بنیاد مستضعفان یک نهاد شبه دولتی است که یک ماه پس از وقوع انقلاب اسلامی و با هدف مدیریت اموال و دارایی های مصادره شده از خاندان پهلوی، وابستگان آن ها، تاجران و واگذاری آن ها به افراد نیازمند و مستضعف و کمک به محرومان به وجود آمد. این نهاد زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران اداره می شود و از سال 1398 تاکنون، سید پرویز فتاح مدیریت آن را بر عهده گرفته است و در حال حاضر با نام بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی شناخته می شود. این مجموعه، شرکت ها و کارخانه های متعددی را در اختیار دارد و به عنوان یک هلدینگ اقتصادی بزرگ در کشور شناخته می شود و بسیاری از شرکت های زیرمجموعه آن در بازار سرمایه پذیرفته شده اند و بنیاد مستضعفان خود را به عنوان یکی از سهامداران عمده شناخته شده در بورس و فرابورس معرفی کرده است و سیاست های اتخاذ شده برای مدیریت سهم های زیرمجموعه خود در بازار سرمایه، می تواند اثرات قابل توجهی را بر معاملات این شرکت ها داشته باشد، به همین دلیل در این مقاله شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان که در بازار سرمایه فعال هستند را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

هلدینگ ها و شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضفعان

در حال حاضر، 11 هلدینگ به شکل مستقیم به عنوان زیرمجموعه این نهاد فعالیت می کنند:

• کشاورزی و دامداری فردوس پارس
• سیاحتی و مراکز تفریحی پارسیان
• تحقیق و توسعه دانشمند
• مالی و سرمایه گذاری سینا
• صنایع معدنی کاوه پارس
• آزاد راه تهران شمال
• صنایع غذایی سینا
• پایا سامان پارس
• انرژی گستر سینا
• برق و انرژی صبا
• بنیاد علوی

بنیاد مستضعفان به شکل مستقیم و غیرمستقیم در 30 شرکت بازار سرمایه تاثیرگذار است؛ به گونه ای که در برخی از آن ها نقش مدیریتی دارد و در برخی دیگر به عنوان سهامدار درصدی (غیرمدیریتی) شناخته می شود؛ اما به طور کلی در 30 شرکتی که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم، به عنوان سهامدار عمده شناخته می شود و اصطلاحا خرید و فروش های این مجموعه در تابلو معاملات مشخص است.

نکته اول: توجه داشته باشید که شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، محدود به بازار سرمایه نمی شوند و بسیاری از آن ها در خارج از بورس فعالیت می کنند؛ اما در اینجا فقط به شرکت هایی می پردازیم که در بازار سرمایه فعال هستند.

نکته دوم: برخی از شرکت های فعال در بازار سرمایه، به طور مستقیم به عنوان شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان شناخته می شوند و سهامدار عمده آن ها تحت عنوان «بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی» است؛ اما در برخی از شرکت ها، بخش بزرگی از سهام آن ها در اختیار هلدینگ های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان (11 هلدینگی که به آن ها اشاره شد) می باشد و این بنگاه های اقتصادی به شکل غیرمستقیم به عنوان شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان در نظر گرفته می شوند.

بانک سینا

این بانک که با نماد «وسینا» در بازار سرمایه شناخته می شود، در گروه بانک ها و موسسات اعتباری فعال است و یکی از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان محسوب می شود و هم اکنون 55 درصد آن در اختیار این مجموعه می باشد و ارزش بازار آن حدود 6100 میلیارد تومان است و یک شرکت متوسط در این بازار به حساب می آید. پس از بنیاد مستضعفان، شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه گذاری سینا با در دست داشتن 7 درصد از سهام بانک سینا، در رده دوم سهامداران اصلی آن قرار گرفته است.

نفت بهران

بنیاد مستضعفان با در اختیار داشتن بیش از 30 درصد سهام شرکت نفت بهران به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود. این شرکت با نماد «شبهرن» در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و با ارزش بازار 12 هزار میلیارد تومانی در گروه فرآورده های نفتی قرار گرفته است. شرکت انرژی گستر سینا، پس از بنیاد مستضعفان، در رده دوم بزرگترین سهامداران عمده قرار گرفته است.

کشت و دام قیام اصفهان

33 درصد سهام این شرکت که با نماد «زقیام» در بازار اول فرابورس معامله می شود، در اختیار بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی است و ارزش بازار 900 میلیارد تومانی دارد و یک شرکت کوچک در بازار سرمایه محسوب می شود. توجه داشته باشید که شركت گسترش كشاورزی و دامپروری فردوس پارس، 44 درصد سهام شرکت کشت و دام اصفهان را در اختیار دارد و بزرگترین سهامدار آن محسوب می شود.

فولاد کاوه جنوب کیش

یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، فولاد کاوه جنوب کیش است که با نماد «کاوه» شناخته می شود و حدود 12 درصد آن در اختیار بنیاد می باشد. شرکت فولاد کاوه جنوب کیش، در حوزه تولید محصولات فولادی فعال است و ارزش بازار آن بیش از 16 هزار میلیارد تومان است. لازم به ذکر است که شرکت «گسترش صنایع معدنی کاوه پارس» با در اختیار داشتن بیش از 53 درصد سهام شرکت فولاد جنوب کیش، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود و بنیاد مستضعفان در رده دوم قرار دارد. توجه داشته باشید که «گسترش صنایع معدنی کاوه پارس» یکی از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان است، بنابراین به شکل غیر مستقیم، آن 53 درصد نیز در اختیار بنیاد مستضعفان قرار دارد.

مالی و سرمایه گذاری سینا

یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، شرکت مالی و سرمایه گذاری سینا است که با نماد «سینا» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده، اما هنوز عرضه اولیه سهام آن انجام نشده است. در حال حاضر، بنیاد مستضعفان مالکیت 100 درصد سهام این شرکت را در اختیار دارد. شرکت مالی و سرمایه گذاری سینا، چهار شرکت بیمه سینا (وسین)، کارگزاری بورس بهگزین، لیزینگ جامع سینا و همچنین شرکت سیناتک را به عنوان شرکت های تابعه خود در اختیار دارد.

تولید نیروی جنوب غرب صبا

این شرکت نیز با نماد «بصبا» در بازار دوم فرابورس پذیرفته شده، اما هنوز عرضه اولیه آن انجام نشده است و بنیاد مستضعفان 49 درصد سهام آن را در اختیار دارد و 51 درصد باقی مانده نیز در اختیار شرکت صنایع برق و انرژی صبا است.

کشاورزی و دامپروری بینالود

شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود با نماد «زبینا» در بازار اول فرابورس معامله می شود و بنیاد مستضعفان 28 درصد از سهام آن را در اختیار دارد. ارزش بازار شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود حدود 700 میلیارد تومان است و به عنوان یک شرکت کوچک در بازار سرمایه شناخته می شود. شركت گسترش كشاورزی و دامپروری فردوس پارس، 44 درصد سهام شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود را در اختیار دارد و بالاتر از بنیاد مستضعفان، به عنوان بزرگترین سهامدار این شرکت خود را معرفی کرده است. نکته جالب توجه این است که شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس نیز یکی از 11 هلدینگ بنیاد مستضعفان است؛ بنابراین شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود به شکل غیر مستقیم به عنوان یکی از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان در نظر گرفته می شود.

دامداری تلیسه نمونه

این شرکت نیز در حوزه دامداری صنعتی فعال است و سهام آن با نماد «تلیسه» شناخته می شود و بنیاد مستضعفان با در اختیار داشتن 17 درصد سهام شرکت تلیسه، خود را به عنوان دومین سهامدار بزرگ آن معرفی کرده است. شرکت دامداری تلیسه نمونه در گروه زراعت و خدمات وابسته فعال است و ارزش بازار 930 میلیارد تومانی دارد.

جنرال مکانیک

شرکت جنرال مکانیک که با نماد «رنیک» در بازار سرمایه شناخته می شود، یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان است که در حال حاضر 34 درصد سهام آن متعلق به بنیاد است و ارزش بازار این شرکت 1800 میلیارد تومان است. شرکت پایا سامان پارس، 50 درصد از سهام شرکت جنرال مکانیک را در اختیار دارد و بزرگترین سهامدار آن می باشد. لازم به ذکر است که شرکت جنرال مکانیک در حوزه مهندسی، تدارک و اجرا در امور ساختمانی، تاسیساتی، راه و راه آهن، تونل، پل و ابنیه، باند فرودگاه، ارائه خدمات فنی و مهندسی در داخل و خارج کشور، امور پیمانکاری مربوط به تولید و انتقال برق و همچنین خطوط انتقال آب فعالیت می کند.

ایران تایر

بنیاد مستضعفان حدود 4 درصد از سهام شرکت ایران تایر را در اختیار دارد و به عنوان سومین سهامدار عمده آن شناخته می شود. این شرکت ارزش بازار 1300 میلیارد تومانی دارد و با نماد «پتایر» در گروه لاستیک و پلاستیک فعالیت می کند. همانطور که از اسم این شرکت مشخص است، فعالیت تخصصی آن در حوزه تولید انواع تایر خودرو می باشد.

پاکدیس

شرکت پاکدیس یکی از صنایع فعال در گروه محصولات غذایی است که با نماد «غدیس» شناخته می شود و بنیاد مستضفعان، مالک 21 درصد سهام آن است. ارزش بازار این شرکت حدود 1100 میلیارد تومان است. توجه داشته باشید که شركت مادر تخصصی گسترش صنايع غذايی سينا (یکی از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان)، 44 درصد از سهام شرکت پاکدیس را در اختیار دارد و بزرگترین سهامدار آن محسوب می شود.

کشت و صنعت دشت خرم دره

یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، شرکت کشت و صنعت دشت خرم دره است که در گروه زراعت و خدمات وابسته فعالیت می کند و در حال حاضر 36 درصد سهام آن در مالکیت بنیاد مستضعفان قرار دارد و ارزش بازار آن 800 میلیارد تومان است و سهام آن با نماد «زدشت» در بازار اول فرابورس معامله می شود. حوزه فعالیت این شرکت، کشاورزی و زراعت، باغبانی، دامپروری، پرورش و نگهداری طیور، پرورش و نگهداری زنبور عسل، پرورش و صید آبزیان حلال گوشت و... را شامل می شود.

هتل پارسیان کوثر اصفهان

بنیاد مستضعفان حدود 6 درصد از سهام هتل پارسیان کوثر اصفهان را در اختیار دارد و این هتل با نماد «گکوثر» در بازار اول فرابورس معامله می شود و با توجه به ارزش بازار 475 میلیارد تومانی آن، به عنوان یک شرکت بسیار کوچک در بازار سرمایه شناخته می شود. بزرگترین سهامدار این شرکت که 44 درصد از سهام آن را در اختیار دارد، شرکت هتل های بین المللی پارسیان است.

شیر و گوشت زاگرس شهرکرد

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، بیش از 18 درصد سهام شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد را در اختیار دارد و پس از شركت گسترش كشاورزی و دامپروری فردوس پارس (یکی از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان)، دومین سهامدار عمده آن محسوب می شود. لازم به ذکر است که سهام این شرکت با نماد «زشگزا» در بازار اول فرابورس مورد معامله قرار می گیرد و ارزش بازار آن حدود 420 میلیارد تومان است. این شرکت در زمینه کشاورزی، دامپروری، پرورش طیور و...فعال است و در گروه زراعت و خدمات وابسته قرار گرفته است.

پالایش قطران زغال سنگ

شرکت پالایش قطران زغال سنگ (قطران)، یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان است که در بازار اول فرابورس درج نماد شده، اما هنوز عرضه اولیه آن انجام نشده است و 9 درصد سهام آن در مالکیت بنیاد می باشد. 51 درصد از سهام این شرکت در اختیار شرکت انرژی گستر سینا و 39 درصد نیز در اختیار شرکت ذوب آهن اصفهان (ذوب) می باشد. حوزه اصلی فعالیت این شرکت در زمینه تصفیه و پالایش قطران زغال سنگ، مواد نفتی، تخلیص مواد و...می باشد.

توسعه خدمات دریایی و بندری سینا

یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا است که با نماد «حسینا» در بازار اول فرابورس معامله می شود و ارزش بازار آن بالغ بر 1900 میلیارد تومان است. شركت «سياحتی و مراكز تفريحی پارسيان» حدود 45 درصد از سهام آن را در اختیار دارد و به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود. بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، با در دست داشتن 22 درصد از سهام این شرکت، در جایگاه دوم سهامداران عمده قرار دارد.

صنعتی دوده فام

سومین سهامدار عمده شرکت صنعتی دوده فام، بنیاد مستضعفان است که نزدیک به 12 درصد سهام آن را تحت مالکیت خود قرار داده است. سهام این شرکت با نماد «شصدف» در بازار دوم فرابورس معامله می شود و ارزش بازار آن بیش از 2100 میلیارد تومان است. شرکت «گسترش پایا صنعت سینا» که یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان است، با در اختیار داشتن 51 درصد از سهام شرکت صنعتی دوده فام، خود را به عنوان بزرگترین سهامدار آن معرفی کرده است.

نهادهای مالی بورس کالای ایران

ساختار این شرکت متشکل از سهامداران عمده بسیار زیادی است و یکی از آن ها، بنیاد مستضعفان است که بیش از 3 درصد آن را در اختیار دارد. شرکت گروه مالی ملت، شرکت سهامی بیمه ایران و شرکت تامین سرمایه تمدن، 3 سهامدار اصلی این شرکت می باشند و در حال حاضر، سهام نهادهای مالی بورس کالای ایران با نماد «نکالا» در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار 11 هزار میلیارد تومانی دارد.

ایتالران

بنیاد مستضعفان، 27 درصد سهام شرکت ایتالران که با نماد «کایتا» در بازار پایه زرد فرابورس معامله می شود را تحت مالکیت خود گرفته است. توجه داشته باشد که شرکت سرمایه گذاری ملی ایران (ونیکی) با در اختیار داشتن 29 درصد سهام شرکت ایتالران، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود و در حال حاضر شرکت ایتالران، ارزش بازار 1000 میلیارد تومانی دارد.

شرکت شیشه و گاز 

یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، شرکت شیشه و گاز است که 6 درصد سهام آن متعلق به بنیاد مستضعفان می باشد. لازم به ذکر است که این شرکت با نماد «کگاز» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار 1100 میلیارد تومانی دارد. شرکت «گسترش پایا صنعت سینا»، حدود 51 درصد سهام شرکت شیشه و گاز را در اختیار دارد.

بهنوش ایران

شرکت بهنوش ایران با نماد «غبهنوش» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و بیش از 12 درصد از سهام آن در اختیار بنیاد مستضعفان می باشد. این شرکت که انواع نوشابه های بدون الکل را تولید می کند، در گروه محصولات غذایی فعال است و ارزش بازار 1800 میلیارد تومانی دارد. توجه داشته باشید که شركت مادرتخصصی گسترش صنايع غذايی سينا با در دست داشتن بیش از 50 درصد سهام شرکت بهنوش، خود را به عنوان بزرگترین سهامدار آن معرفی کرده است.

قند اصفهان

شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان در حوزه تولید قند و شکر نیز فعال هستند و این مجموعه، 22 درصد سهام شرکت قند اصفهان را در اختیار دارد. این شرکت با نماد «قصفها» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران فعالیت می کند و ارزش بازار آن 1200 میلیارد تومان است.

سیمان کارون

بنیاد مستضعفان بیش از 19 درصد سهام شرکت سیمان کارون را تحت مالکیت خود دارد و پس از یک شخص حقیقی که بیش از 24 درصد سهام سیمان کارون را در اختیار دارد، دومین سهامدار عمده این شرکت محسوب می شود. سهام شرکت سیمان کارون با نماد «سکارون» در بازار پایه زرد فرابورس معامله می شود و با ارزش بازار 680 میلیارد تومانی، به عنوان یک شرکت کوچک در بازار سرمایه شناخته می شود. 

کشاورزی و دامپروری مگسال

این شرکت که در گروه زراعت و خدمات وابسته فعال است، با نماد «زمگسا»، در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار 500 میلیارد تومانی دارد. شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس (یکی از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان) با در اختیار داشتن 54 سهام این شرکت، خود را به عنوان بزرگترین سهامدار آن معرفی کرده است و بنیاد مستضعفان با در دست داشتن 13 درصد سهام این شرکت، در رده دوم سهامداران عمده قرار گرفته است.

شیشه سازی مینا

بنیاد مستضعفان، در گروه سایر محصولات کانی غیرفلزی نیز فعال است و سهمی 8 درصدی در شرکت شیشه سازی مینا دارد. شرکت گسترش پایا صنعت سینا، 51 درصد سهام این شرکت را به مالکیت گرفته است و در حال حاضر به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود. سهام شرکت شیشه سازی مینا با نماد «کمینا» در بازار پایه زرد فرابورس معامله می شود و ارزش بازار 1000 میلیارد تومانی دارد.

صنایع کاشی و سرامیک سینا

یکی دیگر از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، صنایع کاشی و سرامیک سینا است که در گروه کاشی و سرامیک بازار سرمایه فعال است و 5 درصد از سهام آن، تحت مالکیت بنیاد مستضعفان می باشد. سهام این شرکت با نماد «کساوه» در بازار اول (تابلوی فرعی) بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار 2200 میلیارد تومانی دارد. شرکت گسترش پایا صنعت سینا با توجه به در اختیار داشتن 58 درصد سهام این شرکت، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود.

لبنیات پاک

یکی از معروف ترین شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، شرکت لبنیات پاک است که با نماد «غپاک» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و بنیاد مستضعفان با در اختیار گرفتن 1.58 درصد از سهام شرکت لبنیات پاک، خود را به عنوان چهارمین سهامدار بزرگ آن معرفی کرده است. این شرکت ارزش بازار 1500 میلیارد تومانی دارد و بزرگترین سهامدار آن، شرکت «مادر تخصصی گسترش صنایع غذایی سینا» است.

سیمان تهران

شرکت سیمان تهران با نماد «ستران» در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار آن حدود 3000 هزار میلیارد تومان است. شرکت «گسترش صنایع معدنی کاوه پارس» با در اختیار داشتن بیش از 49 درصد سهام سیمان تهران، خود را به عنوان بزرگترین سهامدار آن معرفی کرده است و در حال حاضر، بنیاد مستضعفان حدود 1 درصد از سهام آن را در دست دارد.

ایران مرینوس

این شرکت با نماد «نمرینو» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار 750 میلیارد تومانی دارد. شرکت سرمایه گذاری ملی ایران (ونیکی) با در اختیار داشتن 24 درصد از سهام این شرکت، خود را به عنوان بزرگترین سهامدار آن معرفی کرده است و بنیاد مستضعفان نیز بیش از 15 درصد سهام آن را تحت مالکین خود قرار داده است.

تولیدی پمپ پارس

شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان در حوزه تولید پمپ نیز فعال هستند و این بنیاد، 4 درصد از سهام شرکت «تولیدی پمپ پارس» را در اختیار گرفته است. این شرکت با نماد «تپمپس» در بازار پایه زرد فرابورس معامله می شود. شرکت گسترش پایا صنعت سینا، 59 درصد سهام این شرکت را در اختیار دارد و بزرگترین سهامدار آن محسوب می شود و بنیاد مستضعفان نیز با در دست داشتن 4 درصد از سهام این شرکت، در رده پنجم بزرگترین سهامداران آن قرار دارد.

جمع بندی

بنیاد مستضعفان با هدف مدیریت اموال و دارایی های مصادره شده در اوایل انقلاب اسلامی تشکیل شد و در حال حاضر به عنوان یکی از بزرگترین هلدینگ های اقتصادی کشور شناخته می شود و بسیاری از شرکت های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان که در حوزه محصولات غذایی، کاشی و سرامیک، سیمان، دامپروری و...فعال هستند، در بورس و فرابورس پذیرفته شده اند و این مجموعه نقش تاثیرگذاری در معاملات تعداد زیادی از سهم ها دارد.