به طور کلی معامله در بازار سرمایه به یکی از دو روش مستقیم و یا غیر مستقیم انجام می شود. در روش مستقیم، سرمایه گذار شخصا انجام معاملات را برعهده دارد؛ ولی در روش غیرمستقیم، سرمایه گذار انجام معاملات را به سبدگردانی و یا صندوق های سرمایه گذاری می سپارد. در مورد معاملاتی که سبدگردان ها انجام می دهند و قراردادی که منعقد می کنند، نرخ کارمزد سبدگردانی هم باید مشخص شود. این کارمزد با در نظر گرفتن شرایط مختلفی تعیین خواهد شد و انواع متفاوتی هم دارد. البته یکسری قوانین و ضوابط برای تعیین کارمزد توسط سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص شده است تا از ایجاد ابهامات و مشکلات جلوگیری به عمل آید. در ادامه همین مقاله به بررسی جزئیات بیشتری از کارمزد سبدگردانی می پردازیم.

سبدگردانی چیست؟

همانطور که گفتیم روش های مختلفی برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه وجود دارند که همه آن ها توسط سرمایه گذار انجام نمی شوند. به طور کلی سرمایه گذار یا شخصا انجام معاملات را برعهده می گیرد و سهام هایی که در نظر دارد را خریداری می کند یا اینکه روند سرمایه گذاری و انتخاب سهام را به شرکت های سبدگردان یا صندوق های سرمایه گذاری می سپارد.

به این ترتیب تا حدودی حق انتخاب او محدود شده و فقط در مواقعی مشخص می تواند در مورد انجام معاملات نظرات خود را بیان کند. نکته مهمی که در این مورد مطرح می شود، مفهوم سبدگردانی است. سبدگردانی به معنای ایجاد یک سبد سرمایه گذاری مشخص با چیدمان اصولی سهام ها و دارایی هاست. این سبد توسط سبدگردان شکل می گیرد و در ازای تشکیل این سبد، کارمزد سبدگردانی دریافت می گردد.

در کنار سبدگردانی ها، خرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری هم وجود دارند که این موضوع هم یکی از روش های سرمایه گذاری غیرمستقیم محسوب می شود؛ ولی تفاوت هایی با سبدگردانی دارد. در سبدگردانی، سهام های خریداری شده شخصی سازی شده هستند و براساس هدف و نظر سرمایه گذار خریداری می شوند؛ ولی در صندوق های سرمایه گذاری، خرید سهام شخصی وجود ندارد، بلکه این سرمایه گذار است که باید صندوق مناسب با اهداف خود را پیدا کند.

تفاوت سرمایه گذاری در سبدگردانی و صندوق سرمایه گذاری

کسی که قصد عقد قرارداد با یک سبدگردان و انجام معاملات غیر مستقیم در بازار سرمایه را دارد، با سبدگردان در مورد اهداف خود و نظراتی که پیرامون سهام های مختلف دارد صحبت می کند. در این شرایط سبد سرمایه گذاری ایجاد شده متشکل از سهام هایی خواهد بود که سرمایه گذار در مورد آن ها نظر داده است و به نحوی این سبد شخصی سازی شده است. در این شرایط سرمایه گذار می تواند در طول مدت قرارداد، سهام های خریداری شده را بررسی کرده و در صورت نیاز، نظرات جدیدی را به سبدگردان اعلام کند.

در حالیکه هر یک از صندوق های سرمایه گذاری، واحدهای سرمایه گذاری مشخصی را برای خرید به سرمایه گذار ارائه می دهند و امکان خرید سهام شخصی سازی شده وجود ندارد. بنابراین سرمایه گذار باید با انجام بررسی های کافی و اصولی، صندوق سرمایه گذاری که به اهداف او نزدیکتر است را انتخاب کند. در این شرایط سرمایه گذار نمی تواند در طول مدت قرارداد، نظری را اعلام کرده و درخواست تغییر سهام های خریداری شده را مطرح کند. در این میان سبدگردان ها در قراردادی که عقد می کنند دو نوع کارمزد سبدگردانی را مشخص خواهند کرد و این کارمزد همان هزینه انجام معاملات برای سرمایه گذار است.

جهت کسب اطلاعاتی در مورد نحوه اخذ گواهینامه تحلیل گری بازار سرمایه، بر روی لینک کلیک کنید.

کارمزد سبدگردانی چگونه تعیین می شود؟

بهتر است بدانید که کارمزد سبدگردانی هم دو نوع است. زمانی که قرارداد بین سرمایه گذار و سبدگردان منعقد می شود، مشخص خواهد شد که مثلا سوددهی تا سقف 20 درصد سالانه، n درصد کارمزد ثابت یا مدیریتی دارد. این کارمزد هيچ تغییری نمی کند و در ازای انجام معاملاتی که سبدگردان برای سرمایه گذار انجام می دهد و تا 20 درصد سوددهی دارد، پرداخت خواهد شد. از طرفی، در قرارداد مشخص خواهد شد که اگر سوددهی به بیشتر از 20 درصد برسد، یک بخش مشخص از سود مازاد به سبدگردان پرداخت می شود. برای مثال اگر سوددهی به 30 درصد برسد، بخش مشخصی از این 10 درصد سود مازاد متعلق به سبدگردان است. این نوع کارمزد سبدگردانی، اصطلاحا کارمزد عملکرد نامیده می شود.

آیا کارمزد سبدگردانی درصد مشخصی دارد؟

برای تعیین کارمزد ثابت یا همان کارمزد مدیریتی سبدگردانی از قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار استفاده می شود و درصد این کارمزد مرتبط با میزان دارایی سرمایه گذار است؛ ولی به طور کلی کارمزدهای مدیریتی توافقی تعیین می شوند. از طرفی کارمزد عملکرد هم متناسب با افزایش بازدهی و سوددهی سرمایه، افزایش یافته و آن هم به صورت توافقی مشخص خواهد شد. بر همین اساس، فرمول خاص، مشخص و از پیش تعیین شده ای برای کارمزد سبدگردانی وجود ندارد و همه چیز به توافق طرفین وابسته است.

جمع بندی

ورود به بازار سرمایه، انجام معاملات و رسیدن به سوددهی معاملات انجام شده نیازمند اطلاع از یکسری اصطلاحات رایج در این بازار است. سبدگردانی، صندوق سرمایه گذاری و کارمزد سبدگردانی از جمله اصطلاحات ضروری برای کسانی هستند که قصد انجام معامله به روش غیر مستقیم دارند. این افراد سرمایه خود را یا به سبدگردانی ها می سپارند و یا واحدهای صندوق های سرمایه گذاری را خریداری می کنند. کارمزدهای سبدگردانی هم انواع مختلفی از جمله ثابت و عملکردی دارند که هر کدام از این موارد، مشخصه های مختص به خود را دارند. بنابراین، اگر شما قصد سرمایه گذاری به روش غیر مستقیم و سپردن سرمایه خود به شرکت های سبدگردان را دارید، توصیه می کنیم که حتما مطالعه ای در خصوص کارمزد این نهادهای مالی داشته باشید.