در محدوده جغرافیایی ایران علاوه بر معادن فلزات اساسی، مواد معدنی دیگری نیز وجود دارند و استخراج این ذخایر باعث به وجود آمدن شرکت های متعدد در این حوزه شده است. یکی از مواد معدنی بسیار ارزشمند موجود در ایران، ماسه سیلیسی است که در برخی از نقاط یافت می شود و همین موضوع باعث شکل گیری شرکت «تامین ماسه ریخته گری» شده است و با پذیرش این شرکت در بازار سرمایه، گروهی تحت عنوان «گروه استخراج سایر معادن» به وجود آمد که با وجود فراهم بودن بسترهای لازم برای پذیرش شرکت های فعال در این حوزه، در حال حاضر فقط میزبان یک شرکت است که در ادامه به معرفی آن می پردازیم.

تاریخچه و معرفی گروه استخراج سایر معادن

گروه استخراج سایر معادن در مقایسه با گروه هایی همچون: محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، بانک ها و موسسات اعتباری و...یک گروه بسیار کوچک محسوب می شود و عملکرد آن با تاریخچه شرکت تامین ماسه ریخته گری کاملا مرتبط است و با پذیرش این شرکت در سال 1371 در بازار سرمایه، گروه استخراج سایر معادن تشکیل شد و پس از گذشت سال ها از تاریخ تاسیس این گروه، فقط یک شرکت جدید با نام «توسعه صنایع و معادن کوثر (کتوسعه)» درج نماد شده است و معاملات آن نیز فعلا انجام نمی شود.

شرکت های پذیرفته شده در گروه استخراج سایر معادن

در این گروه، 2 شرکت درج نماد شده است، اما فقط معاملات شرکت تامین ماسه ریخته گری (کماسه) انجام می شود:

• تامين‌ ماسه‌ ريخته‌گری‌ (كماسه)- بازار دوم بورس
• توسعه صنايع و معادن كوثر (كتوسعه)- بازار اول فرابورس

شرکت تامین ماسه ریخته گری 

تنها شرکت فعال در گروه استخراج سایر معادن، شرکت تامین ماسه ریخته گری است. این شرکت در سال 1351 به عنوان اولین تولید کننده ماسه های سیلیسی آرایش شده مهندسی با هدف تامین نیاز صنعت ریخته گری کشور توسط برادران خیامی (بنیانگذاران شرکت ایران خودرو) تاسیس شد و ساختار آن در سال 1370 به سهامی عام تغییر کرد.

خدمات و محصولات شرکت تامین ماسه ریخته گری

شرکت تامین ماسه ریخته گری (کماسه) در شهرستان فیروزکوه واقع در 130 کیلومتری شمال شرق تهران قرار دارد و با توجه به ذخایر و منابع سیلیس کروی در این شهرستان، امکان بهره برداری آن برای این شرکت فراهم شده است و به طور کلی 15 محصول تولید شده در این شرکت به شکل گسترده در صنعت ریخته گری مورد استفاده قرار می گیرد و صنایعی همچون نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاه ها، صنعت کشتی سازی، لوله سازی، سدسازی، تصفیه خانه های آب شهری، صنعتی و... مشتری محصولات این شرکت هستند. محصولات شرکت تامین ماسه ریخته گری را می توان در چهار دسته تقسیم بندی کرد:

• ماسه های ریخته گری
• ماسه های صنعتی
• ماسه های رزینی 
• ماسه های سفارشی

سهام شرکت تامین ماسه ریخته گری

این شرکت در سال 1371 در بازار سرمایه پذیرفته شد و در حال حاضر سهام آن با نماد «کماسه» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و ارزش بازار آن 600 میلیارد تومان است. دو شخص حقیقی، هرکدام با در اختیار داشتن حدود 2 درصد از سهام شرکت تامین ماسه ریخته گری، به عنوان بزرگترین سهامداران آن شناخته می شوند.

عوامل موثر بر سودآوری شرکت تامین ماسه ریخته گری

با بررسی صورت های مالی شرکت تامین ماسه ریخته گری، متوجه می شویم که 2 محصول اصلی این شرکت، ماسه های ریخته گری و ماسه های صنعتی هستند و به طور کلی عوامل متعددی می تواند بر روند سودسازی این شرکت تاثیر گذار باشد که در ادامه به بررسی برخی از این عوامل می پردازیم.

افزایش نرخ محصولات

شرکت تامین ماسه ریخته گری به عنوان تنها شرکت فعال در گروه استخراج سایر معادن، اصطلاحا یک شرکت ریالی محسوب می شود و قیمت فروش محصولات آن، به شکل مستقیم با دلار ارتباط ندارد و هرچند وقت یکبار افزایش نرخ شامل محصولات آن می شود.

شرکت های زیر مجموعه و سرمایه گذاری ها

شرکت های فرآوری ماسه سیلیسی فیروزکوه و حمل و نقل میهن ماسه ریخته گری فیروزکوه، دو شرکت زیر مجموعه تامین ماسه ریخته گری هستند و عملکرد آن ها به شکل مستقیم بر سودسازی این شرکت اثرگذار است.

طرح های توسعه

شرکت تامین ماسه ریخته گری چند طرح توسعه در دست اجرا دارد که چشم انداز سرمایه گذاری بلند مدت در این شرکت را مثبت نشان می دهد و با بهره برداری از این طرح های توسعه، میزان سودآوری شرکت می تواند افزایش پیدا کند.

نرخ دلار

با توجه به ریالی بودن سودآوری این شرکت، افزایش نرخ دلار نمی تواند تاثیر چندانی بر قیمت محصولات آن داشته باشد و از طرف دیگر برخی از تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز آن از طریق واردات تامین می شود و افزایش قیمت دلار می تواند هزینه های این شرکت را افزایش دهد. از دیدگاهی دیگر، این شرکت دارایی های دلاری (زمین، شرکت های زیرمجموعه، ماشین آلات و...) دارد که کاملا تحت تاثیر نرخ ارز هستند و افزایش قیمت دلار می تواند قیمت این دارایی ها را بالا ببرد و همین موضوع باعث بالا رفتن ارزش جایگزینی این شرکت می شود.

بازار مصرف محصولات

این شرکت حدود 20 درصد از نیاز صنایع ریخته گری کشور را تامین می کند و با توجه به نیاز شرکت های بزرگ به قطعات و محصولات ساخته شده در صنایع ریخته گری، عمدتا فروش های این شرکت تکرار پذیر است و از این طریق سودهای عملیاتی شناسایی می کند. از سوی دیگر نیز، یکی از مشتری های شرکت تامین ماسه ریخته گری، تصفیه خانه های آب شهری و صنعتی هستند که بخشی از ماسه های مورد نیاز خود را از طریق این شرکت تامین می کنند.

جمع بندی

گروه استخراج سایر معادن، یکی از کوچکترین گروه های بازار سرمایه به حساب می آید و در حال حاضر فقط معاملات سهام شرکت تامین ماسه ریخته گری در آن انجام می شود. بنابراین برای سرمایه گذاری در این گروه، فقط یک گزینه پیش روی شماست.