قبل از اینکه بخواهیم درباره موسسه رتبه بندی صحبت کنیم، باید درباره دو مفهوم ناشر اوراق بهادار و ریسک اعتباری توضیح مختصر بدهیم.

ناشر اوراق بهادار کیست؟

میدانیم که اوراق بهادار، انواع مختلفی دارد. مثلا سهام، اوراق مشارکت، اوراق قرضه و... از انواع اوراق بهادار هستند. به زبان ساده، به نهاد یا شرکتی که این اوراق بهادار را منتشر میکند، ناشر اوراق بهادار میگوییم. مثلا وقتی شهرداری یک شهر، اوراق مشارکت منتشر میکند یا مثلا شرکت فولاد مبارکه اصفهان سهام خود را در بورس منتشر میکند و یا مثلا دولت اوراق مشارکت یا قرضه منتشر میکند، این نهادها ناشر آن اوراق حساب خواهند شد. 

ریسک اعتباری چیست؟

ریسک اعتباری یکی از انواع ریسک است. وقتی یک شرکت اوراق قرضه منتشر میکند، در واقع خود را بدهکار کسی میکند که این اوراق را خریده است. پس طبق قرارداد این اوراق باید اصل پول شخص را با سود مشخصی پرداخت کند. ریسک اعتباری توانایی هر نهاد منتشر کننده برای بازپرداخت این بدهی ها را بررسی میکند.

بر اساس این تعریف، اوراقی که دولت منتشر میکند کمترین ریسک اعتباری و اوراق بهادار شرکت ها، بیشترین ریسک اعتباری را دارند.

وظیفه موسسه رتبه بندی خطر و اعتبار چیست؟

به زبان ساده، این موسسه ها ناشران اوراق بهادار را از نظر ریسک اعتباری و تواناییشان در پرداخت تعهدهایشان بررسی، امتیاز دهی و رتبه بندی میکنند. بر اساس تعریفی که بالاتر از ناشر اوراق بهادار کردیم، میدانیم که ناشر میتواند دولت یا ارگان های دولتی (مثل شهرداری) یا شرکت های سهامی عام و خاص باشند.

رتبه بندی چگونه انجام می شود؟

موسسه رتبه بندی، در قدم اول یک درخواست رتبه بندی از شرکت ناشر دریافت میکند. تیم تحقیقاتی شرکت با بررسی شرکت و گفت و گو با آن، اطلاعات مورد نیازش را جمع آوری میکند و بعد از این مرحله، شرکت را رتبه بندی میکند. بعد از اینکه رتبه بندی شرکت نهایی شد، نتایج آن منتشر میشود. بعد از اینکه نتایج منتشر شد، موسسه نظارت خود بر شرکت را ادامه میدهد و هرچند وقت یکبار بعد از پردازش اطلاعات جدید، رتبه بندی را به روز رسانی میکند.

این رتبه بندی به چه دردی می خورد؟

گفتیم که اوراق دولتی کمترین ریسک اعتباری را دارند. فرض کنید که شما میخواهید در اوراق مشارکت یک شرکت، سرمایه گذاری کنید. میتوانید با مراجعه به رتبه بندی این موسسات متوجه شوید که این سرمایه گذاری برای شما از نظر اعتباری چه مقدار ریسک دارد.

وقتی از میزان ریسک این سرمایه گذاری اطلاعاتی کسب کردید، میتوانید بازده مورد نظرتان از این سرمایه گذاری را هم محاسبه کنید. هرچه میزان ریسک بالاتر باشد، بازدهی آن هم طبیعتا بیشتر است. البته باید توجه داشته باشید که بعضی از اوراق بهاداری که شرکت ها منتشر میکنند، سود ثابتی خواهند داشت.

بعلاوه این موسسات با مشخص کردن رتبه بندی شرکت ها به همان شرکت ها کمک میکنند که از بازدهی و کارایی خود آگاه شوند. در واقع مدیران شرکت های ناشر میتوانند از داده هایی که این موسسات تولید میکنند برای آنالیز عملیات خود و شرکتشان استفاده کنند. بعلاوه این رتبه بندی ها به شرکت منتشر کننده در قیمت گذاری اوراق بهادار خود کمک میکند.

انواع موسسه رتبه بندی

برخی از موسسات رتبه بندی، شرکتهای یک صنعت خاص یا یک منطقه خاص را بررسی میکنند. برخی دیگر به شرکت های خصوصی خدمات ارائه میکنند و برخی فقط مشتریان حقیقی را اعتبار سنجی میکنند. از این نگاه، میتوانیم موسسات رتبه بندی را به انواع مختلفی تقسیم کنیم.

معروفترین موسسه های رتبه بندی اعتبار دنیا

معروفترین موسسه رتبه بندی در جهان شرکت S&P است. این شرکت همان شرکتی است که احتمالا نام شاخصش (S&P 500) در بورس نیویورک آمریکا را شنیده اید. این شرکت، یکی از معروفترین و بزرگترین موسسات رتبه بندی دنیا است.