افراد زیادی هستند که تمایل دارند در بازارهای مالی سرمایه گذاری کنند؛ ولی از دانش و تجربه کافی در این حوزه برخوردار نیستند. بنابراین، دست به سرمایه گذاری غیر مستقیم می زنند. این افراد سرمایه خود را به یک سبدگردان حرفه ای می سپارند تا دارایی هایشان را مدیریت کند و به ایشان سود برساند. سازمان بورس و اوراق بهادار، مجوزهای لازم را به شرکت های سبدگردانی که واجدالشرایط هستند، اعطا می کند. پس مجوز آن ها مهر تاییدی بر فعالیتشان می باشد. طبیعی است که در ازای خدماتی که سبدگردان برای سرمایه گذار انجام می دهد، مستحق دریافت کارمزد می گردد. ممکن است سوالاتی در ذهن شما شکل ببندد؛ سوالاتی مانند اینکه آیا این کارمزد مقدار مشخص و از پیش تعیین شده ای دارد؟ آیا مبلغ و شرایط آن از طرف سازمان بورس اعلام می شود؟ آیا زمان مشخصی برای پرداختش وجود دارد؟ این سوال و ده ها سوال دیگر می تواند موضوعاتی قابل بحث و تامل باشد که پاسخ به آن ها نیازمند مطالعه دستورات مربوط به مجوز کار سبدگردان و شرکت های سبدگردانی، خواندن مفاد قراردادهای سبدگردانی و اطلاعات دیگر است. در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که آیا دریافت کارمزد توسط سبدگردان زمان مشخصی دارد و اگر اینطور است، زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان چگونه تعیین می شود؟

چرا سبدگردان مستحق دریافت کارمزد است؟

یک سبدگردان با صرف سرمایه های مهمی چون دانش و وقت تلاش می کند تا سودی حداکثری در دارایی سرمایه گذار ایجاد کند. او عوامل و فاکتورهای مختلف را بررسی می کند. اهداف سرمایه گذار را اولویت می بخشد و طبق آن تصمیم گیری می کند که کدام سهام یا اوراق و یا دارایی های دیگر را خریداری کند و چه زمانی وارد معامله شود و تا چه مدت هر دارایی را در سبد سرمایه گذار نگهداری کند. 

بنابراین، به طور دقیق به فاکتورهای تاثیرگذار بر قیمت سهام توجه دارد. تحلیل بنیادی و تکنیکال انجام می دهد و گاهی ساعت ها در روز وقت صرف می کند تا بهترین تصمیم ها را برای سبد بگیرد. ابزار خاصی را برای این تحلیل ها اختصاص می دهد. اخبار و شرایط بازار را مرتب رصد می کند تا بهترین نتیجه حاصل شود و سرمایه گذار، به سود چند برابری برسد. پس حقیقتا او مستحق دریافت کارمزد است.

نکاتی در مورد کارمزد سبدگردانی

حالا که مشخص شد سبدگردان مستحق دریافت کارمزد است، این سوال پیش می آید که بر چه اساسی این کارمزد تعیین می شود و مقدارش چقدر است؟ کارمزد سبدگردانی با توجه به دو منبع اصلی مشخص می شود؛ آنچه در سازمان بورس و اوراق بهادار مصوب شده است و قراردادی که قبل از شروع سبدگردانی بین سبدگردان و سرمایه گذار منعقد می شود.

باید خاطر نشان کنیم که کارمزد متغیر سبدگردان، درصد مشخص و توافق شده ای است که نسبت به سود بانکی محاسبه می گردد و این درصد از مازاد سود متعارف بانکی حساب می شود. اگر حجم دارایی سرمایه گذار قابل توجه باشد، درصد کارمزد تعیین شده کمتر است؛ زیرا کوچک ترین سود برای دو طرف نتیجه ای طلایی دارد. سرمایه گذار را پرمنفعت می سازد و کارمزد خوبی را برای سبدگردان به ارمغان می آورد.

برای ارائه خدمات سبدگردانی و هزینه های ناشی از آن مانند هزینه های نرم افزاری، حسابرسی، مدیریت سبد و موارد دیگری که توسط سبدگردان به نهادهای دیگر پرداخت می شود، کارمزدی ثابت نیز در نظر گرفته می شود. البته، در صورتیکه بازده سرمایه گذاری از مقدار توافق شده در قرارداد، بیشتر نشود، تنها کارمزد پرداختی به سبدگردان، همین مقدار ناچیز بابت کارمزد ثابت است. گاهی شرکت های سبدگردان برای جذابیت بیشتر برای سرمایه گذاران، از دریافت این نوع کارمزد چشم پوشی می کنند.

پس متوجه شدیم که کارمزدی که به سبدگردان داده می شود، به دو صورت ثابت و متغیر است که اولی مربوط به مدیریت سبد و دومی مربوط به عملکرد وی می باشد. کارمزد متغیر یا عملکرد در ازای منفعتی است که برای سرمایه گذار حاصل می شود. البته دقت داشته باشید که شرکت های سبدگردانی درصد توافق شده در کارمزد عملکرد را با توجه به آورده مشتریانشان و در طول یک بازه زمانی یک ساله تعیین می کنند. در ادامه مقاله، نکاتی را در خصوص زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان بیان خواهیم کرد.

زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان چه زمانی است؟

سوال مهمی که پیش می آید این است که زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان چگونه تعیین می شود؟ برای پاسخ به این سوال باید خاطر نشان کنیم که مدت زمان قراردادهای سبدگردانی متفاوت است و این موضوع بر روی میزان کارمزد و زمان دریافت آن اثرگذار است. البته سرمایه گذار می تواند حتی زودتر از سررسیدی که در قرارداد مشخص شده است، از قرارداد خارج شود و آن را فسخ کند؛ که در اینصورت ممکن است مجبور شود تا کارمزد بیشتری به سبدگردان تقدیم کند.

در بیشتر شرکت های سبدگردانی در مورد کارمزد ثابت، روال مرسوم پرداخت دو درصد از دارایی و پس از یک سال از شروع قرارداد می باشد. در مورد کارمزد متغیر هم با توجه به مازاد سود بانکی، درصد پرداختی به سبدگردان پس از پایان قرارداد که یک سال می باشد، پرداخت می شود. البته، قراردادها می توانند با درخواست سرمایه گذار و توافق شرکت، در دوره زمانی کمتر و یا بیشتر از یک سال هم منعقد شوند. بنابراین، زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان، به جزییات و مدت زمان انعقاد قرارداد نیز وابسته است.

کارمزد روزانه سبدگردان

میزان کارمزد ثابت، طبق دستور سازمان بورس برای مجموع سهام یا اوراق با درآمد متغیر و اوراق مشارکت یا اوراق با درآمد ثابت موجود در سبد سرمایه گذاری مشتری، عددی ثابت است و طبق توافق در قرارداد به صورت روزانه، محاسبه می شود. دریافت کارمزد ثابت به صورت مقاطع زمانی سه ماهه از مشتریان گرفته می شود و یا به صورت خوداختیار از مانده دارایی آن ها در نزد سبدگردان، کسر می گردد.

لازم به ذکر است که هزینه های حسابرس و امین و هزینه های مربوط به مدیریت سرمایه مانند جمع آوری و پردازش داده ها و اطلاعات، ذخیره اسناد، کارشناسی مدارک و... توسط همین کارمزد، پوشش داده می شود.

زمان پرداخت کارمزد متغیر

همانطور که قبلا هم توضیح داده شد، در صورتیکه بازدهی سبد اختصاصی از مقدار تعیین شده در قرارداد بیشتر باشد، در پایان زمان قرارداد از مشتری دریافت می شود. البته در صورتیکه سرمایه گذار تصمیم به فسخ قرارداد بگیرد، این مبلغ با توجه به قرارداد در زمان فسخ، به سبدگردان پرداخت می شود و زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان تغییر خواهد کرد.

پس نکته کلیدی این است که زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان پس از پایان یافتن و یا فسخ قرارداد است و قبل از این زمان پرداخت نمی شود. به طور معمول قراردادهای منعقد شده بین سبدگردان و سرمایه گذار، یک ساله هستند و اگر دو طرف تمایل داشته باشند، قرارداد را تمدید می کنند. بنابراین، زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان نیز تغییر خواهد کرد.

جمع بندی

در این مقاله در مورد استحقاق دریافت کارمزد توسط سبدگردان مطالبی آورده شد. سپس دانستنی هایی پیرامون کارمزد سبدگردانی بیان شد و سپس در مورد زمان دریافت کارمزد توسط سبدگردان ها نکات روشنی آورده شد. با توجه به قراردادهای منعقد شده بین سبدگردان و سرمایه گذار که معمولا یک ساله هستند، در پایان قرارداد و یا فسخ، کارمزد متغیر و در فاصله های زمانی سه ماهه، کارمزد ثابت پرداخت می شود. البته، برخی از شرکت های سبدگردانی برای جذابیت مراجعه سرمایه گذاران و جلب رضایتشان، در صورتیکه سودرسانی از حد تعیین شده در قرارداد بیشتر باشد، کارمزد ثابت دریافت نمی کنند.