قطعا هر یک از سرمایه گذاران بازار سرمایه تمایل دارند در کنار سوددهی سهام هایی که خریداری می کنند، بتوانند در کمترین زمان ممکن هم سهام های خود را نقد کنند. با توجه به اینکه سرمایه گذاری به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام می شود، سرعت نقد شوندگی سهام های خریداری شده نیز متفاوت است. بر همین اساس موضوع ضامن نقد شوندگی به عنوان یکی از ارکان صندوق های سرمایه گذاری مطرح می شود تا ابطال واحدهای سرمایه گذاری در کمترین زمان ممکن در شرایطی که صندوق نقدینگی کافی ندارد، انجام شود. از طرفی، ضمانت نقدشوندگی می تواند برای واریز سود سرمایه گذاران صندوق های سرمایه گذاری نیز مطرح شود. لازم به ذکر است مشخص کردن این نوع ضمانت برای تمامی صندوق های سرمایه گذاری ضروری نیست؛ زیرا باعث افزایش هزینه های صندوق، کاهش بازدهی و در نتیجه کاهش سوددهی به سرمایه گذاران می شود. در ادامه همین مقاله به بررسی جزئیات بیشتری از ضامن نقدشوندگی صندوق های سرمایه گذاری می پردازیم.

صندوق سرمایه گذاری چیست؟

تمام کسانی که تمایل دارند در بازار سرمایه معاملاتی انجام داده و به سود برسند، از اطلاعات و تخصص کافی برای انجام معامله و سرمایه گذاری برخوردار نیستند. به همین علت دو راه برای سرمایه گذاری وجود دارد؛ روش مستقیم و غیر مستقیم. کسانی که خودشان معاملات مورد نظر را در بازار سرمایه انجام می دهند، روش مستقیم سرمایه گذاری را انتخاب می کنند. از طرفی کسانی که سرمایه خود را به سبدگردانی ها می سپارند و یا تعدادی از واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری را خریداری می کنند، روش غیر مستقیم را برای سرمایه گذاری انتخاب کرده اند.

البته بهتر است بدانید که میان سرمایه گذاری در سبدگردانی ها و صندوق های سرمایه گذاری نیز تفاوت هایی وجود دارد. برای مثال شما با سبدگردان مورد نظر خود پیرامون هدفتان از سرمایه گذاری صحبت می کنید و برای خرید سهام هایی که در نظر دارید به او پیشنهاداتی ارائه داده و هر زمان که تمایل داشته باشید می توانید سهام خود را تغییر دهید. این در حالی است که هر یک از صندوق های سرمایه گذاری واحدهای مشخصی را به سرمایه گذاران می فروشند و امکان اعلام نظر توسط سرمایه گذاران در مورد خرید سهام های مختلف وجود ندارد.

بنابراین به طور کلی سبدگردان مطابق با نظر سرمایه گذاری همراه با پیشنهادات خود، تعدادی سهام را برای سبد سرمایه گذار خریداری می کند؛ ولی در صندوق سرمایه گذاری، سهام ها مشخص هستند و نظر سرمایه گذار اعمال نمی شود. پس کسانی که قصد خرید واحدهای صندوق سرمایه گذاری را دارند باید با انجام بررسی های لازم، صندوق مناسب را انتخاب کنند. موضوعاتی مانند ضامن نقدشوندگی که در اساسنامه صندوق های سرمایه گذاری درج می شوند، از جمله مواردی هستند که باید مورد بررسی قرار بگیرند.

ارکان صندوق سرمایه گذاری چیست؟

هر یک از صندوق های سرمایه گذاری باید با در نظر گرفتن قوانین بازارهای مالی ایران، ارکانی را مشخص کرده و در اساسنامه خود درج کنند تا از این طریق شرایط اجرایی و نظارتی لازم برای عملکرد مطلوب صندوق سرمایه گذاری فراهم شود. بر همین اساس ارکان صندوق های سرمایه گذاری شامل موارد نامبرده در ادامه مطلب هستند:

• مدیر صندوق
• مجمع صندوق
• کارگزاران صندوق
• حسابرس
• ضامن نقدشوندگی
• متولی صندوق

با توجه به توضیحات گفته شده، ضامن نقدشوندگی یکی از ارکان صندوق های سرمایه گذاری محسوب می شود؛ ولی مشخص کردن آن برای تمام صندوق های سرمایه گذاری ضروری نیست.

ضامن نقدشوندگی چیست؟

تصور کنید صندوق سرمایه گذاری که شما تعدادی از واحدهای آن را خریداری کرده اید، نقدینگی لازم برای پرداخت سود دوره ای را ندارد؛ یا اینکه نمی تواند اصل سرمایه شما را هنگام ابطال واحدهای سرمایه گذاری پرداخت کند. در این شرایط که صندوق سرمایه گذاری نمی تواند سود شما را پرداخت کند یا اینکه واحدهای سرمایه گذاری شما را نقد کند، نقش ضامن نقدشوندگی مشخص خواهد شد. این ضامن به شما ضمانت می دهد که در مدت زمانی مشخص از طریق تامین نقدینگی، سرمایه شما را باز می گرداند.

البته در این شرایط کارمزدهایی از اصل سرمایه کسر شده و خالص مبلغ باقی مانده به شما باز گردانده می شود. به همین علت استفاده از ضامن نقدشوندگی باعث کاهش میزان سود شما می شود. همانطور که گفتیم مشخص کردن این مورد از ارکان صندوق های سرمایه گذاری ضروری نبوده و بسیاری از صندوق های سرمایه گذاری با مدیریت کارآمد و برنامه ریزی اصولی می توانند به موقع سود سرمایه گذاران را واریز و یا واحدهای سرمایه گذاری آن ها را ابطال و نقد کنند.

آیا وجود ضامن نقدشوندگی به نفع صندوق سرمایه گذاری است؟

همانطور که گفتیم ضامن نقدشوندگی موظف است نقدینگی لازم برای پرداخت سود سرمایه گذاران و یا ابطال واحدهای سرمایه گذاری آن ها را تامین کند. بنابراین برای صندوق سرمایه گذاری هزینه هایی را به همراه خواهد داشت. به این ترتیب بازدهی صندوق کاهش یافته و در نتیجه باعث کاهش سوددهی به سرمایه گذاران می شود. بنابراین به طور کلی این مورد از ارکان صندوق های سرمایه گذاری به نفع صندوق ها نبوده و به همین علت است که تعیین آن ضروری نیست.

آیا تعیین ضامن نقدشوندگی یک امتیاز مثبت محسوب می شود؟

همانطور که گفتیم تعیین این مورد از ارکان صندوق های سرمایه گذاری ضروری نیست؛ زیرا باعث افزایش هزینه های صندوق، کاهش بازدهی و در نتیجه کاهش سوددهی به سرمایه گذاران می شود. به طور کلی نمی توانیم بگوییم که ضامن نقدشوندگی یک امتیاز مثبت برای صندوق سرمایه گذاری محسوب می شود یا نه؛ زیرا از طرفی می تواند باعث افزایش سرمایه گذاری از طریق انتخاب صندوق ها توسط سرمایه گذاران شود؛ ولی از طرفی هم در زمان ابطال واحدهای سرمایه گذاری و نبود نقدینگی کافی در صندوق، باعث کاهش بازدهی صندوق خواهد شد.

جمع بندی

هر یک از صندوق های سرمایه گذاری باید براساس قوانین بازارهای مالی در ایران، ارکان مختلفی را تعیین و در اساسنامه خود درج کنند. ضامن نقدشوندگی جزء ارکانی است که تعیین آن ضروری نیست. در واقع صندوق های سرمایه گذاری تحت هر شرایطی موظف به تعیین این رکن نیستند. این مورد از ارکان صندوق های سرمایه گذاری، سود یا اصل سرمایه را به سرمایه گذاران در شرایطی که صندوق نقدینگی کافی ندارند، پرداخت می کند ولی به میزان کمتر؛ زیرا کارمزدهای این ضمانت از سود یا اصل سرمایه کم می شوند.