برای افرادی که زمان و تخصص لازم را برای تحلیل داده های بازار سرمایه ندارند، راه های جایگزین در نظر گرفته شده است؛ از جمله ی این راه ها می توان به سبدگردان های اختصاصی و صندوق های سرمایه گذاری مشترک اشاره کرد که افراد می توانند در آن ها سرمایه گذاری کنند. برای انتخاب صندوق سرمایه گذاری، در ابتدا باید با انواع صندوق ها آشنا شوید؛ به طور کلی شکل های مختلفی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک وجود دارد که از جهات مختلفی از جمله ترکیب دارایی ها، هدف سرمایه گذاری و اندازه، می توان آن ها را به موارد زیر تقسیم بندی کرد: 

• صندوق سرمایه گذاری در اوراق با درآمد ثابت
• صندوق های سرمایه گذاری در اوراق مبتنی بر سپرده کالایی
• صندوق سرمایه گذاری سهامی
• صندوق سرمایه گذاری مختلط
• صندوق سرمایه گذاری طلا
• صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی
• صندوق سرمایه گذاری شاخصی
• صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
• صندوق های سرمایه گذاری پروژه ای 
• صندوق های سرمایه گذاری زمین و ساختمان 
• صندوق های سرمایه گذاری جسورانه
• صندوق سرمایه گذاری قابل معامله بورسی (ETF)

همانطور که مشاهده کردید انواع مختلفی از صندوق ها برای سرمایه گذاری وجود دارد. به عبارت دیگر تعدد این صندوق ها باعث سردرگمی سرمایه گذاران در انتخاب صندوق سرمایه گذاری می شود؛ به همین دلیل افرادی که قصد سرمایه گذاری در این صندوق ها را دارند، باید پیش از انتخاب صندوق سرمایه گذاری مد نظر خود، نکات و ویژگی های یک صندوق سرمایه گذاری خوب را بدانند که در ادامه به برخی از این نکات اشاره می کنیم.

1) نقدشوندگی

اولین نکته پیش از انتخاب صندوق سرمایه گذاری، بررسی نقدشوندگی صندوق است. در تعریف نقدشوندگی باید گفت که قابلیت تبدیل شدن دارایی به وجه نقد را نقدشوندگی می نامند و به طور کلی، هر دارایی که نقدشوندگی بالاتری را داشته باشد، ارزش معاملاتی آن بیشتر است. صندوق های سرمایه گذاری نیز یک دارایی محسوب می شوند و صندوق هایی که واحدهای آن ها در هر لحظه و به قیمت خالص ارزش روز دارایی ها، قابلیت فروش و نقد شدن را داشته باشند، از ارزش معاملاتی بالاتری برخوردار هستند. 

لازم به ذکر است که برخی از صندوق های سرمایه گذاری برای جذب سرمایه های بیشتر، امکانات دیگری را نیز برای دارندگان واحدهای خود در نظر می گیرند؛ از جمله این امکانات و مزیت ها می توان به ضمانت نقدشوندگی اشاره کرد. ضمانت نقدشوندگی در یک صندوق سرمایه گذاری در واقع به معنای فراهم کردن نقدینگی لازم برای مواقعی است که صندوق ها برای انجام پرداخت ها و یا ابطال واحدها توسط سرمایه گذاران، پول کافی ندارند؛ به همین دلیل ضمانت نقدشوندگی این اطمینان خاطر را به دارندگان صندوق ها می دهد که هرگاه آن ها اقدام به ابطال یا فروش واحدهای سرمایه گذاری خود بکنند، در کوتاه ترین زمان وجه نقد حاصل از فروش این واحدها را دریافت خواهند کرد. بنابراین به هنگام انتخاب صندوق سرمایه گذاری، ضروری است که میزان نقدشوندگی آن را بررسی کنید.

2) عملکرد و بازدهی صندوق 

یکی دیگر از ملاک های انتخاب صندوق سرمایه گذاری، بازدهی آن است؛ به اینصورت که سرمایه گذاران پیش از انتخاب صندوق ها باید عملکرد و میزان سودآوری آن ها را در بازه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت مورد ارزیابی قرار دهند چرا که عملکرد خوب یک صندوق باید تکرار پذیر باشد نه اینکه فقط در یک بازه مشخص بازدهی خوبی را بدست آورده باشد.

3) مدت و بازه زمانی سرمایه گذاری

بازه زمانی انجام سرمایه گذاری در صندوق ها و اینکه شخص سرمایه گذار قصد دارد چه مدتی سرمایه خود را در صندوق انتخاب شده نگهداری کند، بسیار مهم است. به طور کلی می توان گفت که از لحاظ بازه زمانی، دو دیدگاه برای سرمایه گذاری در صندوق ها وجود دارد: 

الف) دیدگاه بلند مدتی 

معمولا سرمایه گذاری بلند مدتی را در حدود 3 الی 4 سال و یا بالاتر در نظر می گیرند و با توجه به ساختار اقتصادی ایران و شرایط تحریمی آن، اغلب هر چند سال یک بار تورم بزرگی تمام بازارهای مالی ایران را تحت تاثیر خود قرار می دهد. بنابراین با دیدگاه بلند مدت قطعا تورم نیز اثر گذار خواهد بود و به دنبال آن بهتر است سرمایه گذاران، عمده سرمایه خود را در صندوق های سهامی و یا صندوق های مختلط سرمایه گذاری کنند؛ چرا که در این بازه زمانی، سرمایه گذاری در صندوق های درآمد ثابت بازدهی خوبی را در مقایسه با تورم ایجاد شده به شما نخواهد داد. به این دلیل که عمده دارایی های صندوق های با درآمد ثابت از اوراق مشارکت و... تشکیل شده است که خود را نمی تواند با تورم ایجاد شده در جامعه هم راستا کند.

ب) دیدگاه چند ماهه 

بخش دیگری از سرمایه گذاران نیز هستند که دیدگاه بلند مدتی ندارند و فقط برای چند ماه قصد سرمایه گذاری در صندوق ها را دارند. برای سرمایه گذاری کوتاه مدت (چندماه) دو موضوع پیش می آید که با توجه به آن باید نوع سرمایه گذاری خود را تغییر دهید. اول اینکه اگر شرایط اقتصادی جامعه به هم ریخته بود و تورم های سنگین در هر ماه احساس می شد، سرمایه گذاران بهتر است حتی برای چند ماه نیز در صندوق های سهامی یا مختلط سرمایه گذاری کنند. دیدگاه دوم برعکس این قضیه است؛ به اینصورت که اگر شرایط اقتصادی جامعه متشنج نبود و تعادل در بازارهای مالی دیده می شد، برای سرمایه گذاری چند ماهه بهتر است در صندوق های با درآمد ثابت سرمایه گذاری شود.

4) اعتبار صندوق و مدیر آن 

برای انتخاب صندوق سرمایه گذاری، حتما به معروف بودن صندوق و همچنین مدیر آن دقت کنید؛ چرا که اکثر مسائل و تصمیم های کلیدی در صندوق های سرمایه گذاری، در ارتباط با مدیر صندوق است و نقشی تاثیر گذار در روند معاملاتی صندوق مذکور در بازار سرمایه دارد. استراتژی های مدیر صندوق در چیدن دارایی های آن می تواند متفاوت باشد و این مهارت مدیر صندوق است که خود را در عملکرد و بازدهی آن صندوق نشان می دهد. 

بنابراین در هنگام انتخاب صندوق سرمایه گذاری، شهرت و معروفیت صندوق و مدیر آن را حتما لحاظ کنید؛ به این دلیل که اغلب افراد متخصص و خبره بازار سرمایه که در میان اهالی بورس، شناخته شده هستند، در سمت مدیر صندوق نیز، عملکردهای مناسبی را در بازه های مختلف برای صندوق های سرمایه گذاری زیر نظر خود خلق می کنند. 

5) مقایسه صندوق های سرمایه گذاری با یکدیگر

یکی از بهترین راه ها برای انتخاب صندوق سرمایه گذاری مناسب، مقایسه آن ها با یکدیگر است. به اینصورت که عملکرد و بازدهی آن ها را در بازه های مختلف و با دیدگاهی کلی تر ببینید تا بتوانید تصمیم های بهتری را اخذ کنید؛ برای این کار می توانید به سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران به نشانی www.fipiran.com مراجعه کنید. در این سایت فهرست صندوق های مختلف گردآوری شده و به راحتی می توانید عملکرد و بازدهی آن ها را با یکدیگر مقایسه کنید.

6) ریسک پذیری

یکی از مولفه های اصلی در نوع سرمایه گذاری افراد، میزان ریسک پذیری آن ها است و با توجه به انتظارات و اهدافی که سرمایه گذاران برای خود متصور می شوند، میزان ریسک پذیری آن ها می تواند تغییر کند. به عنوان مثال افرادی که درجه ی ریسک پذیری آن ها بالاتر است، معمولا انتظار کسب سود بیشتر نیز از سرمایه گذاری های خود دارند و اغلب این افراد در صندوق های سهامی، جسورانه، پروژه ای و...سرمایه گذاری می کنند. 

در طرف مقابل نیز برخی از سرمایه گذاران از ریسک پذیری کمتری برخودار هستند و سعی می کنند نقدینگی خود را در گزینه های کم خطر سرمایه گذاری کنند؛ به عنوان مثال افرادی که ریسک گریز هستند، معمولا در دارایی هایی همچون صندوق های با درآمد ثابت، سپرده های بانکی و...سرمایه گذاری می کنند.

در خصوص میزان ریسک پذیری افراد، دسته سوم نیز وجود دارد؛ به این معنا که برخی از سرمایه گذاران حد وسط را رعایت می کنند. این دسته از سرمایه گذاران علاوه بر دارایی های پر ریسک، در دارایی های کم ریسک نیز سرمایه گذاری می کنند و به دنبال تشکیل یک سبد با ریسک متوسط هستند.

لازم به ذکر است که میزان ریسک پذیری افراد با توجه به سیکل ها و دوره های بازار ممکن است تغییر کند؛ به عنوان مثال یک سرمایه گذار ممکن است در بازار نزولی کمتر ریسک کند و سرمایه خود را در صندوق های با درآمد ثابت نگهداری کند، اما همین سرمایه گذار ممکن است در روند صعودی بازار سرمایه، جسارت بیشتری از خود نشان دهد و برای کسب بازدهی های بالاتر، میزان ریسک پذیری خود را افزایش دهد. بنابراین افرادی که قصد سرمایه گذاری در صندوق ها را دارند، ابتدا بهتر است میزان ریسک پذیری خود را در نظر بگیرند و سپس صندوق های مورد نظر خود را انتخاب کنند.

جمع بندی

صندوق های سرمایه گذاری همواره به عنوان یکی از بهترین راه های سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه ایران شناخته می شود و اغلب افرادی که زمان و دانش کافی برای تحلیل داده های موجود در بازار سرمایه را ندارند، از این روش برای سرمایه گذاری استفاده می کنند؛ علاوه بر آن بازدهی های قابل توجه و چشمگیر اغلب صندوق های سرمایه گذاری در سالیان اخیر موجب جذابیت این روش سرمایه گذاری برای فعالان بازار سرمایه شده است. پس اگر شما نیز به دنبال انتخاب صندوق سرمایه گذاری متناسب با میزان ریسک پذیری خود هستید، پیش از انتخاب صندوق سرمایه گذاری نکات گفته شده در بخش های بالاتر را رعایت کنید.