن یک سود حداکثری نیز، سهام های پرسودی انتخاب می‌شوند که با دیدگاهی میان مدت نگهداری می‌شوند. با بستن یک قرارداد یک ساله، ریسک عملیات کم می‌شود و احتمال سودآوری افزایش می یابد. هرچند که سرمایه گذار می‌تواند طی قرارداد، میزان سرمایه خود را بیافزاید، آن را کم کند و یا قراردادش را فسخ نماید. بنابراین، به هنگام تدوین قرارداد باید مدت آن لحاظ شود.

پایان قرارداد سبدگردانی

اگر مدت قرارداد به پایان برسد و قرارداد هم تمدید نشود، سبدگردان حق هیچ تغییری در سبد را ندارد. او موظف است تا طی دو روز کاری، وجوه سبد را به سرمایه گذار تقدیم کند و در صورتیکه سرمایه گذار نمی‌خواهد دارایی های سبد به فروش برسند، باید این دارایی‌ها را به وی تحویل دهد.

نکات مربوط به سود مجامع، اوراق مشارکت و...در قرارداد درج شود

یکی دیگر از نکات مهمی که باید در قرارداد سبدگردانی لحاظ شود، مربوط به همین موضوع است؛ در واقع سود سهام، سود اوراق مشارکت، سهام جایزه، سود سایر اوراق بهادار، برگه های حق تقدم و به طور کلی همه منافع و مزایای دارایی های سبد اختصاصی به سرمایه گذار تعلق دارد و به عنوان بخشی از سبد اختصاصی وی محسوب شده و موضوع قرارداد در مورد آن ها اجرا می شود. سبدگردان در طول مدت قرارداد و در صورت تمدید تا پایان مهلت در نظر گرفته شده، از جانب سرمایه گذار وکالت و وظیفه دارد که این منافع و مزایا را دریافت کند و به سبد اختصاصی اضافه نماید.

جمع بندی

در این مقاله در مورد قرارداد سبدگردانی توضیح دادیم و به نکات مهمی در این رابطه اشاره کردیم. اگر شما نیز سبدگردان مناسبی را انتخاب کرده‌اید، باید برای شروع کار یک قرارداد قانونی سبدگردانی داشته باشید. از طریق این قرارداد است که کد بورسی سبدگردانی اختصاصی شما صادر می‌شود. با این قرارداد به سبدگردان اجازه می‌دهید تا به مدیریت بهینه پرتفوی شما بپردازد و سبدی مناسب با دارایی‌ها، اهداف، بازدهی و ریسک مورد نظرتان تشکیل دهد. بنابراین، به هنگام تدوین قرارداد باید به نکاتی مانند حداقل سرمایه مورد نیاز برای سبدگردانی، کارمزد شرکت سبدگردان، نحوه گزارش دهی شرکت مذکور به مشتریان و...توجه شود.