همانطور که می دانید، بورس کالای ایران دارای بازارهای مختلف است و هر کدام از این بازارها قوانین و معاملات خاص خود را دارد؛ یکی از این بازارهای موجود در بورس کالا، بازار آتی است و چند کالا از جمله: پسته، زعفران نگین، زعفران رشته ای درجه یک پوشال معمولی، نقره، زیره سبز و صندوق طلا در آن معامله می شود و فرصت های گوناگونی را برای کسب سود به وجود آورده است. به همین دلیل در مقاله آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا، قصد داریم شما را با مفهوم آربیتراژ و چگونگی کسب سود از آربیتراژ نقره آشنا کنیم. پیش از آنکه به توضیح آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا بپردازیم، باید با مفهوم آربیتراژ و کاربردهای آن آشنا شویم.
آربیتراژ چیست؟
در دنیای سرمایه گذاری راه ها و استراتژی های مختلفی وجود دارد و سرمایه گذاران می توانند از آن ها برای سودآوری هر چه بیشتر استفاده کنند. در اینجا منظور از استراتژی، راه هایی بجز سرمایه گذاری بلند مدت و یا میان مدت است. به این معنا که در بیشتر موارد، تکنیک «خرید و نگهداری» توسط اکثر سرمایه گذاران بلند مدت و یا میان مدت اعمال می شود اما مقصود ما از مقاله حاضر، چنین چیزی نیست و کمی پیچیده تر است.
آربیتراژ یکی از این استراتژی های سرمایه گذاری است که در آن یک سرمایه گذار به طور همزمان یک دارایی را در بازارهای مختلف خرید و فروش می کند تا از اختلاف قیمت استفاده کند و سود ایجاد کند. در حالی که تفاوت قیمت ها معمولاً کوچک و کوتاه مدت است، بازده زمانی که در حجم زیاد ضرب شود می تواند چشمگیر باشد.
مفهوم آربیتراژ را با یک مثال ساده ادامه می دهیم؛ فرض کنید قیمت گردو در یکی از شهرهای استان تهران، 100 هزار تومان به ازای هر کیلو گرم است و همان گردو با کیفیت مشابه در شهری دیگر، 120 هزار تومان فروخته می شود. بنابراین، 20 هزار تومان اختلاف قیمت گردو بین این دو شهر وجود دارد؛ به این معنا که اگر شخصی گردو را در شهر اول خریداری کند و آن را در شهر دوم بفروشد، می تواند به ازای هر کیلو گرم آن، 20 هزار تومان سود کند؛ این اختلاف قیمت و سود بدست آمده ناشی از این اختلاف را اصطلاحا آربیتراژ می گویند.
مثال واضح تر در خصوص آربیتراژ در بازارهای ایران، قرعه کشی خودرو های تولید داخل است؛ به عنوان مثال فرض کنید قیمت مصوب یک خودرو تولید شده، 200 میلیون تومان است اما قیمت همین خودرو و با کیفیت مشابه، در بازار آزاد 300 میلیون تومان است. افرادی که در قرعه کشی برنده می شوند، می توانند بلافاصله خودرو را در بازار آزاد و با 50 درصد سود بفروشند؛ این اختلاف قیمت و سود بدست آمده را آربیتراژ می نامند.
سوالی که در اینجا پیش می آید این است که علت به وجود آمدن آربیتراژ چیست؟
در پاسخ به این سوال باید خاطر نشان کرد که علت به وجود آمدن آربیتراژ در بازارهای مختلف، نا کارآمدی بازار است و این سیستم معیوب و ناکارآمد زمینه را برای به وجود آمدن اختلاف قیمت های هم زمان فراهم می کند. آربیتراژ مکانیسمی برای اطمینان از عدم انحراف اساسی قیمت ها از ارزش منصفانه برای دوره های زمانی طولانی فراهم می کند.
لازم به ذکر است که با پیشرفت تکنولوژی و فناوری های جدید و مخصوصا آنلاین شدن بسیاری از معاملات و قیمت گذاری ها، فرصت های کسب سود از اشتباهات قیمت گذاری در بازارهای مختلف بسیار محدود شده است و بدست آوردن سود از این طریق، مهارت و دانش بسیار زیادی لازم دارد. از علت های کم شدن فرصت ها برای کسب سود ناشی از آربیتراژ می توان به این مورد اشاره کرد که بسیاری از معامله گران، سیستم های معاملاتی کامپیوتری و آنلاین دارند که نوسانات ابزارهای مالی مشابه را نظارت می کنند. به این صورت که هر گونه تنظیم قیمت ناکارآمد معمولاً به سرعت انجام می شود و این فرصت اغلب در عرض چند ثانیه از بین می رود.
در ادامه ی مقاله آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا، می خواهیم به معرفی معاملات نقره در بازار آتی بپردازیم و فرصت های کسب سود از این طریق را بیان کنیم.
آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا
همانطور که گفته شد در بازار آتی بورس کالا، چند کالای محدود از جمله: پسته، زعفران نگین، زعفران رشته ای درجه یک پوشال معمولی، نقره، زیره سبز و صندوق طلا مورد معامله قرار می گیرد. در این میان تنها معاملات نقره است که تفاوت هایی با معاملات دیگر کالاها دارد. به این صورت که تمامی قراردادهای آتی به صورت کاملا آنلاین و بر اساس گواهی سپرده کالا و یا صندوق طلا انجام و تحویل می شوند؛ اما معاملات نقره در اینجا یک استثنا است؛ به این معنا که تحویل و تسویه قرارداد آتی نقره به شکل فیزیکی می باشد و فرد فروشنده در قرارداد آتی بایستی نقره مذکور را به صورت فیزیکی به فرد خریدار نقره، تحویل دهد.
به همین دلیل سازوکار آربیتراژ و کسب سود در قرارداد آتی نقره با دیگر قراردادها در بازار آتی بورس کالا متفاوت است که در ادامه مبحث آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا به آن می پردازیم. نکته ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که معاملات نقره در بازار آتی بورس کالا گواهی سپرده کالایی ندارد؛ وجود نداشتن گواهی سپرده کالایی به این معناست که وقتی فروشنده اقدام به معامله آتی نقره می کند، باید نقره مورد نظر را از بازار فیزیکی خریداری کند و آن را برای روز سررسید مذکور در قرارداد آتی نگه دارد.
احتمالا سوالی که ذهن شما را درگیر کرده است، مشکلات مربوط به چنین قراردادی است؛ چراکه این قرارداد 2 مشکل بزرگ دارد:
- اولین مشکل آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا، به این شکل است که فرد فروشنده در قرارداد آتی باید نقره را از بازار فیزیکی تهیه کند که این کار به علت ارزش بالای نقره ممکن است با خطر سرقت آن همراه باشد و علاوه بر آن مسئولیت نگهداری کالای مذکور تا روز سررسید ممکن است نگرانی هایی برای فرد فروشنده ایجاد کند.
- دومین مشکل کسب سود از آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا که ممکن است برای فروشنده نقره به وجود بیاید، این است که اگر فرد فروشنده در قرارداد آتی نقره، مهارت و تخصص لازم برای تشخیص اصلی و یا تقلبی بودن نقره را نداشته باشد، احتمال دارد که نقره تقلبی به این فرد تحویل بدهند و در روز سررسید که نقره را برای سنجش خلوص آن نزد کارشناسان بانک می برد، عیار و خلوص آن مورد تایید کارشناسان قرار نگیرد و شخص فروشنده در قرارداد دچار ضرر مالی شود؛ پس اگر قصد کسب سود از آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا را دارید، یا باید تخصص لازم در شناسایی خلوص نقره را داشته باشید و یا اینکه نقره مذکور را از مکان های معتبر و شناخته شده تهیه نمایید.
چگونه می توان از آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا سود گرفت؟
نکته ای که معامله گران باید در خصوص آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا به آن توجه کنند این است که تسویه و تحویل نهایی در قرارداد آتی نقره با دیگر قراردادهای موجود در بورس کالا متفاوت است. به این معنا که قیمت تسویه نهایی قرارداد آتی نقره، راس ساعت 13 در روز تحویل از فرمول «قیمت جهانی نقره» ضرب در «میانگین نرخ دلار در سامانه سنا»، محاسبه می شود و به احتمال زیاد قیمت بدست آمده در این فرمول با قیمت تسویه آتی در ساعت مذکور متفاوت است. در اینجا 2 موضوع و سناریو پیش می آید:
- اول اینکه اگر قیمت تسویه نهایی قرارداد آتی نقره طبق فرمول گفته شده بیشتر از قیمت تسویه روزانه معاملات در راس ساعت ۱۳ باشد، به نفع فرد فروشنده در قرارداد آتی خواهد بود و این شخص از اختلاف قیمت به وجود آمده سود می برد.
- اما اگر قیمت تسویه نهایی قرارداد آتی نقره طبق فرمولی که اشاره کردیم، کمتر از قیمت تسویه روزانه معاملات در راس ساعت ۱۳ باشد، به ضرر فروشنده خواهد بود و این فرد نقره مذکور را ارزان تر به خریدار تحویل داده و دچار ضرر شده است.
به عنوان مثال اگر قیمت آتی نقره در راس ساعت 13 روز تحویل، 10 هزار تومان باشد و قیمت نقره طبق فرمولی که گفته شد، 11 هزار تومان باشد، در اینجا شخص فروشنده از این اختلاف قیمت سود می برد. در طرف دیگر نیز اگر قیمت نقره طبق فرمول اشاره شده، مثلا 9 هزار تومان باشد، در اینجا فرد فروشنده متضرر خواهد شد، چراکه نقره را با قیمت ارزان تر به فرد خریدار تحویل داده است.
جمع بندی
بنابراین به این صورت است که شخص آربیتراژگر با مهارت و تجربه خود می تواند از فرصت آربیتراژ نقره در بازار آتی کالا استفاده کند. اما توجه داشته باشید که فعالیت در بازارهای آتی، مهارت و تجربه بسیار زیادی لازم دارد و افرادی که قصد دارند در این زمینه فعالیت کنند، باید مطالعه و تخصص بالایی داشته باشند.