هنگامیکه صحبت از گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه به میان می آید، در ابتدا بایستی به گسترش نهادها و بخش های بازار سرمایه اشاره کنیم؛ به گونه ای که توسعه و رشد اقتصادی، محصول پیشرفت هم زمان بخش های مالی و حقیقی اقتصاد است. در سال های اخیر ضرورت اجتناب ناپذیر پیشرفت بخش مالی در کنار بخش حقیقی اقتصاد کشور، مسئولان و دست اندرکاران امر را متوجه فراهم نمودن زمینه های توسعه نظام مالی کشور کرده است. دهه اخیر شاهد رشد شگرف و چشمگیر بازار سرمایه به عنوان بخش مهمی از نظام مالی کشور و کسب و کارهای مبتنی بر آن بوده است.
این تحول در بعد منابع انسانی و در سطوح مختلف کارشناسی و مدیریتی، ضرورت وضع استانداردهای حرفه ای نوین و متناسب با شرایط تازه را بیش از پیش با اهمیت نموده است. در سال 1389 سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان تنها متولی و مسئول قانون گذار و ناظر در بازار سرمایه اقدام به تغییر ساختار گواهینامه های حرفه ای بازار سرمایه به فراخور نیازها و الزامات جدید بازار سرمایه از 5 گواهینامه به 9 گواهینامه نمود و در سال 1393 این سازمان ساختار گواهینامه ها را از 9 گواهینامه به 7 گواهینامه تعدیل نموده است.
در حال حاضر افراد علاقه مند به فعالیت شغلی در این بازار به جهت احراز صلاحیت های شغلی مورد نظر باید از طریق قبولی در آزمون های هفتگانه بازار سرمایه ( اصول بازار سرمایه، تحلیلگری بازار سرمایه، معامله گری بازار سرمایه، کارشناسی عرضه و پذیرش، مدیریت نهادهای بازار سرمایه، مدیریت سبد اوراق بهادار و ارزشیابی اوراق بهادار) اقدام نمایند. در واقع اخذ این گواهینامه ها به عنوان پل ورود به بازار کار بازار سرمایه تلقی می شود.
هم اکنون برای تصدی برخی از سمت ها در نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه، داشتن دست کم یکی از گواهینامه های حرفه ای هفتگانه به فراخور سمت، شرط لازم محسوب می شود. از سوی دیگر اعطای برخی مجوزهای فعالیت به نهادهای مالی، مشروط به استخدام و معرفی افراد دارای گواهینامه حرفه ای مربوطه می باشد.
گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه یکی از گواهینامه های حرفه ای هفتگانه از مجموعه گواهینامه های حرفه ای بازار سرمایه است که توسط کمیته گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان مرجع رسمی صدور این گواهینامه ها در سال 1389 طراحی و جهت احراز برخی سمت ها در بورس، به عنوان یک استاندارد حرفه ای در بازارهای خود انتظام و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به این سازمان پیشنهاد و مورد موافقت قرار گرفت.
مخاطب گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه، تمامی علاقه مندان به فعالیت شغلی در این حوزه تخصصی در نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه نظیر شرکت های کارگزاری، سبدگردان و مشاور سرمایه گذاری فعال در بورس هستند که باید پیش از احراز سمت، در آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه شرکت نموده و پس از قبولی در آزمون، موفق به اخذ گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه می گردند.
آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه توسط چه سازمانی طراحی و برگزار می شود؟
مسئول طراحی، اجرا و تصحیح کننده آزمون ها، اداره گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس است. آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه در طی سال به صورت الکترونیکی برگزار می گردد. ثبت نام در این آزمون از طریق نشانی اینترنتی icmc.seo.ir انجام می شود. زمان دقیق برگزاری آزمون، شیوه و چگونگی مراحل ثبت نام و جزییات مربوط به شرکت در آزمون با درج اطلاعیه ها و اخبار پیش از هر آزمون توسط اداره گواهینامه های حرفه ای و وب سایت رسمی آن اطلاع رسانی می شود.
پیش نیاز گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه:
گواهینامه اصول بازار سرمایه پیش نیاز گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه است اما بایستی به این نکته اشاره کرد که در صورتی که داوطلبی گواهینامه اصول بازار سرمایه را اخذ نکرده باشد، می‌تواند در آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه شرکت کند؛ ولی چنانچه در آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه موفق گردد تنها در صورتی گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه به وی اعطا می‌گردد که گواهینامه اصول بازار سرمایه را اخذ نموده باشد.
در غیر این صورت به مدت 2 دوره آزمون از قبولی در آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه فرصت خواهد داشت تا با شرکت در آزمون اصول بازار سرمایه و قبولی در آن، گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه خود را دریافت نماید. پس می توان گفت که پیش نیاز گواهینامه مدیریت نهاد های بازار سرمایه به شکل زیر است:
پیش نیاز اخذ گواهینامه: دارا بودن گواهینامه اصول بازار سرمایه
پیش نیاز شرکت در آزمون: دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
تعداد پرسش ها:
دفترچه آزمون شامل 70 پرسش چهارگزینه ای است.
مدت زمان آزمون:
زمان در نظر گرفته شده برای این آزمون، 90 دقیقه است.
معافیت ها:
برخلاف آزمون معامله گری بازار سرمایه، آزمون مدیریت نهادهای مالی بازار سرمایه هیچگونه معافیتی ندارد.
سرفصل مواد امتحانی آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه:
به طور کلی سوالات آزمون مدیریت نهادهای بازار سرمایه از 2 بخش مجزا تشکیل شده است که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:
الف) اصول راهبری شرکتی (شامل 30 پرسش) که به طور اختصار در این قسمت آورده شده است:
- تشریح چارچوب راهبری شرکتی اثربخش
- تشریح حقوق سهامداران و برخورد برابر با آن ها و کارکردهای مالکیتی کلیدی
- تشریح نقش سرمایه گذاران نهادی، بازارهای سهام و سایر واسطه ها
- تشریح نقش ذینفعان در راهبری شرکتی
- تشریح افشا و شفافیت
- تشریح مسئولیت های هیئت مدیره
- مقایسه انواع شخصیت های حقوقی تجاری و تشریح تضاد منافع موجود در هریک.
- ارزیابی اصول راهبری شرکتی موجود در یک شرکت
- تضادهای ناشی از ارتباطات نمایندگی شامل تضادهای مدیران – سهامداران
- ارزیابی چگونگی اجرای اصول راهبری شرکتی در یک شرکت
- ویژگی ها و شرایط مربوط به استقلال، تجربه، جبران خدمات، مشاوران برون سازمانی و تناوب انتخاب هیئت مدیره و کمیته های مربوطه و حفاظت آنها از حقوق صاحبان سهام.
- بیان مواردی که وجود کمیته هیئت مدیره برای رعایت اصول راهبرد شرکتی ضروری است و تشریح معیارهای ارزیابی عملکرد هر کمیته در جهت حفاظت از منافع صاحبان سهام
- و...
ب) مقررات مدیریت نهادهای بازار سرمایه(شامل 40 پرسش):
قوانین، مقررات و دستورالعمل هایی که متقاضیان باید بر آن کاملا تسلط داشته باشند، علاوه بر قوانین و مقرراتی است که در آزمون اصول بازار سرمایه و نیز معامله‌گری بازار سرمایه در رابطه با آنها صحبت شده است؛ در این قسمت به طور اختصار به برخی از این مقررات اشاره می کنیم:
- فصول اول و دوم قانون تجارت در مورد دفاتر تجارتی
- اصلاحیه قانون تجارت، مبحث اول بخش های 9 و 10
- مباحث دوم تا هفتم قانون تجارت در مورد سایر شرکت های تجاری
- باب های چهاردهم و پانزدهم قانون تجارت در مورد اسم تجاری و شخصیت حقوقی
- فصول دوم تا چهارم قانون تجارت در مورد تصفیه امور شرکت ها و سایر مقررات در مورد شرکت های تجاری
- باب دهم قانون تجارت در مورد ضمانت
- قانون تجارت الکترونیک
- قانون مبارزه با پولشویی
- قانون مالیات بر ارزش افزوده
- دستورالعمل شرکت های کارگزاری، مصوب هیئت مدیره سازمان
- دستورالعمل تایید صلاحیت حرفه ای مدیران نهادهای مالی، مصوب شورای عالی مبارزه با پولشویی
- و...
تذکر: تمامی قوانین و مقررات مدیریت نهادهای بازار سرمایه که در قسمت بالا، به طور مختصر به چند مورد از آن ها اشاره شد، بایستی بر اساس آخرین اصلاحات و الحاقات بررسی و مطالعه شوند.
حد نصاب قبولی در گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه:
نمره قبولی در این آزمون شامل دو بخش است:
حد نصاب اصول راهبری شرکتی: 50 از 100 ( پنجاه درصد )
حد نصاب مقررات مدیریت نهادهای بازار سرمایه: 50 از 100 (پنجاه درصد)
گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه تا چه زمانی اعتبار دارد؟
اعتبار گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه به مدت 2 سال از تاریخ دریافت گواهینامه می باشد. این زمان اعتبار مشمول تمامی دارندگان گواهینامه اعم از شاغلان و غیرشاغلان می گردد. در طول مدت 2 سال اعتبار، دارنده گواهینامه موظف است مطابق با شرایط ابلاغیه نحوه تمدید اعتبار گواهینامه های حرفه ای بازار سرمایه اقدام به تمدید اعتبار گواهینامه خود نماید.
کاربرد گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه:
اگر توجه کرده باشید، همانگونه که از اسم گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه مشخص است، برای شاغل شدن در سمت مدیریت نهادهای بازار سرمایه یا همان نهادهای مالی نیازمند داشتن گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه هستید.
اخذ گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه یکی از الزامات مدیریت نهادهای مالی بازار بورس است. مخاطب این آزمون، آن بخش از علاقه‌مندان به شاغل شدن در سمت هایی همچون مدیریت نهادهای بازار سرمایه اعم از نهادهای مالی (شرکت های کارگزاری، شرکت های سرمایه گذاری، صندوق های سرمایه گذاری، صندوق های بازنشستگی، هلدینگ ها، شرکت های تامین سرمایه، موسسات رتبه بندی، شرکت های پردازش اطلاعات مالی و شرکت های مشاور سرمایه گذاری ) هستند که باید پیش از احراز سمت، در این آزمون شرکت نموده و گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه را اخذ کنند.
متقاضیانی که گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه را کسب می کنند، می توانند به عنوان مدیر مالی در کارگزاری، صندوق و یا شرکت های پردازش اطلاعات مالی مشغول به کار شوند.
از دیگر سمت هایی که دارندگان این گواهینامه می توانند آن را تصدی کنند، سمت مدیر تامین مالی است که این سمت هم در بسیاری از نهادهای مالی علی الخصوص تامین سرمایه ها وجود دارد و افرادی که در سمت مدیر تامین مالی مشغول به کار می شوند، بایستی تسلط کافی بر ساز و کارها و ابزارهای تامین مالی موجود در بازار سرمایه را داشته باشند.
توجه داشته باشید که در دست داشتن گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه، برای تصدی مشاغل موجود در بازار سرمایه کافی نیست و داوطلب بایستی با توجه به شغلی که در آینده برای خود متصور است، تخصص و مهارت های خود را در خصوص بازار سرمایه افزایش دهد و رزومه ای مناسب برای خود تهیه کند.
به عنوان مثال هنگامیکه در خصوص گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه صحبت می کنیم، صرف داشتن این گواهینامه کافی نیست و متقاضی بایستی مهارت لازم را در کنترل و نظارت برعملکرد تیم حسابداری، نظارت بر مکانیسم تهیه بودجه سالانه، تعامل با امور مالیاتی، بانک ها، حسابرسان و....را داشته باشد و با قوانین، مقررات و دستورالعمل های بازارسرمایه کاملا آشنا باشد و بتواند از آن ها در زمان خاص خود به بهترین نحو ممکن استفاده کند و همچنین مدیر یک نهادمالی باید مهارت و توانایی لازم در رهبری تیم کاری موجود در کارگزاری، تامین سرمایه و یا هر نهاد مالی دیگری را داشته باشد.
تذکر: معمولا برای استخدام یک فرد به عنوان مدیر نهاد مالی، علاوه بر شرط داشتن گواهینامه مدیریت نهادهای بازار سرمایه، دارابودن مدرک تحصیلی مرتبط با بازار سرمایه مانند کارشناسی ارشد رشته های حسابداری، مدیریت مالی، MBA، اقتصاد و.....یکی از معیارهای اصلی برای استخدام فرد مورد نظر به حساب می آید.