گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار یکی از تخصصی ترین گواهینامه های ارائه شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برای داوطلبان است؛ پیش از اینکه گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دهیم، بایستی به مفهوم ارزش گذاری در بازارهای مالی بپردازیم. مشخص کردن و تعیین ارزش ذاتی یک سهام یا به بیان دیگر ارزندگی سهام، جزء مؤلفه‌ها و شاخصه های اصلی سرمایه‌گذاری کم‌ ریسک در بازار سرمایه می‌باشد. برای نشان دادن اهمیت موضوع ارزش گذاری کافی است که به تعداد مقالات و کتاب های تالیف شده در این خصوص توجه کنیم. 

ارزش گذاری سهام شرکت‌های موجود در بازار سرمایه یکی از مهمترین و کلیدی ترین مباحث تحلیل بنیادی است که با هدف تخمین ارزش ذاتی یک دارایی انجام می شود. ارزش گذاری سهام شرکت ها نیز مدل ها و روش های گوناگونی دارد. ارزش گذاری معمولا بر اساس مقایسه یک دارایی با دارایی‌های مشابه یا بر اساس ارزش فعلی متغیرهایی که بازده دارایی به آن‌ها وابسته است، انجام می‌شود. 

ارزش‌گذاری سهام به معنای تخمین تقریبی ارزش شرکت از طریق بررسی پارامترهای مختلف است. مدل های ارزش گذاری سهام نیز تنوع بسیار زیادی دارند. استفاده از کلمه تخمین تقریبی در این تعریف به این دلیل است که محاسبه دقیق ارزش واقعی یک شرکت تقریبا غیرممکن است. سرمایه‌گذاران برای کسب آگاهی از ارزش واقعی شرکت یا اوراق بهادار مورد نظر برای سرمایه گذاری و صاحبان کسب‌و‌کار با هدف آگاهی از ارزش فروش بنگاه‌شان، ناگزیر به ارزش‌گذاری هستند.

ارزش گذاری را می توان وجه مشترک تمام فعاليت های مالی دانست. سرمايه‌گذاری، تأمين مالی و انجام امور مالی شرکتی هريک به گونه ای ارزش گذاری را بخشی از فرآيند عملياتی و اجرایی خود در نظر می گيرند. اهميت مبحث تا بدان جاست که در بيشتر دانشگاه‌های معتبر رشته‌ای در مقطع کارشناسی ارشد با عنوان ارزش‌گذاری ايجاد گرديده است. 

تکنیک‌ها و روش های بسیار زیادی جهت انجام ارزشیابی وجود دارد. یک تحلیل‌گر متخصص با در نظر گرفتن ارزش برای شرکت موردنظر به بررسی مدیریت کسب و کار، ساختار سرمایه گذاری، چشم انداز درآمد آینده و ارزش دارایی‌های شرکت می‌پردازد. بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که در بازار های مالی، ارزش گذاری امری اجتناب ناپذیر است.

با رشد و توسعه بازار سرمایه به ویژه در سالیان اخیر، اهمیت به کارگیری افراد متخصص در شرکت ها و نهادهای مالی بیشتر احساس می شود؛ بحث ارزش گذاری نیز از این موضوع جدا نیست و نهادهای مالی به دنبال جذب و استخدام افراد متخصص در حوزه ی ارزش گذاری هستند.

از آنجا که موضوع ارزشیابی سهام در بازار سرمایه،موضوعی کاملا تخصصی است؛ سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت های فعال در بازار سرمایه از جمله کارگزاری ها، سبدگردان ها و....که در بحث ارزش گذاری سهام نیز مشارکت دارند را به استفاده از افراد متخصص و ماهری که در حوزه ارزشگذاری سهام دارای گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس هستند، ملزم کرده است؛ در این خصوص، سازمان بورس و اوراق بهادار گواهینامه های حرفه ای را برای متقاضیان و علاقه مندان به شاغل شدن در نهادهای مالی در نظر گرفته است و این افراد بایستی در این آزمون ها شرکت کنند تا بتوانند گواهینامه لازم برای استخدام در نهادهای مالی را اخذ کنند.

در خصوص گواهینامه های ارائه شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، به این نکته باید توجه کرد که 7 نوع گواهینامه برای متقاضیان استخدام شدن در نهادهای مالی در نظر گرفته شده، که یکی از آن ها، گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار است و مختص کسانی است که به دنبال تصدی سمت های مرتبط با ارزش گذاری سهام و اوراق بهادار در نهادهای مالی هستند. ارزش گذاری سهام شرکت های موجود در بازار سرمایه کار ساده ای نیست و نیازمند دانش و تخصص لازم برای این کار است؛ به همین دلیل داوطلبان اخذ گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار، در ابتدا بایستی گواهینامه اصول بازار سرمایه را کسب کنند و پس از آن بایستی بتوانند حد نصاب قبولی در آزمون تحلیل گری بازار سرمایه را کسب نموده و در آخر نیز اقدام به ثبت نام و شرکت در آزمون ارزشیابی اوراق بهادار کنند.

پیش نیاز گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار: 

آزمون ارزشیابی اوراق بهادار دارای شباهت هایی با آزمون مدیریت سبد اوراق بهادار، در پیش نیازهای این دو آزمون است؛ به طوریکه پیش نیاز اخذ گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار نیز، دارابودن گواهینامه تحلیل گری بازار سرمایه است. اما باید به این نکته توجه کرد که اگر متقاضی اخذ گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار،گواهینامه تحلیل‌گری بازار سرمایه را کسب نکرده باشد، می‌تواند در آزمون ارزشیابی اوراق بهادار ثبت نام و شرکت کند، به این معنا که برای شرکت در آزمون، داشتن گواهینامه اصول بازار سرمایه کافی است.

اما اگر در آزمون ارزشیابی اوراق بهادار حد نصاب قبولی را بدست آورد فقط در یک صورت گواهینامه مذکور به داوطلب اهدا خواهد شد که گواهینامه تحلیل‌گری بازار سرمایه را بدست آورده باشد. در غیر این صورت به مدت 2 دوره آزمون از قبولی در آزمون ارزشیابی اوراق بهادار به داوطلب فرصت داده خواهد شد تا با ثبت نام و شرکت در آزمون تحلیل‌‌گری بازار سرمایه و قبولی در آن، گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار خود را دریافت نماید. در غیر اینصورت قبولی داوطلب در آزمون ارزشیابی اوراق بهادار ابطال خواهد شد. پس در اینجا موضوع پیش نیاز گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار به 2 بخش خلاصه می شود: 

پیش نیاز اخذ گواهینامه: دارا بودن گواهینامه تحلیل گری بازار سرمایه 

پیش نیاز آزمون: دارا بودن گواهینامه اصول بازار سرمایه 

تعداد پرسش های آزمون ارزشیابی اوراق بهادار:

این آزمون به طور کلی دارای 100 پرسش است که در 3 بخش جداگانه طراحی شده است: 

◾ مباحث پیشرفته در ارزش گذاری سهام (شامل 30 پرسش) 

◾ مباحث پیشرفته در ارزش گذاری اوراق بهادار با درآمد ثابت (شامل 30 پرسش)

◾ مباحث پیشرفته ابزار مشتقه و ارزش گذاری آن ها (شامل 40 پرسش)

مدت زمان آزمون ارزشیابی اوراق بهادار: 

زمان در نظر گرفته شده برای پاسخ به سوالات این آزمون، 150 دقیقه است.

معافیت های آزمون ارزشیابی اوراق بهادار: 

برخی از آزمون های حرفه ای سازمان بورس و اوراق بهادار، دارای یک سری از معافیت ها برای داوطلبان شرکت در این آزمون ها هستند؛ گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار نیز از این امر مستثنی نیست و برای داوطلبان معافیت هایی در نظر گرفته شده است:

 1) دارندگان مدرک CFA (سطوح دوم و سوم)، در صورت دریافت گواهینامه تحلیل‌گری بازار سرمایه، با تأیید کمیته گواهینامه‌های حرفه‌ای، گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار را دریافت خواهند کرد.

 2) دارندگان مدرک CIIA، در صورت دریافت گواهینامه تحلیل‌گری بازار سرمایه، با تأیید کمیته گواهینامه‌های حرفه‌ای، گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار را دریافت خواهند کرد.

سرفصل موارد امتحانی آزمون ارزشیابی اوراق بهادار: 

منابع و سرفصل هایی که آزمون ارزشیابی اوراق بهادار از آن طرح می شود، شامل 3 بخش کلی است که هر کدام از این سرفصل ها بسیار مهم هستند: 

1) مباحث پیشرفته در ارزش گذاری سهام؛ شامل مباحث: 

◾ ارزش گذاری براساس ضرایب ( فزاینده) قیمتی (مدل های ارزیابی ارزش نسبی )

◾ ارزش گذاری براساس سود انباشته

◾ ارزش گذاری براساس مدل جریان نقدی آزاد 

2) مباحث پیشرفته در ارزش گذاری اوراق بهادار بادرآمد ثابت؛ شامل مباحث:

◾ ارزش گذاری اوراق بهادار با پشتوانه دارایی(ABS)

◾ مفاهیم و ارزش گذاری اوراق بهادار مختلط 

◾ ارزش گذاری اوراق بهادار با در آمد ثابت 

◾ ارزش گذاری اوراق با پشتوانه وام های رهنی (MBS)

3) مباحث پیشرفته ابزار مشتقه و ارزش گذاری آن ها؛ شامل مباحث:

◾ مفاهیم و ارزش گذاری قراردادهای معاوضه (سوآپ)

◾ تجزیه و تحلیل و ارزش گذاری قراردادهای آتی 

◾ مفاهیم ابزارهای مشتقه نرخ سود 

◾ مفاهیم و ارزش گذاری قراردادهای اختیار معامله 

◾ تجزیه و تحلیل و ارزش گذاری پیمان آتی

حد نصاب قبولی در آزمون ارزشیابی اوراق بهادار:

داوطلبان، برای قبولی در آزمون مذکور بایستی برای هرکدام از بخش ها نمره 40 از 100 را کسب کنند.(چهل درصد) 

کاربرد گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار:

ذات بازار سرمایه از روز اول تاسیس تا به امروز به این صورت بوده که همیشه خریداران و فروشندگان سهام با یکدیگر اختلاف داشته و نسبت به ارزش سهامی که در دست داشته اند، دچار تردید بوده و ارزش واقعی سهام را نمی دانند. 

پس در اینجا بازار سرمایه و نهادهای مالی که در این بازار فعالیت می کنند، به افرادی نیاز دارند که توانایی ارزش گذاری شرکت های موجود در بازار سرمایه را دارند و می توانند ارزش واقعی این شرکت ها را تخمین بزنند. 

باتوجه به اینکه بازار سرمایه و نهادهای مالی به چنین افراد تحلیل گری نیاز دارند، بنابراین می توان گفت که بازار سرمایه دارای فرصت های شغلی فراوان برای افرادی است که توانایی و تخصص ارزش گذاری بر روی سهام را دارند و از آنجایی که پیش شرط استخدام این افراد متخصص که علم ارزشیابی سهام را دارند، اخذ گواهینامه ارزشیابی اوراق بهادار است، بنابراین افرادی که به دنبال شاغل شدن در نهادهای مالی بازار سرمایه به عنوان کارشناس و متخصص ارزش گذاری سهام هستند، بایستی گواهینامه مذکور را کسب کنند تا راه رسیدن به شغل مورد علاقه خودشان هموارتر از قبل شود. 

نهادهای مالی (کارگزاری ها، تامین سرمایه ها و...) دارای فرصت های شغلی زیادی برای افراد متخصص در حوزه ارزش گذاری سهام هستند، که در اینجا به چند مورد از آن ها اشاره شده است: 

◾ سمت مدیر سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری 

◾ مدیر سبد در شرکت های سبدگردانی 

◾ کارشناس ارزش گذاری اوراق بهادار 

◾ کارشناس تحلیل اوراق بهادار در شرکت های سبدگردانی 

◾ کارشناس سبدگردانی 

◾ سمت تحلیل گر در شرکت های سبدگردانی و غیره