از آنجا که مقررات حاکم بر بازار سرمایه و قوانین موجود، دادن مجوز برخی از فعالیت‌ها به سازمان‌های مذکور را مشروط به استفاده از افراد دارای گواهینامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه دانسته است لذا کسب گواهینامه‌های بازار سرمایه و بالاخص اخذ گواهینامه اصول بازار سرمایه به عنوان مدرک پایه و پیش‌نیاز سایر مدارک جهت تصدی‌گری مشاغل موجود در نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار امری مهم و ضروری خواهد بود. 

در ابتدا بایستی به این نکته اشاره کرد که 7 نوع گواهینامه حرفه ای برای بازار سرمایه ی ایران در نظر گرفته شده است که یکی از گواهینامه ها، اصول بازار سرمایه است که در ادامه به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت:

1.اصول بازار سرمایه

2.تحلیلگری بازار سرمایه

3.معامله‌گری بازار سرمایه

4.کارشناسی عرضه و پذیرش

5.مدیریت نهادهای بازار سرمایه

6.مدیریت سبد اوراق بهادار

7.ارزشیابی اوراق بهادار

آزمون اصول بازار سرمایه چیست؟ 

آزمون اصول بازار سرمایه‌، مقدماتی ترین و یکی از مهمترین آزمون های بازار سرمایه است زیرا این آزمون به صورت مستقیم و یا با واسطه پیش‌نیاز و لازمه ی سایر آزمون‌های بازار سرمایه (معامله‌گری بورس کالا، مدیریت نهاد های بازار سرمایه، معامله گری اوراق مالی، کارشناسی عرضه و پذیرش، معامله گری ابزار مشتقه) و همچنین هم نیاز با آزمون تحلیلگری است. به این معنا که شرکت در دیگر آزمون‎های سازمان بورس وابسته به قبول شدن در آزمون اصول بازار سرمایه است و همانگونه که از عنوان این آزمون مشخص است، دارندگان مدرک اصول بازار سرمایه باید با مفاهیم مقدماتی و پایه بورسی آشنایی کافی را داشته باشند.

 افرادی که در آزمون اصول بازار سرمایه قبول می شوند، گواهینامه اصول بازار سرمایه را کسب می‌کنند، پس از اخذ گواهینامه اصول بازار سرمایه علاوه بر امکان شرکت در سایر آزمون‌های بازار سرمایه، می‌توانند در نهادهای مالی سمت‌هایی را نیز بر عهده بگیرند که می توان به موارد زیر اشاره کرد: مشاور سرمایه‌گذاری، مدیرسبد، متصدی جمع‌آوری و ارائه اطلاعات، تحلیلگر، مدیر سرمایه‌گذاری، مدیر معاملات، مدیر معاملات مشترک یا مشتقه اوراق بهادار، مسئول مرکز تماس، مدیر معاملات برخط و... 

چه کسانی می توانند در آزمون اصول بازار سرمایه شرکت کنند؟ 

آزمون اصول بازار سرمایه دارای پیش نیاز نیست و تمام افرادی که مدرک تحصیلی کارشناسی یا بالاتر از دانشگاه ها یا موسسات آموزشی داخلی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا معادل آن ها یا مدرک تحصیلی از دانشگاه ها و موسسات آموزش خارجی که توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معادل کارشناسی یا بالاتر ارزشگذاری شده باشد، می‌توانند در آزمون‌ اصول بازار سرمایه ثبت نام کنند و گواهینامه آن را دریافت نمایند.

به این معنا که برای شرکت در آزمون اصول بازار سرمایه نیازی نیست گواهینامه سایر آزمون‌های بازار سرمایه را داشته باشید. البته، کسانی که قبلاً دارای هر یک از دو گواهینامه اصول مقدماتی بورس اوراق بهادار یا اصول مقدماتی بورس کالا بوده‌اند، نیازی به شرکت در این آزمون ندارند و گواهینامه اصول بازار سرمایه به آنان تعلق خواهد گرفت. به این معنا که اولین قدم برای دریافت گواهینامه های حرفه‌ای بازار سرمایه، در اختیار داشتن مدرک گواهینامه حرفه‌ای اصول بازار سرمایه است که بدست آوردن آن، گام اول برای ورود حرفه‌ای به بازار بورس ایران است. 

کسب گواهینامه اصول بازار سرمایه برای کسانی که قصد تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد اقتصاد، مدیریت بازرگانی، MBA، فناوری اطلاعات و حسابداری و مدیریت امور مالی در دانشگاه‌های خارج از کشور (با بورس یا بدون بورس) هستند، باعث تقویت رزومه آنها خواهد شد.

مزایای دریافت گواهینامه اصول بازار سرمایه: 

اخذ گواهینامه اصول بازار سرمایه برای تمامی افراد و نهادهای مرتبط با بازار سرمایه مفید و موثر است به عنوان مثال برای داوطلبان کسب این مدرک باعث به وجود آمدن مزیت های زیر می شود:

◾ به وجود آمدن فرصت دستیابی به بعضی از جایگاه‌های منحصر به فرد شغلی 

◾ بدست آوردن صلاحیت حرفه‌ای در میان فعالان بازار سرمایه

◾ گسترده شدن ارتباطات و امکان ورود به شبکه ارتباطی با افراد و فعالان متخصص بازار سرمایه 

◾ همچنین برای صاحبان نهاد های مالی باعث افزایش صلاحیت حرفه ای و رشد و توسعه ی واحد اقتصادی به گونه ای مفید و موثر می شود و در ادامه نیز موجب صرفه‌ جویی در وقت و هزینه برای انتخاب و استخدام نیروی مورد نیاز نهاد مالی می شود. 

◾ اگر به طور کلان تر نیز نگاه کنیم در ابعاد جامعه نیز می تواند اثر بخش باشد به طوریکه باعث ارتقا و بهتر شدن سطح علمی و حرفه ای فعالان نظام مالی شده و بازارهای مالی را کاراتر و شفاف تر می کند.

برای دریافت گواهینامه اصول بازار سرمایه باید در آزمون اصول بازار سرمایه که توسط سازمان بورس برگزار می شود، شرکت کرد. حال سوال اینجاست که منبع و سطح این آزمون چگونه است و چه اطلاعات و نکاتی را شامل می شود.

همانطور که بالاتر اشاره کردیم، داوطلبان برای شرکت در آزمون اصول بازار سرمایه و کسب گواهینامه اصول بازار سرمایه حداقل باید دارای مدرک کارشناسی از موسسات آموزش عالی و دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشند.

مواد آزمون اصول بازار سرمایه شامل چه درس‌هایی است؟

مواد آزمون اصول بازار سرمایه شامل موارد زیر است:

فهم و تحلیل صورت‌های مالی

در این بخش تعداد ۲۰ سؤال طرح می‌شود و ضریب آن ۴ است. سرفصل‌های این درس امتحانی شامل موارد زیر است:

• تعاریف، مفاهیم و عناصر تشکیل‌ دهنده صورت‌های مالی

• سازوکارهای گزارشگری مالی

• درک صورت سود و زیان

• درک ترازنامه

• درک صورت جریان وجه نقد

• تکنیک‌های مقدماتی تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی (نسبت‌های مالی)

مقدمات بازارها، ابزارها و نهادهای مالی

تعداد سؤالات این درس ۲۰ سؤال است که ضریب ۴ دارند. سرفصل‌های این درس به شرح زیر است:

• مفاهیم بازارهای مالی

• ویژگی‌های سهام عادی و مفاهیم مربوطه

• ویژگی‌های سهام ممتاز و مفاهیم مربوطه

• مفاهیم مربوط به اوراق بهادار با درآمد ثابت

• مفاهیم سایر اوراق بهادار

• شاخص‌های بازار اوراق بهادار

• کارایی بازار و بازارهای سرمایه کار

• آشنایی با نهادهای مالی، نقش و کارکرد آن‌ها

مقدمات امور مالی شرکتی

این درس ۲۰ سؤال را به خود اختصاص داده و ضریب آن در امتحان ۴ است. سرفصل‌های این درس، موارد زیر هستند:

• مقدمات بودجه‌بندی‌ سرمایه‌ای

• مقدمات هزینه سرمایه

• مقدمات مدیریت تأمین مالی

• مقدمات تجزیه و تحلیل نقاط سربه‌سر و اهرم‌ها

• تعاریف مقدماتی مربوط به بازده

• مفاهیم پایه ریسک

مقدماتی بر اقتصاد

ضریب این درس در آزمون ۳ است و تعداد ۲۰ سؤال از آن طرح می‌شود. سرفصل‌های این درس عبارتند از:

• مقدمات اقتصاد خرد

• مقدمات اقتصاد کلان

روش‌های کمی مقدماتی

تعداد سؤالات این درس ۲۰ بوده و ضریب آن ۳ است. عناوین زیر سرفصل‌های این درس هستند:

• ارزش زمانی پول

• مفاهیم آماری

• مفاهیم احتمال

• محاسبات بازده و ریسک

اصول بازار سرمایه اسلامی و اخلاق حرفه‌ای

تعداد ۲۹ سؤال به این درس اختصاص یافته و ضریب آن ۴ است. سرفصل‌های این درس به شرح زیر است:

• ضوابط عمومی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقهی (تعریف، مستندات فقهی و مصادیق)

• ضوابط اختصاصی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی (تعریف، ماهیت، ارکان، احکام، انواع و مصادیق)

• بورس‌بازی در بازار سهام از دیدگاه اسلام

• اصول اخلاقی و معیارهای رفتار حرفه‌ای

مقررات اصول بازار سرمایه

این درس ۲۰ سؤال دارد و ضریب آن ۴ است.

همه سؤالات این درس بر اساس آخرین اصلاحات انجام شده قوانین، مقررات، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مصوب زیر خواهد بود:

• قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

• اصلاحیه قانون تجارت، مبحث اول، بخش‌های ۱، ۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۰، ۱۱ و ۱۲

• قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی

• آیین‌نامۀ اجرایی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

• ضوابط نظارت سازمان بورس بر فرآیند تأسیس و افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام

• دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار

• دستورالعمل عضویت در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار

• مقررات عضویت در کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران

• مصوبه مربوط به تعریف سرمایه‌گذار نهادی

• دستورالعمل رسیدگی به تخلفات در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار

• دستورالعمل رسیدگی به تخلفات در بازار سرمایه

• دستورالعمل اجرایی فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

• مصوبه در خصوص مرجع حل اختالفات فعالان بازار اوراق بهادار فاقد کانون مربوطه

• دستورالعمل شناسایی و ثبت نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار نزد سازمان بورس و اوراق بهادار

• دستورالعمل شناسایی مشتریان در بازار سرمایه

• دستورالعمل ثبت، نگهداری و گزارش‌دهی اسناد، مدارک و اطلاعات توسط اشخاص تحت نظارت

حد نصاب قبولی در آزمون اصول بازار سرمایه: 

حد نصاب هر درس از آزمون اصول بازار سرمایه ۳۵ از ۱۰۰ است. البته میانگین کل آزمون باید حداقل ۵۰ از ۱۰۰ باشد.

معافیت ها: 

از جمله مواردی که داوطلبان آزمون بازار سرمایه باید بدانند، معافیت های این آزمون است که در قسمت زیر به آن ها اشاره می کنیم: 

1) دارندگان مدرک دکتری یا معادل آن در رشته های مالی، مهندسی مالی، اقتصاد، حسابداری، مدیریت بازرگانی (گرایش مالی)، بیمه و بانکداری مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که حداقل امتیاز سوابق تحصیلی و سوابق پژوهشی را مطابق دستورالعمل اعطائی گواهینامه ی حرفه ای بازار سرمایه به دارندگان مدرک دکتری مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار کسب نمایند، از شرکت در آزمون اصول بازار سرمایه بی نیاز بوده و می توانند در صورت تصویب کمیته گواهینامه های حرفه ای بازار اوراق بهادار، گواهینامه مورد تایید کمیته را دریافت نمایند. لازم به ذکر است در صورت تشخیص کمیته متقاضی می بایست دوره ی آموزشی مقررات مربوط به گواهینامه را سپری نماید. 

2) دارندگان مدرک CFA(تمامی سطوح) در صورت کسب حداقل 50 درصد نمره در هر دو ماده امتحانی مقررات اصول بازار سرمایه و اصول بازار سرمایه اسلامی و اخلاق حرفه ای و همچنین شرکت در دوره آموزشی در مورد اوراق بهادار اسلامی، با تایید کمیته گواهینامه های حرفه ای، گواهینامه اصول بازار سرمایه را دریافت خواهند کرد. 

3) دارندان مدرک CIIA در صورت کسب حداقل 50 درصد نمره در هر دو ماده امتحانی مقررات اصول بازار سرمایه و اصول بازار سرمایه اسلامی و اخلاق حرفه ای و همچنین شرکت در دوره آموزشی در مورد اوراق بهادار اسلامی، با تایید کمیته گواهینامه های حرفه ای، گواهینامه اصول بازار سرمایه را دریافت خواهند کرد.

چگونه در آزمون اصول بازار سرمایه ثبت نام کنیم؟ 

برای شرکت کردن در آزمون اصول بازار سرمایه بایستی به وب‌سایت اداره امور گواهینامه‌های سازمان بورس و اوراق بهادار به نشانی icmc.seo.ir مراجعه کنید. در صورتی که شما قبلاً در این سایت عضو نشده‌اید، لازم است ابتدا در قسمت ثبت‌نام، برای خود یک پروفایل شخصی ایجاد کنید و پس از تکمیل مشخصات و موارد خواسته شده، آزمون مورد نظر را انتخاب کنید و ثبت نام خود را نهایی کنید.