به واسطه وجود منابع عظیم نفتی در ایران، صنایع زیادی که مرتبط با حوزه نفت و پتروشیمی هستند، به وجود آمده اند. از جمله این صنایع مرتبط می توان به شرکت های فعال در حوزه محصولات لاستیکی و پلاستیکی اشاره کرد؛ چرا که مواد اولیه این شرکت ها که از نفت تامین می شود، به اندازه کافی در کشور وجود دارد. از طرف دیگر، وجود تقاضای بسیار زیاد برای محصولاتی همچون تایر خودرو و...، نهادها و بخش های مختلفی را به سمت احداث چنین کارخانه هایی سوق داده است و همین موضوع باعث به وجود آمدن گروه لاستیک و پلاستیک در بازار سرمایه شده است که در ادامه مقاله به بررسی آن می پردازیم.
تاریخچه گروه لاستیک و پلاستیک
در دهه سی شمسی با سرمایه گذاری های بزرگی که در صنایع مختلف انجام شد، کارخانه های متعددی به وجود آمدند و با توجه به رشد اقتصادی و بالا رفتن درآمد سرانه مردم، میزان مصرف محصولات مختلف نیز افزایش یافت و همین موضوع باعث شد که برای محصولات کارخانه هایی که تاسیس می شوند، تقاضای زیادی وجود داشته باشد. به عنوان مثال با گسترش مصرف محصولات پلاستیکی در بین شهروندان، کارخانه های زیادی در این حوزه به وجود آمدند و با توجه به تقاضایی که برای خرید محصولات پلاستیکی شکل گرفته بود، تمامی تولیدات این کارخانه ها در بازار داخل فروش می رفت.
اولین کارخانه تولید محصولات پلاستیکی در ایران
در سال 1337 کارخانه پلاسکو توسط حبیب اله القانیان تاسیس شد و اولین محصولات پلاستیکی تولید ایران را وارد بازار مصرف کرد؛ بنابراین تولید محصولات پلاستیکی در ایران قدمتی بیش از 60 سال دارد.
گسترش کارخانه های تولید پلاستیک و تشکیل گروه لاستیک و پلاستیک
پس از احداث نخستین کارخانه های مرتبط با تولید محصولات پلاستیکی، شرکت های دیگر مانند تولیدی پلاستیک شاهین و... نیز وارد این عرصه شدند. از طرف دیگر با افزایش درآمد سرانه شهروندان و افزایش تقاضا برای خرید خودرو، شرکت های مرتبط با واردات تایر و انواع لاستیک نیز شکل گرفتند. پس از گذشت چند سال از فعالیت این شرکت ها، بورس اوراق بهادار تهران تاسیس شد و صنایع و شرکت های مختلف یکی پس از دیگری وارد این بازار شدند. شرکت های تولید کننده محصولات لاستیکی و پلاستیکی نیز از این موضوع مستثنی نبودند و با پذیرش شرکت هایی مانند ایران تایر، تولیدی پلاستیک شاهین و...، گروه لاستیک و پلاستیک در بازار سرمایه تشکیل شد. این گروه به لحاظ ارزش بازار به عنوان یک گروه کوچک در بازار سرمایه شناخته می شود.
شرکت های فعال در گروه لاستیک و پلاستیک
در حال حاضر گروه لاستیک و پلاستیک میزبان 12 شرکت است و آخرین نماد پذیرفته شده در این گروه، مجتمع صنایع لاستیک یزد بوده است؛ شرکت های فعال در این گروه عبارت اند از:
- گروه صنعتی بارز (پكرمان)- بازار دوم بورس
- درخشان تهران (پدرخش)- بازار دوم بورس
- ايران تاير (پتاير)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- كوير تاير (پكوير)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- ایران یاسا تایر و رابر (پاسا)- بازار دوم بورس
- مجتمع صنايع لاستيک يزد (پيزد)- بازار دوم فرابورس
- گاز لوله (پلوله)- بازار پايه زرد فرابورس
- پلاسكوكار (پلاسک)- بازار دوم بورس
- صنايع لاستيكی سهند (پسهند)- بازار دوم بورس
- كارخانجات توليدی پلاستيران (پلاست)- بازار پايه زرد فرابورس
- مجتمع‌صنعتی آرتاويل تاير (پارتا)- بازار پايه زرد فرابورس
- توليدی پلاستيک شاهين (پشاهن)- بازار پايه زرد فرابورس
خدمات و محصولات شرکت های فعال در گروه لاستیک و پلاستیک
همانطور که از اسم این گروه پیداست، شرکت های فعال در آن، در حوزه محصولات پلاستیکی و لاستیکی فعالیت می کنند و به طور کلی محصولات تولید شده در این صنایع عبارت اند از:
- تولید انواع لاستیک رویی (تایر) و تویی (تیوب) و نوار (فلپ) برای انواع خودروها و وسایل نقلیه و ماشین آلات کشاورزی، صنعتی و راهسازی و قطعات لاستیکی
- تولید، فروش و صادرات انواع فیلم و ورق پی وی سی ساده و چاپدار، مشمع و فیلم پلی اتیلن، ورق فوم پی وی سی، محصولات کشبافی و محصولات پلیمری
- تولید لوله های پلی اتیلن آبرسانی، گازرسانی، فاضلابی و اتصالات الکتروفیوژن
- تولید آستر لاستیکی، تسمه نقاله، روکش غلطک، قطعات لاستیکی و کفپوش
- تولید قطعات پلاستیکی صنعتی
- ساختن کلیه محصولات پلاستیکی از جمله ورق های پلاستیکی، چرم مصنوعی، لینولئوم، فرش پلاستیکی و رومیزی
بزرگترین شرکت فعال در گروه لاستیک و پلاستیک
گروه صنعتی بارز با ارزش بازار بیش از 5 هزار میلیارد تومان، به عنوان بزرگترین شرکت فعال در این گروه خود را معرفی کرده است. این شرکت در سال 1363 به عنوان اولین کارخانه تایرسازی کشور تاسیس شد و سپس اولین قرارداد انتقال دانش فنی خود را با شرکت لاستیک دنا (بریجستون ایران سابق) منعقد کرد و پس از آن نیز تکنولوژی و تجهیزات لازم برای تولید تایرهای رادیال سواری را از کشورهایی همچون روسیه، ایتالیا و آلمان وارد کرد.
شرکت های تابعه گروه صنعتی بارز
این شرکت درحال حاضر با گسترش حوزه فعالیت خود، به عنوان یک هلدینگ فعال در زمینه تولید انواع لاستیک شناخته می شود و شرکت های تابعه متعددی به عنوان زیرمجموعه این گروه صنعتی فعالیت می کنند؛ این شرکت ها عبارت اند از:
- مجتمع صنایع لاستیک کرمان
- شرکت لاستیک بارز کردستان
- شرکت لاستیک سیرجان
- شرکت سامان بارز
- شرکت بارز ترابر
- شرکت کربن سیمرغ
- شرکت مهندسی و تحقیقات صنایع لاستیک
خدمات و محصولات گروه صنعتی بارز
عمده محصولات شرکت بارز، تایر رادیال سیمی است که بیش از 98 درصد از تولیدات را به خود اختصاص می‌دهد و در انواع مختلف برای خودروهای سواری، suv (شاسی بلند)، تجاری، باری و اتوبوسی، ماشین آلات کشاورزی و راه سازی ارائه می شود. لازم به ذکر است که در گروه صنعتی بارز علاوه بر تایر، تیوپ و فلپ نیز تولید می شود.
سهام گروه صنعتی بارز
سهام این هلدینگ در سال 1376 در بازار سرمایه پذیرفته شد و در حال حاضر معاملات آن با نماد «پکرمان» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران انجام می شود. شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو)، با در اختیار داشتن بیش از 50 درصد سهام گروه صنعتی بارز، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود.
عوامل موثر بر سودسازی شرکت های فعال در گروه لاستیک و پلاستیک
گروه لاستیک و پلاستیک را با توجه به حوزه فعالیت شرکت های آن می توان به دو دسته تقسیم کرد؛ دسته اول شرکت هایی هستند که در حوزه تولید محصولات پلاستیکی و صنایع مرتبط با آن فعالیت می کنند. دسته دوم شرکت هایی هستند که انواع لاستیک و تایر خودرو را تولید می کنند و با توجه به محصولات تولید شده در این شرکت ها، عوامل مختلفی بر روند سودآوری آن ها تاثیرگذار می باشد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
واردات لاستیک
یکی از عواملی که می تواند بر روند سودسازی شرکت های تولید کننده لاستیک اثرگذار باشد، واردات لاستیک است؛ به این معنا که با کاهش تعرفه های گمرگی و افزایش واردات لاستیک به ایران، میزان فروش کارخانه های تولید کننده لاستیک کاهش می یابد و در طرف مقابل نیز گاهی اوقات وزارت صمت با هدف حمایت از تولید داخل، واردات لاستیک هایی که تولید مشابه داخلی دارند را ممنوع می کند که این موضوع سود شرکت های تولیدکننده لاستیک را افزایش می دهد.
قیمت گذاری در صنعت لاستیک
شرکت های تولید کننده لاستیک و تایر خودرو در بازار سرمایه، به عنوان یکی از صنایع ریالی این بازار شناخته می شوند؛ چراکه قیمت محصولات آن ها مرتبط با نرخ های جهانی نیست و فقط هرچند وقت یکبار افزایش نرخ می گیرند. بنابراین متناسب با قیمت گذاری که بر محصولات آن ها اعمال می شود، روند سودآوری آن ها نیز می تواند تغییر کند.
نرخ دلار
صنایع لاستیک سازی در ایران، مواد اولیه و تجهیزات لازم خود را معمولا با قیمت های جهانی تهیه می کنند؛ اما نرخ های فروش آن ها به ریال است؛ بنابراین افزایش قیمت دلار در ایران به ضرر این شرکت ها تمام می شود. لازم به ذکر است که افزایش قیمت دلار تنها در صورتی به نفع شرکت های فعال در گروه لاستیک و پلاستیک است که این شرکت ها دارایی های دلاری مانند: تجهیزات و ماشین آلات، ساختمان و...داشته باشند.
تامین مواد اولیه
گروه لاستیک و پلاستیک به عنوان یکی از صنایع پایین دستی پتروشیمی، همواره نیازمند تامین مواد اولیه از سوی پتروشیمی ها بوده است و عدم دریافت مواد اولیه توسط این شرکت ها، می تواند تولیدات آن ها را با افت مواجه سازد و سودآوری آن ها را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین برای خرید سهام شرکت های فعال در این گروه، از تامین مواد اولیه مورد نیاز این شرکت ها اطمینان حاصل کنید.
تحریم های اقتصادی
اعمال تحریم بر اقتصاد ایران، بسیاری از صنایع را تحت تاثیر قرار داده است؛ شرکت های فعال در گروه لاستیک و پلاستیک نیز از این تحریم ها تاثیر پذیرفته اند. برخی از این شرکت ها (مخصوصا شرکت های تولید کننده محصولات پلاستیکی)، نمی توانند تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز خود را وارد کنند و همین موضوع باعث کاهش توان رقابت آن ها در بازار شده است که در بلند مدت می تواند به زیان آن ها تمام شود. از طرف دیگر بخش عمده ای از محصولات این شرکت ها در بازار داخلی فروخته می شود و به دلیل تحریم های اقتصادی، امکان صادرات آن وجود ندارد.
نوسانات قیمت نفت و بازارهای جهانی
از آنجا که مواد اولیه استفاده شده در گروه لاستیک و پلاستیک، عمدتا محصولات پتروشیمی و نفتی است و قیمت های این محصولات نیز متناسب با نرخ های جهانی قیمت گذاری می شوند، بنابراین نوسانات بازارهای جهانی می تواند بر قیمت تمام شده محصولات شرکت های فعال در این گروه تاثیرگذار باشد.
فصل های سرد سال
تجربه ها نشان دهنده این نکته است که میزان مصرف لاستیک خودرو در فصل های سرد سال (پاییز و زمستان) افزایش پیدا می کند و تقاضا برای خرید محصولات شرکت های فعال در گروه لاستیک و پلاستیک بالا می رود که این موضوع می تواند بر روی سودآوری آن ها اثر مثبت بگذارد.
جمع بندی
گروه لاستیک و پلاستیک به عنوان یکی از گروه کوچک بازار سرمایه شناخته می شود و همواره تقاضای خوبی برای محصولات تولید شده آن ها وجود دارد؛ از طرف دیگر به دلیل افزایش نرخ دلار و به دنبال آن با بالا رفتن قیمت تمام شده محصولات وارداتی، قیمت محصولات این کارخانه برای مصرف کنندگان داخلی به صرفه است و عمدتا ترجیح می دهند کالاهای مورد نیاز خود را با قیمت پایین تر بخرند. بنابراین سودهای ساخته شده توسط شرکت های فعال در این گروه اکثرا عملیاتی بوده و با تحلیل و بررسی این شرکت ها می توان فرصت های خوبی برای سرمایه گذاری بلند مدت انتخاب کرد.