استفاده زیاد و کاربرد فراوان کاغذ بر کسی پوشیده نیست و به دلیل مصرف بالای محصولات کاغذی در حوزه های مختلف، صنایع کاغذ سازی در بسیاری از کشورها به وجود آمده اند و کشور آمریکا در دهه های گذشته به عنوان بزرگترین تولید کننده محصولات کاغذی در جهان شناخته می شد؛ اما در چند سال اخیر و با سرمایه گذاری هایی که کشور چین در این بخش انجام داد، از آمریکا پیشی گرفت و هم اکنون در جایگاه اول قرار دارد. در ایران نیز چند شرکت در حوزه تولید کاغذ فعال هستند و همین موضوع باعث تشکیل گروه محصولات کاغذی در بازار سرمایه شده است که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.
تاریخچه و معرفی گروه محصولات کاغذی در ایران
تولید کاغذ با ظرفیت محدود در ایران به سال 1313 باز می گردد؛ اما آنچه که به عنوان صنعت مدرن کاغذ سازی نامیده می شود را بایستی در احداث کارخانه های بزرگ تولید کارتن، خمیر کاغذ و...که در دهه های سی و چهل شمسی به وجود آمدند، جستجو کرد.
تشکیل گروه محصولات کاغذی در بازار سرمایه
پس از به وجود آمدن شرکت های محدود تولید کارتن و کاغذ در ایران، تعدادی از آن ها علاقه مند به پذیرش در بورس تهران شدند و در سال 1356 و با پذیرش شرکت کارتن ایران (چکارن) در بازار سرمایه، گروه محصولات کاغذی تشکیل شد.
خدمات و محصولات شرکت های پذیرفته شده در گروه محصولات کاغذی
این گروه به عنوان یکی از کوچکترین گروه های بازار سرمایه محسوب می شود و با توجه به موضوع فعالیتی که دارد، شرکت های فعال در آن محصولات و خدمات مختلفی را ارائه می کنند. از جمله این محصولات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تولید و فروش انواع کاغذ
- تهیه و تولید انواع کارتن، ورق کارتن، مقوای فشنگی و صادرات آن
- واردات مواد اولیه و ماشین آلات برای تولید کاغذ و کارتن
- تولید و فروش انواع کاغذ با گراماژ پایین
- تولید کاغذ تیشو و سایر محصولات بهداشتی ساخته شده از کاغذ و مشتقات آن
- تولید مواد اولیه ظروف یکبار مصرف سلولزی
شرکت های پذیرفته شده در گروه محصولات کاغذی
در حال حاضر 7 شرکت در این گروه پذیرفته شده اند؛ این شرکت ها عبارت اند از:
- گروه صنايع كاغذ پارس (چكاپا)- بازار دوم بورس
- كارتن ايران (چكارن)- بازار دوم بورس
- صنایع کاغذ سازی کاوه (چكاوه)- بازار دوم بورس
- محصولات كاغذی لطيف (لطيف)- بازار دوم فرابورس
- كارتن مشهد (چكارم)- بازار پايه قرمز فرابورس
- بسته بندی پارس (چبسپا)- بازار پايه قرمز فرابورس
- صنايع كاغذ مراغه (كاغذ مراغه)- بازار سوم فرابورس
بزرگترین شرکت فعال در گروه محصولات کاغذی
صنایع کاغذ پارس با ارزش بازار بیش از 2800 میلیارد تومان به عنوان بزرگترین شرکت فعال در گروه محصولات کاغذی شناخته می شود. این شرکت در سال 1346 در شمال خوزستان با هدف استفاده از باگاس استخراج شده از کارخانه نیشکر هفت تپه تأسیس شد و در سال 1349 به بهره برداری رسید. گروه صنایع کاغذ پارس در سال های ابتدایی فعالیت خود، تنها تولید کننده کاغذ چاپ و تحریر در داخل کشور بود اما با وقوع جنگ و صدمات وارد شده بر آن و همچنین عدم بازسازی در سال های بعد، در معرض تعطیلی کامل قرار گرفت؛ اما پس از برگزاری مزایده در سال 1392 و واگذاری آن به بخش خصوصی، تجهیزات و ماشین آلات آن به روز رسانی شد و تولید این شرکت با ظرفیت مناسب از سر گرفته شد.
خدمات و محصولات شرکت صنایع کاغذ پارس
فعالیت اصلی این شرکت تهیه، تولید، فروش و توزیع انواع کاغذ است و به طور جزیی تر محصولات این شرکت را می توان در 2 بخش تقسیم بندی کرد:
1) محصولات اصلی
- کاغذ رول سفید
- خمیر ویرجین شیمیایی
- رول فلوتینگ
2) سایر محصولات
- خمیر باگاس
- کاغذ چاپ و تحریر (دید رنگ)
- کرافت لاینر برد پارس
- کاغذ بهداشتی (کلین تاچ)
- کاغذ بسته بندی پارس
- پالپارس
- کاغذ تاپ وایت
- کاغذ بسته بندی صنعتی
نکته: مواد اولیه شرکت کاغذ پارس، باگاس (تفاله باقیمانده ساقه نیشکر) شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه است و همواره این مواد اولیه با کمترین مشکل تهیه می شود.
سهام شرکت کاغذ پارس
این شرکت در سال 1395 در بازار سرمایه پذیرفته شد و هم اکنون سهام آن با نماد «چکاپا» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود. یک شخص حقیقی با در اختیار داشتن بیش از 33 درصد سهام شرکت کاغذ پارس به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود.
عوامل موثر بر سودآوری شرکت های فعال در گروه محصولات کاغذی
اگرچه همه شرکت های این گروه فعالیت های مرتبط با تولید کاغذ دارند، اما نوع سودآوری آن ها با یکدیگر متفاوت است. به طور کلی چند عامل تاثیرگذار مشترک بر سودسازی این شرکت ها وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
تاثیر نرخ دلار بر مواد اولیه صنایع کاغذ سازی
اثر افزایش قیمت دلار بر قیمت مواد اولیه شرکت های گروه محصولات کاغذی را باید از دو دیدگاه بررسی کنیم:
دیدگاه اول برای شرکت هایی است که بخش زیادی از مواد اولیه خود را از طریق واردات (خمیر کاغذ و...) تامین می کنند؛ مطمئنا سودآوری این شرکت ها به دلیل افزایش بهای تمام شده محصولات آن ها کاهش می یابد؛ بنابراین در پیش بینی سودآوری چنین شرکت هایی همواره قیمت دلار را در نظر بگیرید.
دیدگاه دوم در خصوص شرکت هایی است که اکثر مواد اولیه خود را از داخل کشور تامین می کنند؛ همین موضوع باعث اثرپذیری کمتر آن ها از نوسانات نرخ دلار می شود.
صادرات
برخی از شرکت های فعال در این گروه مانند صنایع کاغذ پارس، قسمتی از محصولات خود (خمیر باگاس) را به کشورهایی همچون چین، ترکیه و...صادر می کنند؛ بنابراین شرکت هایی که صادرات دارند، می توانند از این ناحیه سودهای خوبی را شناسایی کنند.
نرخ های فروش داخلی
اکثر محصولات تولید شده در شرکت های گروه محصولات کاغذی در صنایع بسته بندی، چاپخانه ها، کارگاه های تولید لوازم التحریر و...در داخل کشور مصرف می شوند و تقاضای خوبی برای این کالاها وجود دارد. بنابراین شرکت های این گروه هر چند مدت یکبار مشمول افزایش نرخ می شوند و همین موضوع سودآوری آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
واردات محصولات کاغذی
واردات کاغذ ارزان قیمت در حجم زیاد از کشورهای دیگر می تواند روند فروش شرکت های این گروه را با مشکل مواجه کند و امکان رقابت را از آن ها بگیرد.
چشم انداز سودآوری
افرادی که به دنبال سرمایه گذاری بلندمدت در شرکت های این گروه هستند، باید این نکته را در نظر بگیرند که الکترونیکی شدن بسیاری از فعالیت ها و حذف کاغذ از سازوکارهای مختلف، در آینده می تواند صنعت تولید کاغذ را تحت تاثیر قرار بدهد.
جمع بندی
گروه محصولات کاغذی، یک گروه کوچک در بازار سرمایه محسوب می شود و سرمایه گذاران برای خرید سهام شرکت های این گروه بایستی بازار مصرف محصولات کاغذی را به خوبی شناسایی کنند و همچنین چشم انداز سودآوری آن ها در چند سال آینده را با توجه به کاهش میزان مصرف کاغذ در بخش های مختلف در نظر بگیرند.