پس انداز و سرمایه گذاری هر دو مفاهیم مهمی برای ایجاد یک پایه مالی سالم هستند، اما مفهوم یکسانی ندارند. در حالی که هر دو می توانند به شما در دستیابی به آینده مالی راحت تری کمک کنند، مردم باید تفاوت ها را بدانند و بدانند چه زمانی پس انداز بهتر است و چه زمانی سرمایه گذاری بهتر است. بزرگترین تفاوت بین پس انداز و سرمایه گذاری در سطح ریسک پذیرفته شده است. پس انداز معمولاً منجر به بازدهی کمتری می شود اما تقریباً بدون ریسک است. در مقابل، سرمایه‌گذاری به شما این فرصت را می‌دهد که بازدهی و سود بالاتری کسب کنید، اما برای انجام این کار، ریسک ضرر را به عهده می‌گیرید.
در این مقاله تفاوت های کلیدی بین پس انداز و سرمایه گذاری توضیح داده شده است و اینکه چرا شما به هر دوی این استراتژی ها برای خلق ثروت پایدار نیاز دارید.
توضیحاتی درباره ی پس انداز و سرمایه گذاری
پس انداز در واقع کنار گذاشتن پول برای هزینه یا نیاز آینده است. وقتی تصمیم می‌گیرید در پول خود پس‌انداز کنید، در واقع می‌خواهید پول نقد نسبتاً سریع در دسترستان باشد چرا که شاید فورا بخواهید از آن استفاده کنید. با این حال، پس انداز می تواند برای اهداف بلندمدت نیز مورد استفاده قرار گیرد، به خصوص زمانی که می خواهید مطمئن شوید که در زمانی مناسب پول کافی در آینده دارید. پس انداز کنندگان معمولا پول را در یک حساب بانکی کم ریسک واریز می کنند. کسانی که به دنبال به حداکثر رساندن درآمد خود هستند، باید بالاترین درصد بازده سالانه (APY) حساب پس انداز که می توانند پیدا کنند را انتخاب نمایند.
سرمایه‌گذاری شبیه پس‌انداز است، به این معنا که شما پولی را برای آینده کنار می‌گذارید، با این تفاوت که در ازای پذیرش ریسک بیشتر به دنبال دستیابی به بازده بالاتر هستید. سرمایه‌گذاری‌های معمولی شامل سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) است و شما از طریق یک کارگزار یا حساب کارگزاری برای خرید و فروش آنها اقدام خواهید کرد.
اگر به دنبال سرمایه گذاری پول خود هستید، باید برنامه ریزی کنید که وجوه خود را حداقل برای پنج سال در سرمایه گذاری نگه دارید. سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند در بازه‌های زمانی کوتاه بسیار بی‌ثبات باشند و شما می‌توانید مقدار زیادی از پول خود را از دست بدهید. بنابراین، مهم است که فقط پولی را سرمایه گذاری کنید که فوراً به آن نیاز نخواهید داشت، به خصوص در طی یک یا دو سال.
جدول زیر برخی از تفاوت های کلیدی بین پس انداز و سرمایه گذاری را خلاصه می کند:
| مشخصه | پس انداز | سرمایه گذاری |
| نوع حساب | بانکی | کارگزاری |
| بازگشت سرمایه | به طور نسبی، کم | بسته به زمان سرمایه گذاری |
| ریسک | تقریبا بدون ریسک | بسته به نوع سرمایه گذاری متفاوت بوده اما همواره ریسک از دست رفتن بخشی از دارایی وجود دارد. |
| محصولات رایج | حساب های پس انداز و حساب های بازار پول | سهام، اوراق، صندوق های سرمایه گذاری مشترک و ETF |
| افق زمانی | کوتاه | بلند (5 سال یا بیشتر) |
| محافظت در برابر تورم | بسیار کم | به طور بالقوه زیاد |
| دشواری | بسیار آسان | کمی سخت |
| نقد شوندگی | بسیار بالا | بالا، اگرچه ممکن است بسته به زمان پول نقد کردن، مبلغ دقیقی که سرمایه گذاری می کنید، به دست نیاورید. |
پس انداز و سرمایه گذاری چگونه شبیه هم هستند؟
همانطور که در جدول بالا می بینید، پس انداز و سرمایه گذاری ویژگی های مختلفی دارند اما یک هدف مشترک دارند: هر دو استراتژی هایی هستند که به شما کمک می کنند پول جمع کنید.
کریس هوگان، کارشناس مالی و نویسنده کتاب Retire Inspired می‌گوید: "اول و مهم‌تر از همه، هر دو شامل کنار گذاشتن پول برای آینده می باشند."
هر دو از حساب های تخصصی نزد یک موسسه مالی برای جمع آوری پول استفاده می کنند. برای پس انداز، این به معنای افتتاح حساب در یک بانک تجاری (مانند بانک تجارت، ملت، ملی و ...) است و برای سرمایه گذاری، این به معنای افتتاح حساب در یک کارگزاری (یا صرافی یا ...) است، اگرچه اکنون بسیاری از بانک ها خدمات کارگزاری نیز دارند. کارگزاری های مشهور در ایران شامل کارگزاری های مفید، آگاه، فارابی و ... هستند.
پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران هر دو به اهمیت کنار گذاشتن پول اهمیت می دهند. سرمایه گذاران نیز باید وجوه کافی در یک حساب بانکی برای پوشش هزینه های اضطراری و سایر هزینه های غیرمنتظره داشته باشند تا مجبور نباشند از سرمایه گذاری بلند مدت خود که ممکن است در ضرر باشد، پول برداشت کنند.
همانطور که هوگان توضیح می دهد، "سرمایه گذاری، پولی است که شما قصد دارید آن را به حال خود رها کنید تا اجازه دهید برای رویاها و آینده شما رشد کند."
مزایا و معایب پس انداز و سرمایه گذاری
دن کیدی، برنامه ریز مالی خبره و استراتژیست ارشد برنامه‌ریزی مالی در TIAA (یک سازمان خدمات مالی)، می‌گوید: "وقتی از کلمات پس‌انداز و سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنید، مردم - واقعاً 90 درصد از مردم - فکر می‌کنند که این مفاهیم دقیقاً یکسان هستند."
در حالی که این دو عمل شباهت های کمی دارند، پس انداز و سرمایه گذاری از بسیاری جهات متفاوتند و این با نوع دارایی در هر حساب شروع می شود. وقتی به پس‌انداز فکر می‌کنید، به محصولات بانکی مانند حساب‌های پس‌انداز، بازار پول و یا گواهی سپرده فکر می کنید. ولی وقتی به سرمایه‌گذاری فکر می‌کنید، در واقع به سهام، ETF، اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری متقابل فکر می کنید.
مزایا و معایب پس انداز
دلایل زیادی وجود دارد که باید پولی را که به سختی به دست آورده اید، پس انداز کنید. به عنوان مثال، معمولاً این مطمئن ترین شرط بندی شما است و بهترین راه برای جلوگیری از دست دادن پول نقد در طول مسیر است. انجام این کار نیز آسان است و در صورت نیاز نیز می توانید به سرعت به وجوه دسترسی داشته باشید.
در مجموع، پس انداز با این مزایا همراه است:
- حساب های پس انداز، از قبل به شما می گویند که چقدر سود در مانده خود به دست خواهید آورد. به عنوان مثال نرخ بهره ی بانکی تقریبا در هر زمان مقداری مشخص است و توسط بانک مرکزی اعلام می شود و معمولا بین 15 تا 20 درصد، متغیر است. بنابراین با اینکه بازدهی کم است، اما در عوض پولی نیز از دست نخواهید داد.
- محصولات بانکی به طور کلی بسیار نقد شونده هستند، به این معنی که شما می توانید پول خود را به محض نیاز دریافت کنید.
- پس انداز به طور کلی ساده و آسان است. معمولاً هیچ هزینه اولیه یا منحنی یادگیری وجود ندارد.
پس انداز با وجود مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز است، از جمله:
- بازدهی کم است، به این معنی که می توانید با سرمایه گذاری درآمد بیشتری کسب کنید (اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این کار را انجام دهید.)
- از آنجایی که بازدهی کم است، ممکن است به مرور زمان قدرت خرید خود را از دست بدهید، زیرا تورم ارزش پول شما را از بین می برد.
مزایا و معایب سرمایه گذاری
پس انداز مطمئناً ایمن تر از سرمایه گذاری است؛ اما قطعا منجر به بیشترین ثروت انباشته در طولانی مدت نخواهد شد.
در اینجا چند مورد از مزایای سرمایه گذاری برای شما آورده شده است:
- سرمایه گذاری محصولاتی مانند سهام می تواند بازدهی بسیار بالاتری نسبت به حساب های پس انداز داشته باشد. به عنوان مثال، سهمی مثل ایران خودرو را در نظر می گیریم که در زمان نگارش این مطلب، حدود 290 درصد از سقف قیمتی خود فاصله دارد که یعنی سهم افت شدیدی را تجربه کرده است اما ما همین قیمت کنونی سهم را که با سقف قیمتی فاصله زیادی دارد، در نظر می گیریم. قیمت این سهم از ابتدای سال 1390 تا کنون (یعنی یک بازه ده ساله) حدود 29 برابر شده است که با در نظر گرفتن اثر سود و زیان مرکب، یعنی این سهم به طور متوسط در هر سال 40 درصد بازدهی داشته است. در حالیکه بهره ی بانکی در این ده سال حداکثر 22 درصد بوده است.
- محصولات سرمایه گذاری به طور کلی بسیار نقد شونده هستند. تقریباً در هر روز کاری هفته، سهام و ETF ها را می توان به راحتی به پول نقد تبدیل کرد.
- اگر مجموعه‌ای متنوع از سهام دارید، احتمالاً به راحتی تورم را در دوره‌های زمانی طولانی شکست داده و قدرت خرید خود را افزایش خواهید داد. در حالیکه اگر بازدهی شما کمتر از نرخ تورم باشد، در طول زمان قدرت خرید خود را از دست می دهید.
در حالی که پتانسیل بازدهی بالاتر وجود دارد، سرمایه گذاری دارای معایبی است، از جمله:
- بازده تضمین نشده است و این احتمال وجود دارد که شما حداقل در کوتاه مدت پول خود را از دست بدهید زیرا ارزش دارایی های شما در نوسان است.
- بسته به زمان فروش و سلامت کلی اقتصاد، ممکن است آنچه را که در ابتدا سرمایه گذاری کرده اید، پس نگیرید.
- روند بازار سهام در بازه های زمانی بلند مدت مثلا 5 ساله، مثبت و بازدهی قابل قبول است اما با این وجود روندهای اصلاحی یا ریزشی یک یا دو ساله نیز ممکن است اتفاق بیفتد. بنابراین باید اجازه دهید پولتان حداقل به مدت پنج سال در یک سرمایه گذاری بماند تا از برداشت پول در حالت ضرر و ریزش های احتمالی پرهیز کنید.
- از آنجایی که سرمایه‌گذاری می‌تواند پیچیده باشد، احتمالاً برای انجام آن به کمک یک متخصص نیاز خواهید داشت؛ البته بهتر است که خود نیز برای یادگیری و آموزش، زمان صرف کنید.
- کارمزدها می تواند در حساب های کارگزاری زیاد باشد. ممکن است مجبور شوید برای معامله یک سهام یا صندوق کارمزد زیادی بپردازید. همچنین ممکن است برای مدیریت پول خود نیاز به پرداخت کارمزد به یک متخصص یا مشاور داشته باشید.
کدامیک بهتر است؟ پس انداز یا سرمایه گذاری؟
نه پس انداز و نه سرمایه گذاری در هر شرایطی به طور قطعی بر یکدیگر برتری ندارند و انتخاب صحیح واقعاً به موقعیت مالی فعلی شما و وضعیت جامعه بستگی دارد.
با این حال، به طور کلی، شما می خواهید این دو قانون سرانگشتی را دنبال کنید:
- اگر در عرض یک سال یا بیشتر به پول نیاز دارید یا می خواهید از آن به منظور خاصی استفاده کنید، یک حساب پس انداز بهترین گزینه برای شماست.
- اگر برای پنج سال آینده یا بیشتر به پول نیاز ندارید و می توانید در مقابل ضررهای بین راهی احتمالی مقاومت کنید، احتمالاً باید پولتان را سرمایه گذاری کنید.
به عنوان مثال اگر برنامه ی خرید یک خانه، ماشین یا ... را در یکسال آینده دارید، سرمایه گذاری در این افق زمانی، می تواند شبیه قمار باشد و در چنین شرایطی پس انداز برای شما مناسب تر است.
در طرف مقابل سرمایه گذاری برای پولی که به آن در بلندمدت نیاز ندارید، بهتر است. بسته به سطح تحمل ریسک شما، سرمایه‌گذاری در بازار سهام، صندوق‌های قابل معامله در بورس یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک ممکن است گزینه‌ای برای افرادی باشد که به دنبال سرمایه‌گذاری هستند. وقتی بتوانید پول خود را برای مدت طولانی تری در سرمایه گذاری نگه دارید، در فراز و نشیب های اجتناب ناپذیر بازارهای مالی آرامش خود را از دست نمی دهید. بنابراین، زمانی که افق زمانی طولانی دارید (به طور ایده آل چندین سال) و نیازی به دسترسی به این پول در این مدت ندارید، سرمایه گذاری یک انتخاب عالی است.
در حالیکه سرمایه گذاری می تواند پیچیده و دارای ریسک هایی باشد، اما با دیدن آموزش های کافی در این حوزه، می توانید با مدیریت ریسک صحیح در سرمایه گذاری، به بیشترین بازدهی دست پیدا کنید.
جمع بندی
در این مقاله با هر دو مفهوم پس انداز و سرمایه گذاری آشنا شدیم. با اینکه اکثر مردم ممکن است این دو مفهوم را یکسان بدانند اما با وجود شباهت ها، تفاوت های اساسی نیز وجود دارد. همچنین در مورد مزایا و معایب هر یک بحث شد و به طور کلی نمی توان یکی را بر دیگری ارجحیت داد. اما چیزی که مسلم است، مخصوصا در کشور ما به خاطر ساختار تورمی حاکم، چاره ای جز سرمایه گذاری نداریم که البته این کار نیاز به آموزش کافی و دقیق دارد. اما باید توجه داشته باشیم که برای مخارج غیر منتظره نیز بهتر است مقداری را پس انداز کنیم. در مورد پولی که سرمایه گذاری می شود نیز باید توجه داشت که مطمئن باشیم به این پول در یک بازه بلند مدت تقریبا 5 ساله، نیاز نداریم. همچنین این پول نباید پول فروش اقلامی مانند خانه، ماشین و یا پول وام یا قرض باشد.