سرمایه گذاری کردن یکی از روش های در امان ماندن از تورم های سنگین در اقتصاد ایران است و معمولا افرادی که ریسک پذیری پایینی دارند، سرمایه خود را در سپرده های بانکی قرار می دهند و به دلیل نوسانات بازار سهام ترجیح می دهند پول خود را در محل کم ریسک تری قرار دهند. اما در سال های اخیر سازوکارهای جدیدی برای این دسته از افراد ریسک گریز به وجود آمده است که به آن صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت می گویند. در واقع این صندوق ها سرمایه افراد را در اوراق مشارکت، اسناد خزانه اسلامی، اوراق بدهی، سپرده های بانکی و...که از ریسک بسیار پایینی برخوردار هستند، سرمایه گذاری می کنند و همانطور که از اسم آن مشخص است، بازدهی ثابتی را برای دارندگان این صندوق ها به وجود می آورند.
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت چه ویژگی هایی دارد؟
همانطور که گفته شد، این صندوق ها برای افراد ریسک گریز طراحی شده است و معمولا در مقایسه با سپرده های بانکی، بازدهی آن کمی بیشتر است و به دلیل ساختار کم ریسکی که دارد، می توان گفت که سودهای پیش بینی شده آن تضمین شده است. از طرف دیگر، میزان سود و ریسک یک سرمایه گذاری رابطه مستقیم با یکدیگر دارند؛ به این معنا که اگر یک سرمایه گذار به دنبال سودهای بسیار چشمگیر است، بایستی ریسک های آن را نیز قبول کند. بنابراین صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت به دلیل ریسک پایینی که دارند (تقریبا صفر است)، سودآوری آن ها نیز به همین نسبت در مقایسه با بازارهای موازی کمتر است.
ساختار صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت
استراتژی مدیران این صندوق ها، هدایت سرمایه مردم به سمت اوراق بدون ریسک است؛ به همین دلیل ساختار دارایی های اغلب آن ها موارد زیر را شامل می شود:
- اوراق مشارکت
- اوراق اجاره
- اوراق مرابحه
- اوراق خزانه اسلامی
- سپرده های بانکی
- سهام
- و...
نکته: براساس مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار در اسفند ماه 1399، صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت مکلف اند که دارایی های داخل صندوق را به شکل زیر مدیریت کنند:
- سهام موجود در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت بایستی حداقل 15 و حداکثر 25 درصد از وزن صندوق باشد.
- این صندوق ها بایستی حداقل 75 و حداکثر 85 درصد از صندوق را به اوراق با درآمد ثابت (اوراق مشارکت، مرابحه و...) اختصاص دهند.
آیا صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت گزینه مناسبی برای دوران تورم هستند؟
پاسخ این سوال «خیر» است؛ چرا که این صندوق ها به دلیل ماهیت دارایی هایی که در اختیار دارند، نمی توانند خود را با تورم هماهنگ کنند و سرمایه گذاری کردن در آن ها معمولا به عنوان یک استراتژی نسبتا خوب در دوران رکود یا ثبات اقتصادی محسوب می شود و تجربه های سالیان گذاشته نشان داده است که بازدهی این صندوق ها از تورم عقب می افتد.
به عنوان مثال، میزان سود پیش بینی شده برای یک صندوق با درآمد ثابت، 20 درصد در سال بوده است، حال فرض کنید که میزان تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی، 45 درصد است؛ در اینجا افرادی که پول خود را در این صندوق ها سرمایه گذاری کرده اند، در ظاهر 20 درصد سود کسب کرده اند، اما در واقعیت به دلیل تورم سنگین، 25 درصد از قدرت خرید خود را از دست داده اند.
بنابراین در مواقعی که انتظارات تورمی کاهش یافته است، سرمایه گذاران پول های خود را در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، سپرده های بانکی و...قرار می دهند و زمانیکه تورم در حال شکل گیری است، افراد ترجیح می دهند پول خود را در دارایی هایی مانند مسکن، سهام، خودرو، طلا و...سرمایه گذاری کنند.
ریسک و بازدهی صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
همانطور که گفته شد، میزان بازدهی و ریسک با یکدیگر رابطه مستقیم دارند و هر چقدر که انتظار افراد از بازدهی سرمایه گذاری خود بالا می رود، ریسک های آن نیز افزایش پیدا می کند. بنابراین در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت که عملا ریسکی برای سرمایه گذاران ندارد، میزان بازدهی نیز به مراتب از سهام و بازارهای موازی کمتر خواهد بود و در مقایسه با سپرده های بانکی، بازدهی بیشتری را خلق می کند.
بنابراین صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت برای افرادی مناسب هستند که به دنبال گزینه های سرمایه گذاری کم ریسک هستند. در طرف مقابل نیز، افرادی که به دنبال سود بیشتر و پر ریسک تر هستند، این صندوق ها نمی تواند گزینه مناسبی برای آن ها باشد و این افراد با دریافت آموزش های کافی، بهتر است به شکل مستقیم در بازار سهام، طلا و... سرمایه گذاری کنند.
آیا دارندگان صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت در طول سال سود نقدی (دوره ای) دریافت می کنند؟
صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت را به لحاظ پرداخت سود نقدی می توان به دو دسته تقسیم کرد:
- صندوق هایی که سود دوره ای پرداخت می کنند: در این صندوق ها براساس امیدنامه ای که سرمایه گذاران امضا می کنند، بخشی از سود دارایی های موجود در صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت در بازه های زمانی تعیین شده، به صاحبان آن تعلق می گیرد.
- صندوق های بدون پرداخت سود دوره ای: سرمایه گذاران در طول مدتی که واحدهای این صندوق ها را در اختیار دارند، سودی دریافت نمی کنند و فقط از افزایش قیمت واحدهای صندوق منتفع می شوند.
جزییات صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت را چگونه می توان مشاهده کرد؟
به طور کلی سازوکار این صندوق ها از یک رویه مشخص پیروی می کند، اما هرکدام از این صندوق ها دارای ویژگی های خاص خود هستند که جزییات آن در اساسنامه و یا امید نامه صندوق درج شده است و با توجه به افزایش تعداد این صندوق ها، سرمایه گذاران برای انتخاب بهتر و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این صندوق ها می توانند به سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران به نشانی www.fipiran.ir مراجعه کنند.
ارزش خالص دارایی (NAV)
مفهومی به نام ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) وجود دارد که کاربرد آن برای صندوق های سرمایه گذاری و یا شرکت های سرمایه گذاری است. در واقع این مفهوم قیمت دارایی های یک صندوق یا شرکت سرمایه گذاری را محاسبه می کند و سرمایه گذاران با توجه به NAV آن ها می توانند واحدهای این صندوق ها را خرید و فروش کنند.
به عنوان مثال یک صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت، 200 میلیارد تومان دارایی دارد و واحدهای این صندوق 500 هزار عدد است، بنابراین اگر 200 میلیارد تومان را بر 500 هزار واحد تقسیم کنیم، عدد 400 هزار تومان بدست می آید و به این معناست که واحدهای این صندوق، 400 هزار تومان قیمت دارد و افرادی که تمایل به خرید این واحدها را دارند بایستی به ازای هر واحد آن، 400 هزار تومان پرداخت کنند.
جمع بندی
صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت یکی از روش های غیرمستقیم سرمایه گذاری برای افراد کم ریسک است و به دلیل وجود دارایی هایی مانند اوراق مشارکت، اوراق مرابحه، اسناد خزانه اسلامی و...در آن، دارندگان این صندوق ها می توانند بازدهی ثابتی را دریافت کنند و میزان سود آن به عملکرد صندوق و دارایی های آن بستگی دارد، اما به طور کلی معمولا عددی بالاتر از سپرده های بانکی را خلق می کند. بنابراین برای افرادی که ریسک گریز هستند و از بازارهای موازی (سهام، مسکن، طلا و...) دوری می کنند، صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت می تواند گزینه خوبی باشد.