فعالیت در بازار بورس ایران بخش های مختلفی دارد و حجم اطلاعات بسیار زیاد است و سرمایه گذاران برای موفقیت در این بازار بایستی این اطلاعات و داده ها را به بهترین شکل تجزیه و تحلیل کنند تا بتوانند سهام مناسب را انتخاب کنند. یکی از این بخش های بسیار مهم، تابلو معاملاتی سهام شرکت ها و نکات مربوط به آموزش تابلو خوانی است؛ در واقع افراد مبتدی در اولین برخورد با سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com، سردردگم می شوند و به دلیل اعداد و مفاهیم فراوانی که در این سایت وجود دارد، این افراد نمی توانند به خوبی از آن استفاده کنند. بنابراین در این مقاله به دنبال آموزش تابلو خوانی و مفاهیم مربوط به آن هستیم.

تابلو خوانی چیست؟

قبل از اینکه به بیان نکات مربوط به تابلو خوانی بپردازیم، بایستی سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com را به شما معرفی کنیم. در واقع هرکدام از اعداد و ارقام مربوط به حجم معاملات، قیمت پایانی، خرید و فروش حقوقی، ارزش معاملات، ارزش بازار و...را که شما می بینید، مربوط به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است.

از طرف دیگر، هرکدام از فعالان و تحلیلگران بازار سرمایه، در یک بخش خاص، حرفه ای هستند؛ به عنوان مثال، افرادی که به شکل کاملا تخصصی، تحلیل بنیادی را دنبال می کنند، تحت عنوان تحلیلگر بنیادی شناخته می شوند و افراد متخصص در تحلیل تکنیکال، به عنوان تحلیلگر تکنیکال شناخته می شوند. اما نکته هائز اهمیت این است که یادگیری مفاهیم و نکات مربوط به تابلو خوانی، زیربنای فعالیت در بازارهای بورس و فرابورس است و هر فرد مبتدی و حرفه ای باید با این نکات آشنا باشد.

یادگرفتن مفاهیم مربوط به تابلو خوانی برای همه افراد هائز اهمیت است؛ اما برای سرمایه گذارانی که دیدگاه کوتاه مدت و نوسانگیری به بازارهای مالی دارند، اهمیت آن 2 چندان می شود. به عنوان مثال، افراد نوسانگیر با تحلیل و بررسی معاملات حقوقی ها در تابلو معاملاتی، سیگنال های خرید و فروش خوبی دریافت می کنند.

نکته: توجه داشته باشید که سهام هر کدام از شرکت های فعال در بورس و فرابورس، تابلو معاملاتی مخصوص به خود را دارد که اطلاعاتی از قبیل قیمت پایانی، حجم معاملات، ارزش بازار و... شرکت مذکور در آنجا به نمایش گذاشته شده است که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.

اصول تابلو خوانی

تابلو خوانی در بازار سرمایه ایران اصول و جزییات خاص خود را دارد و افرادی که قصد فعالیت در این بازار به صورت حرفه ای دارند، بایستی با این مفاهیم آشنا شوند. همانطور که مشاهده می کنید، در تصویر بالا، تابلو معاملاتی «رمپنا» که یکی از شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران می باشد، شماره گذاری شده است که در ادامه جزییات آن را مورد بررسی قرار می دهیم.

1) آخرین معامله

در تصویر بالا، مورد 1 مربوط به قیمت آخرین معامله ای می باشد که انجام شده است. در واقع، قیمت آخرین معامله کاری به قیمت های معامله شده در طول روز ندارد و فقط قیمت آخرین معامله را مدنظر قرار می دهد. به عنوان مثال، ممکن است سهام یک شرکت در تمام روز معاملاتی در محدوده منفی 2 درصد معامله شود و به یکباره در پایان روز معاملاتی، رنج مثبت کشیده شود و قیمت سهام به محدوده مثبت 3 برسد؛ در اینجا، قیمت آخرین معامله کاری به معاملات انجام شده در طول روز ندارد و آخرین قیمت که در محدوده مثبت 3 است را در نظر می گیرد.

نکته: توجه داشته باشید که به قیمت آخرین معامله، قیمت لحظه ای نیز گفته می شود.

2) قیمت پایانی

قیمت پایانی برابر میانگین وزنی تمام معاملات صورت گرفته است؛ البته این فرمول زمانی انجام می شود که حجم معاملات از حجم مبنا بیشتر باشد. به عنوان مثال، با فرض پر شدن حجم مبنا، اگر به طور مساوی، سهام یک شرکت در نیمی از روز در محدوده منفی 2 معامله شود و در نیمی دیگر از روز در محدوده مثبت 2 باشد؛ قیمت پایانی این نماد که شامل میانگین وزنی تمام معاملات صورت گرفته است، عدد صفر را نشان می دهد.

نکته: گاهی اوقات به دلیل نوسانات زیاد و رنج کشیدن های پی در پی، ممکن است قیمت پایانی با قیمت آخرین معامله متفاوت باشد که برخی از فعالان بازار سرمایه از این موضوع برای نوسانگیری استفاده می کنند.

3) حجم معاملات

یکی از بخش های بسیار مهم در تابلو خوانی، حجم معاملات است؛ این مفهوم بیانگر تعداد سهامی است که در طی یک روز معاملاتی میان سهامداران مورد معامله قرار گرفته است. از حجم معاملات می توان سیگنال های خرید و فروش بسیار ارزشمندی را دریافت کرد. معمولا در حمایت ها و مقاومت های قیمتی معتبر، حجم معاملات افزایش پیدا می کند و معامله گران باید در این نقاط حساس با احتیاط بیشتری معاملات خود را انجام دهند.

به عنوان مثال، وقتیکه در یک مقاومت تکنیکالی، حجم معاملات به شکل چشمگیری افزایش پیدا می کند، می توان این نتیجه را گرفت که برخی از سهامداران که خریدهای خود را در قیمت های پایین تر انجام داده اند، اصطلاحا در حال خالی کردن هستند و بهتر است ما هم سهام در اختیار خود را بفروشیم.

در طرف مقابل، وقتیکه قیمت سهام یک شرکت، افت چشمگیری را تجربه می کند و با رسیدن قیمت آن به یک حمایت معتبر تکنیکالی، حجم معاملات آن به شکل چشمگیر افزایش پیدا می کند، این موضوع می تواند بیانگر این نکته باشد که برخی از افراد، قیمت سهام این شرکت را برای خرید، جذاب می بینند و در این نقطه وارد معامله شده اند و معمولا افرادی که از خرید و فروش پله ای استفاده می کنند، با افزایش حجم معاملات، یک پله از خرید خود را انجام می دهند.

4) حجم مبنا

حداقل تعداد سهامی که در طی روز باید معامله شود تا قیمت پایانی برابر میانگین وزنی قیمت های معامله شده باشد را حجم مبنا می نامند.

5) میانگین حجم ماه

این مفهوم، میانگین حجم معاملاتی است که در طول یک ماه برای سهام شرکت مذکور به ثبت رسیده است. به عنوان مثال، حجم معاملات روزانه سهام یک شرکت ممکن است در بعضی از روزها 3 میلیون سهم باشد و در بعضی از روزها نیز ممکن است این عدد به 7 میلیون سهم نیز برسد؛ بنابراین عددی که برای میانگین حجم ماه در تابلو معاملاتی نشان داده می شود، 5 میلیون خواهد بود که میانگینی از تمام روزهای ماه می باشد.

6) نسبت های P/E

یکی دیگر از بخش های مهم در تابلو خوانی، مربوط به نسبت P/E و همچنین مقدار EPS شرکت ها است که در تابلو معاملاتی نمایش داده می شود. نسبت P/E از تقسیم قیمت سهام (P) بر میزان سودی که این شرکت در یک سال مالی ساخته است (E، مخفف EPS)، به وجود می آید و همواره از این موضوع برای تحلیل بنیادی شرکت ها استفاده می شود.

به عنوان مثال وقتیکه گفت می شود نسبت P/E سهام یک شرکت 5 واحد است، در واقع به این معناست که این شرکت 20 درصد از پولی که سرمایه گذار پرداخت کرده را سود ساخته است و به شرط عملیاتی بودن سود ساخته شده، هرچقدر این نسبت کمتر باشد، سرمایه گذاری در آن جذاب تر خواهد بود.

7) خرید و فروش حقیقی و حقوقی

هفتمین بخش مهم تابلو خوانی، مربوط به خرید و فروش های اشخاص حقیقی و حقوقی است؛ در این کادر تعداد خریداران و فروشنده ها مشاهده می شود و از حجم و تعداد خرید و فروش ها می توان برای انجام معاملات خود استفاده کرد.

به عنوان مثال، اگر در یک حجم مشخص، تعداد خریداران از فروشندگان کمتر باشد، گفته می شود که قدرت خریداران بیشتر است؛ در طرف مقابل، اگر در یک حجم مشخص و برابر، تعداد فروشندگان از خریداران کمتر باشد، قدرت فروشندگان بیشتر خواهد بود و از این نوع اطلاعات می توان برای انجام معاملات خود استفاده کرد.

علاوه بر استفاده از تعداد خریداران و فروشندگان برای معاملات خود، می توان از نوع معاملات اشخاص حقیقی و حقوقی نیز استفاده کرد. به عنوان مثال وقتیکه در این بخش از تابلو معاملاتی مشاهده می شود که کدهای حقوقی به شکل سنگین در حال فروش هستند (به شرط اینکه کد به کد نباشد)، یک سیگنال خطر برای شخص سرمایه گذار صادر می شود و به این معناست که در معاملات خود بهتر است احتیاط کند.

نکته: سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بخش های مختلفی دارد و به این 7 مورد ختم نمی شود و این موارد به عنوان مهمترین بخش های مربوط به تابلو خوانی شناخته می شوند.

دیده بان

در صفحه اول سایت tsetmc.com، چندین زبانه وجود دارد که یکی از آن ها مربوط به دیده بان می باشد؛ در تصویر بالا، به زبانه دیده بان اشاره شده است.

در واقع به دلیل تعدد نمادهای معاملاتی در بازار سرمایه و عدم امکان تسلط بر همه آن ها، ابزار دیده بان فراهم شده است تا با استفاده از فیلترهای مختلف، مواردی که مدنظر سهامداران و تحلیلگران است، فراهم شود. همانطور که گفته شد، فیلترهای مختلفی برای استفاده از دیده بان وجود دارد که با استفاده از آن ها می توان اطلاعات ارزشمند بسیار زیادی را بدست آورد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قدرت های بالای خریدار و فروشنده
• صف های جمع شده
• حجم معاملات بالاتر از میانگین حجم ماه
• نسبت P/E بهتر نسبت به P/E صنعت
• نسبت های حقیقی به حقوقی و بالعکس
• نسبت های خریدار به فروشنده قوی تر
• درصد های دلخواه از سهام شناور
• و...

در تصویر بالا، صفحه دیده بان بازار را مشاهده می کنید که براساس آن می توانید فیلترهای مختلفی را اعمال کنید. توجه داشته باشید که فیلترهای بسیار زیادی وجود دارد و از ترکیب آن ها نیز می توان خروجی های ارزشمندی را بدست آورد و این موارد برای نوسانگیرها بسیار کاربردی است.

جمع بندی

تابلو خوانی ظاهر بسیار ساده ای دارد؛ اما همین موارد می تواند در شناسایی سهم های مناسب به شما کمک کند و استفاده از آن مستلزم کسب تجربه و مهارت است. افراد مبتدی و تازه کار که وارد بازار سهام می شوند، در ابتدا با انبوهی از نمادها و اعداد و ارقام روبرو می شوند و معتقدند که این اعداد مفاهیم پیچیده ای دارد، در حالیکه با آموزش تابلو خوانی و جزییات مربوط به آن می توان به راحتی از آن عبور کرد.

در تابلو خوانی مفاهیمی همچون آخرین قیمت معامله شده، قیمت پایانی، حجم معاملات، حجم مبنا، نسبت های P/E و...نمایش داده می شود و هرکدام از آن ها نکات و سیگنال های خوبی را برای معامله گران صادر می کنند. توجه داشته باشید که یادگیری مفاهیم مربوط به تابلو خوانی به تنهایی کافی نیست و این ابزار در کنار مواردی همچون تحلیل تکنیکال، تحلیلی بنیادی، روانشناسی بازار و...می تواند کاربرد بسیار زیادی داشته باشد.