برخی از افراد که قصد فعالیت در بازار سرمایه را دارند، به دلایل مختلفی از جمله عدم داشتن تخصص در زمینه بازارهای مالی، کمبود زمان و... نمی توانند به طور مستقیم معاملات خود را در این بازار کنترل کنند؛ به همین دلیل، سازمان بورس و اوراق بهادار، روش های دیگری برای این دسته از افراد در نظر گرفته است. در واقع سرمایه گذاری در بستر بورس ایران را می توان به 2 دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد. در روش غیرمستقیم، افراد به صندوق های سرمایه گذاری و شرکت های سبدگردان مراجعه می کنند و از این طریق سرمایه گذاری خود را انجام می دهند. اما شرکت های سبدگردان و به طور کلی، استفاده از خدمات این شرکت ها، افراد را با یکسری از اصطلاحات تخصصی روبرو می کند و افراد بایستی با این اصطلاحات سبدگردانی آشنا باشند؛ به همین دلیل، در ادامه مقاله با برخی از اصطلاحات سبدگردانی آشنا خواهیم شد.

سرمایه گذار

اولین مورد از اصطلاحات سبدگردانی، موضوع سرمایه گذار است؛ در واقع سرمایه گذار همان شخصی است که با هدف مدیریت دارایی های خویش و کنترل سبد سرمایه گذاری، سرمایه اش را به دست شرکت سبدگردانی می سپارد. او ممکن است دانش کمی نسبت به سرمایه گذاری داشته باشد و یا وقت کافی نداشته باشد تا به مدیریت خرید و فروش های خود بپردازد. در حقیقت، او کار را به شخص کاردانی واگذار می کند تا هم سود بیشتری کسب کند و هم با ریسک کم تری مواجه باشد.

سبد اختصاصی

به تمامی دارایی های سرمایه گذار اعم از وجوه نقد، اوراق بهادار و یا مطالبات دیگری که پس از قرارداد و متمم های موجود، به سبدگردان سپرده می شود، سبد اختصاصی می گویند.

سبدگردانی

گفتیم که سرمایه گذار برای کسب سود بیشتر، سرمایه خود را به دست سبدگردان می سپارد؛ بنابراین، هر اقدام مجاز که به منظور سرمایه گذاری توسط سبدگردان انجام می شود، مانند تصمیم به فروش و یا خرید سهام شرکت های مختلف، اوراق مشارکت و... سبدگردانی نام دارد.

سبدگردان

سبدگردان یا پرتفوی گردان همان شخصی است که شما به عنوان سرمایه گذار، او را مسئول مدیریت دارایی های خودتان کرده اید. به او کارمزدی برای این کار می دهید تا به صورت پیوسته بر دارایی هایتان نظارت کند.

متولی سبد یا امین

از دیگر اصطلاحات سبدگردانی می توان به امین یا متولی سبدگردانی اشاره کرد. در واقع امین یا متولی سبد، شخصی حقوقی است. او با معرفی سبدگردان و همچنین، تایید سازمان بورس در قبال هر سبدگردان مشخص می شود و مسئولیت های قید شده در قرارداد سبد گردانی را قبول می کند. او طبق دستورالعمل های مربوط به تاسیس سبدگردانی و فعالیت های آن انتخاب می گردد و با سبدگردان قراردادی می بندد تا مسئولیت وظایف از پیش تعریف شده در دستورالعمل مذكور را كه در رابطه با سبدگردان است، برعهده بگیرد. این شخص در زمان عقد قرارداد سبدگردانی، عهده دار این كار می شود.

قرارداد

همان پروتكل بسته شده مابین سرمایه گذار و شركت سبدگردان می باشد. در قرارداد تمامی شرایط سرمایه گذاری قید می شود.

متمم قرارداد

یکی دیگر از اصطلاحات مهم در سبدگردانی، متمم قرار است. سرمایه گذار پس از عقد قرارداد سبدگردانی در رابطه با افزایش سرمایه سبد، برداشت وجه از سبد و یا هر گونه تغییر دیگری که در مفاد قرارداد وجود دارد، اختیاراتی دارد. او می تواند از این امکانات استفاده کند. در اینصورت باید با توافق شرکت سبدگردانی و در قالب متمم قرارداد، این موارد را به قرارداد بیافزاید. پس از اضافه شدن متمم قرارداد، طرفین باید نسبت به امضای آن اقدام نمایند.

کد سبد (prx)

این کد همان کدی است که توسط سازمان بورس صادر می شود. تمامی قراردادهای سبدگردانی باید این کد را داشته باشند. این کد نشانه ای برای رسمی بودن قرارداد سبدگردانی می باشد و با حروف بزرگ PRX مشخص می شود و در واقع قرارداد منعقد شده مابین سرمایه گذار و سبدگردان را نشان می دهد. دارایی های مربوط به این کد، به یک شخص حقیقی و یا حقوقی که اقدام به سرمایه گذاری نموده است، تعلق دارد و مربوط به دارایی یک شركت نمی باشد و مدیریت این دارایی نیز بر عهده سبدگردان است.

کارمزد مدیریت و عملکرد سبد

از جمله اصطلاحات سبدگردانی مهم می توان به کارمزد مدیریت و عملکرد اشاره کرد. كارمزد مدیریت همان هزینه هایی است كه در رابطه با حسابرس، نرم افزار و مواردی از این دست مصرف می شود. این مقدار كارمزد، ثابت است. كارمزد عملكرد نیز، با توجه به توافقی كه سرمایه گذار و شرکت سبدگردانی در زمان بستن قرارداد انجام می دهند، مشخص می شود و معمولا این مقدار با افزایش بازدهی سبد، تناسب دارد. این كارمزد، متغیر می باشد. از طرفی، فرمولی كه برای كارمزد سبدگردانی در نظر گرفته می شود، از هر دو بخش ثابت و متغیر یعنی مدیریت و عملكرد پدیدار می شود.

جمع بندی

در این مقاله آموختیم كه سرمایه گذاری به روش غیرمستقیم یكی از بهترین استراتژی ها برای كسانی است كه یا دانش كافی در این حوزه ندارند و یا فرصت لازم برای اختصاص دادن به این مهم را نخواهند داشت. از طرف دیگر، خاطر نشان کردیم که در سبدگردانی با واژه های تخصصی زیادی روبرو می شویم. اصطلاحاتی مانند سبد اختصاصی، سرمایه گذار، سبدگردان، سبدگردانی، قرارداد، متمم قراداد، امین یا متولی سبد، كارمزد مدیریت و عملكرد سبد که از جمله این موارد هستند. بنابراین، قبل از اینکه قرارداد سبدگردانی را با شرکت مورد نظر خود، منعقد کنید، بهتر است که با اصطلاحات سبدگردانی، آشنایی کافی را داشته باشید و از این اصطلاحات سبدگردانی برای بستن یک قرارداد محکم تر استفاده کنید.