یکی از ویژگی های خوب بازار سرمایه ایران، وجود شرکت های متنوع و صنایع گوناگون در بازارهای بورس و فرابورس است؛ به گونه ای که باعث به وجود آمدن گروه های مختلف بورسی مانند گروه فلزات اساسی، بانک ها و موسسات اعتباری، محصولات شیمیایی و...شده است که هر کدام از این صنایع و گروه ها ویژگی های خاص خود را دارند. از جمله گروه های فعال در بازار سرمایه ایران، می توان به گروه انبوه سازی املاک و مستغلات اشاره کرد که متشکل از سهم های مختلف است و همانطور که از اسم این گروه پیداست، فعالیت سهم های این گروه در حوزه انبوه سازی و املاک، ساخت مسکن، سرمایه گذاری های مرتبط با پروژه های عمرانی و...است که در ادامه به بررسی ویژگی های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات می پردازیم.
تاریخچه و اهمیت گروه انبوه سازی املاک و مستغلات
بازار مسکن همواره به عنوان یکی از ارکان اقتصاد ایران و پیشران صنایع مختلف شناخته می شود؛ به این معنا که در دوره های رونق بازار مسکن، صنایع مرتبط با ساخت و ساز از جمله فولادسازی، سیمان، کاشی و سرامیک و..نیز رونق می گیرند و چرخه های اقتصاد ایران نیز به حرکت در می آید و از طرف دیگر، مشاغل مرتبط با حوزه ساخت و ساز در ایران، نقش بسیار کلیدی در نوسانات آمار بیکاری دارد؛ به این شکل که در دوران رکود ساخت و ساز مسکن، نرخ بیکاری در کشور افزایش پیدا می کند.
از طرف دیگر نیاز خانوارهای ایرانی به مسکن همواره به عنوان یکی از اصلی ترین دغدغه های شهروندان نام برده می شود و نه تنها این حوزه با افزایش عرضه مواجه نیست بلکه به دلیل فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم و کم شدن بودجه های عمرانی در کشور، تولید مسکن در سالیان اخیر کاهش یافته و همین کاهش تولید مسکن و کمبود عرضه در این بازار به عنوان یکی از علت های تاثیرگذار در افزایش قیمت مسکن شناخته می شود.
بنابراین اهمیت موضوع مسکن در نظام اقتصادی ایران در سالیان و دهه های اخیر کاملا مشخص شده است و این بازار زمینه و بسترهای گسترده ای را برای فعالیت شرکت های مختلف در حوزه انبوه سازی و املاک فراهم کرده است و شرکت های گوناگونی در حوزه ساخت و ساز مسکن و پروژه های عمرانی به وجود آمده اند. از سوی دیگر با توجه به پیچیده شدن فرآیندها و سازوکارهای بازارهای مالی، نیاز نظام اقتصادی کشور به ابزارهای نوین بیش از پیش خود را نشان داد و باعث به وجود آمدن تغییراتی در مکانیسم این بازارها شده است؛ که از جمله این تغییرات می توان به تاسیس بازار بورس اشاره کرد.
بازار سرمایه همواره دارای مزیت هایی برای شرکت های پذیرفته شده در آن است که از جمله آن ها می توان به شفافیت، امکان تامین مالی برای شرکت ها و...اشاره کرد. به همین دلیل شرکت ها و صنایع مختلف همواره برای حضور در این بازار از خود تمایل نشان داده اند؛ یکی از این صنایع، گروه انبوه سازی املاک و مستغلات است که شرکت های بسیاری زیادی از این گروه در بازار سرمایه پذیرش شده اند.
لازم به ذکر است که اولین شرکت پذیرفته شده ی زیرمجموعه گروه انبوه سازی املاک و مستغلات، شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران بود که پس از کسب مجوز از بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار در سال 1377، با نماد «وساخت» در بازار سرمایه پذیرش شد؛ معاملات شرکت سرمایه گذاری ساختمان ایران هم اکنون در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس در حال انجام است.
شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات در بازار سرمایه
بسیاری از شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات، در بازار سرمایه ایران فعال هستند و نمادهای این شرکت ها در بازارهای مختلف بورس و فرابورس درج شده اند. هم اکنون در بازار سرمایه ایران، 34 شرکت در گروه انبوه سازی املاک و مستغلات در حال فعالیت هستند که عبارت اند از:
- سرمایه گذاری توسعه و عمران استان كرمان (كرمان)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری مسكن تهران (ثتران)- بازار دوم فرابورس
- بين‌المللی توسعه ساختمان (ثاخت)- بازار دوم بورس
- نوسازی و ساختمان‌تهران (ثنوسا)- بازار دوم بورس
- بهساز كاشانه تهران (ثبهساز)- بازار دوم بورس
- توسعه و عمران اميد (ثاميد)- بازار دوم بورس
- سرمايه گذاری مسكن الوند (ثالوند)- بازار اول فرابورس
- سرمایه گذاری ساختمانی بین‌المللی نام آوران مهندسی (ثنام)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری شاهد (ثشاهد)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- عمران و توسعه فارس (ثفارس)- بازار دوم بورس
- آ.س.پ (آ س پ)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری مسكن پرديس (ثپرديس)- بازار اول فرابورس
- تامين مسكن جوانان (ثجوان)- بازار پايه زرد فرابورس
- شركت سرمايه گذاری مسكن شمالغرب (ثغرب)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری كوه نور (ثنور)- بازار پايه زرد فرابورس
- شهر سازی و خانه سازی باغميشه (ثباغ)- بازار اول فرابورس
- شركت كيسون (كيسون)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه‌گذاری مسكن (ثمسكن)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- سرمايه‌گذاری مسكن زاينده رود (ثرود)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری ساختمان‌ايران (وساخت)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- سرمایه گذاری توسعه شهری توس‌گستر (وتوس)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- سرمایه گذاری ساختمانی اعتماد گستر (ثعتما)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاري مسكن شمال شرق (ثشرق)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- شركت ساختمان اصفهان (ثاصفا)- بازار پايه زرد فرابورس
- عمران و توسعه شاهد (ثعمرا)- بازار اول فرابورس
- توريستی و رفاهی آبادگران ايران (ثاباد)- بازار دوم بورس
- سرمايه گذاری و توسعه خوزستان (وثخوز)- بازار پايه زرد فرابورس
- سخت آژند (ثاژن)- بازار پايه نارنجی فرابورس
- سرمایه گذاری توسعه و عمران استان اردبيل (ثتوسا)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه‌گذاری توسعه آذربايجان (وآذر)- بازار دوم بورس
- سامان گستراصفهان (ثامان)- بازار دوم بورس
- سرمايه گذاری توسعه عمران زاگرس (ثزاگرس)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمایه گذاری ساختمانی نظام مهندسی ايران (ثنظام)- بازار پايه زرد فرابورس
- شركت عمران و سازندگی قزوين (ثقزوی)- بازار پايه زرد فرابورس
حوزه فعالیت شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات
- دسته اول به این شکل است که به طور مستقیم در ساخت و ساز پروژه ها فعالیت دارند.
- دسته دوم شرکت هایی هستند که در سایر شرکت های ساخت و ساز سرمایه گذاری می کنند.
- دسته سوم که معمولا شرکت های بزرگ تری نیز محسوب می شوند، در هر دو بخش یعنی هم در انجام پروژه ها به طور مستقیم فعالیت می کنند و هم اینکه در سایر شرکت های فعال در ساخت و ساز، سرمایه گذاری می کنند.
میزان سودآوری شرکت های انبوه سازی املاک و مستغلات
عوامل بسیار زیادی بر سودآوری و عملکرد شرکت های فعال در حوزه انبوه سازی تاثیر دارد و هرکدام از این شرکت ها را متناسب با پروژه ها یا سرمایه گذاری هایی که انجام می دهند، باید تحلیل کرد و نوع سودآوری این شرکت ها با شرکت های تولیدی فعال در صنایعی مانند فلزات، پتروشیمی ها و...متفاوت است؛ به همین دلیل پیش بینی سودآوری شرکت های انبوه سازی، نسبت به سایر شرکت های تولیدی پیچیده تر است. اما جدا از تفاوت شرکت های انبوه سازی در انجام پروژه ها و سرمایه گذاری های مختلف، به طور کلی می توان گفت که چهار عامل اصلی بر رشد یا کاهش سودآوری شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات تاثیر گذار است که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
سرمایه گذاری دولت در حوزه مسکن
سیاست گذاری های اقتصادی دولت ها همواره به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل رونق یا رکود بازار مسکن شناخته می شوند و با توجه به میزان سرمایه گذاری که دولت در این بخش می کند، شرکت های فعال در حوزه انبوه سازی املاک و مستغلات نیز می توانند از سود این سرمایه گذاری ها بهره مند شوند. به عنوان مثال، تجربه ساخت مسکن مهر در دولت های گذشته به عنوان یکی از نمونه های سرمایه گذاری دولت در حوزه مسکن که موجب رشد چشمگیر سودآوری شرکت های فعال در گروه انبوه سازی املاک و مستغلات شده بود را می توان نام برد.
تحریم های اقتصادی
در سالیان اخیر با توجه به تحریم های اعمال شده بر جمهوری اسلامی ایران، تمامی بخش های فعال در اقتصاد از این تحریم ها اثر پذیرفته اند. شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات نیز از این امر مستثنی نبوده و مخصوصا شرکت هایی مانند کیسون و... که پروژه های بین المللی نیز اجرا می کردند، از میزان سودآوری آن ها کاسته شده است.
رونق و رکود اقتصادی
مطمئنا رونق و رکود بر تمامی بخش های اقتصادی یک کشور اثر می گذارد؛ بخش مسکن و انبوه سازی یا به عبارت کلی تر بخش عمرانی نیز از این رکود و رونق تاثیر می پذیرد. به عنوان مثال وقتی که یک کشور در دوران رکود است و نمی تواند بودجه عمرانی خود را به خوبی تامین کند؛ چگونه می تواند موجب رونق در بازار مسکن و مستغلات آن شود؟ در طرف دیگر نیز به اینصورت است که در دوران رونق اقتصادی و افزایش رفاه شهروندان یک کشور، قطعا تقاضای بیشتری برای ساخت مسکن و انجام پروژه های عمرانی شکل می گیرد و همین عامل باعث افزایش سودآوری شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات می شود.
قیمت مصالح ساختمانی
از آنجا که بخش بزرگی از قیمت تمام شده مسکن یا هر پروژه عمرانی، به قیمت مصالح ساختمانی مصرف شده در آن پروژه بستگی دارد، بنابراین نوسانات قیمت مصالح ساختمانی می تواند بر روی سودآوری شرکت های این حوزه اثر گذار باشد.
بزرگترین شرکت گروه انبوه سازی املاک و مستغلات
از میان 34 شرکت پذیرفته شده در گروه انبوه سازی املاک و مستغلات، شرکت سرمایه گذاری شاهد با ارزش بازار نزدیک به 4700 میلیارد تومان به عنوان بزرگترین شرکت این گروه شناخته می شود. شرکت سرمایه گذاری شاهد در سال 1363 با هدف تامین نیازهای اقتصادی فرزندان شهدا به صورت سهامی خاص تاسیس شد و در سال 1384 با سرمایه 41 میلیارد تومان به سهامی عام تغییر وضعیت داد و در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد. این شرکت در سال 1398 سرمایه خود را به 400 میلیارد تومان افزایش داد.
فعالیت ها و شرکت های تابعه سرمایه گذاری شاهد
شرکت سرمایه گذاری شاهد دارای فعالیت های متعددی در زمینه های مختلف است و عمده ی این فعالیت ها را از طریق شرکت های زیرمجموعه خود انجام می دهد؛ از جمله این شرکت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت فرآوری و توسعه و ابنیه شاهد: به طور كلی این هلدینگ مدیریت و نظارت فنی بر امور ابنیه و مستغلات شركت شاهد و اجرای كلیه پروژه های ساختمانی عمرانی تاسیساتی و هرگونه فعالیت فنی و مهندسی در زمینــه های صنعتــی خدماتی و تولیدی و بازرگانی، ارائه کلـیه خدمـات مالـــی – مدیریت و مشـاوره را انجام می‌دهد و شركت های شاهد فارس و شاهد خراسان زیرمجموعه آن می باشند.
- شرکت سرمایه گذاری سعدی: این هلدینگ در زمینه سرمایه گذاری در بورس فعالیت می كند و شركت زیرمجموعه این هلدینگ، شركت بین المللی سعدی كیش می باشد.
- شرکت عمران و توسعه شاهد: این هلدینگ در سه بخش املاك و صنعت ساختمان، بخش صنعت كشاورزی وبخش صنعت گردشگری فعالیت دارد. كه 7 شركت در زیرمجموعه آن به فعالیت می‌پردازد: 1- شركت ساختمانی آسمان آفرین 2- شركت كشت و صنعت شاهدان سبز 3- شركت عمران وتوسعه آب و خاك كوثر 4- شركت عمران و توسعه آتیه شاهدان خراسان 5- شرکت سرمایه گذاری توسعه گردشگری خراسان 6- شركت عمران بهدشت چمستان 7- شركت پاداد
- شرکت بازرگانی شاهد: این هلدینگ در زمینه فعالیت های بازرگانی و تجاری فعالیت می كنند و شامل شركت های فروشگاه های آزاد شاهد، خدمات فرودگاهی شاهد، بازرگانی فلزات شاهد و بازرگانی اسپید شاهد می باشد.
- شرکت هرمز انرژی: این هلدینگ در زمینه سوخت و انرژی فعالیت می‌كند و در حال حاضر شركت مخازن ساحل و شركت جهان انرژی ساحل زیرمجموعه آن می باشد.
در حال حاضر شرکت سرمایه گذاری شاهد با نماد «ثشاهد» در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس معاملات خود را انجام می دهد.
معرفی برخی از شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات
وقتی که گروه انبوه سازی املاک و مستغلات را معرفی می کنیم؛ ممکن است برخی از مفاهیم و اصطلاحات برای شما نامفهوم باشد؛ به همین دلیل قصد داریم با معرفی چند شرکت از این گروه، مفاهیم را به صورت ساده و عینی برای شما تشریح کنیم.
شرکت نوسازی و ساختمان تهران
شرکت نوسازی و ساختمان تهران با نام اختصاری «نوسا» با هدف مدیریت، تولید و ارتقا سطح کمی و کیفی پروژه های ساختمانی و انبوه سازی تاسیس شد. نوسا با حمایت اداره کل راه و شهرسازی و سرمایه اولیه یک میلیارد تومان از مهرماه سال 75 آغاز به کار کرد. جذب تسهیلات از بانک ها، مشارکت با اشخاص در ساخت پروژه ها و تبدیل دارایی های غیر مولد به دارایی های مولد جز سیاست های مالی و اعتباری شرکت می باشد. این شرکت در سال 1383 با نماد «ثنوسا» در سازمان بورس و اوراق بهادار به ثبت رسید.
فعالیت اصلی شرکت نوسازی و ساختمان تهران عمدتا در حوزه مدیریت، طراحی و همکاری در پروژه های عمرانی شامل ساخت و ساز و بازسازی مجتمع های مسکونی، اداری، تجاری و... است. این شرکت با نماد «ثنوسا»، در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران، معاملات خود را انجام می دهد. شرکت نوسا پروژه های متعددی را در سالیان گذشته به سرانجام رسانده است که از جمله آن ها می توان به پروژه مجتمع مسکونی پاسارگاد کیش، برج مسکونی ظفر، مجتمع مسکونی آفتاب تبریز، پروژه آسمان ونک و..اشاره کرد.
شرکت بهساز کاشانه تهران
یکی دیگر از شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات، شرکت بهساز کاشانه تهران است؛ این شرکت فعاليت خود را از سال 1381 به عنوان شرکت سرمايه گذار و مشارکت‌کننده در کليه فعاليت‌های عمرانی زيرمجموعه گروه توسعه ساختمان تدبير آغاز کرد. بیشتر فعاليت‌های اجرایی شرکت بهساز کاشانه تهران با توجه به مالکيت حدود 110 قطعه زمين در مناطق مختلف شهرداری تهران و شهرستان‌هایی مانند بابلسر، محمودآباد، سنندج، صومعه‌سرا، رشت و... که به منظور ایجاد ظرفيت ساخت بیش از 1 میلیون متر مربع فضاهای مسکونی و اداری و تجاری و خدماتی همراه با فضاهای سبز و کاربری‌های فرهنگی و ورزشی و... طراحی و پيش‌بينی شده است.
از جمله پروژه هایی که شرکت بهساز کاشانه تهران به اتمام رسانده است می توان به پروژه مجتمع مسکونی 504 واحدی علی آباد کتول، پروژه پیله سحران اردبیل، پروژه مجیدیه تهران و...اشاره کرد. این شرکت هم اکنون با نماد «ثبهساز»، در بازار دوم بورس فعالیت های خود را انجام می دهد.
شرکت سرمایه گذاری مسکن
از جمله شرکت های فعال در گروه انبوه سازی املاک و مستغلات می توان به شرکت سرمایه‌گذاری مسکن به عنوان یکی از بزرگترین فعالان صنعت ساختمان و انبوه‌سازی در کشور، اشاره کرد که در سال 1369 تاسیس شده است. فعالیت‌های شرکت سرمایه گذاری مسکن در زمینه‌هایی همچون ساخت مجتمع‌های مسکونی، تجاری، اداری، آموزشی و آماده‌سازی زمین متمرکز شده است.
گروه سرمایه‌گذاری مسکن دارای 18 شرکت زیرمجموعه است که از جمله آن ها می توان به شرکت سرمایه‌گذاری مسکن الوند، شرکت سرمایه‌گذاری مسکن زاینده‌رود، شرکت سرمایه گذاری مسکن البرز، شرکت سرمایه‌گذاری مسکن پردیس و... اشاره کرد. این شرکت در سال 82 با نماد «ثمسکن» وارد بورس تهران شد و هم اکنون نیز معاملات آن در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس در حال انجام است.
شرکت بین المللی توسعه ساختمان
شرکت بین المللی توسعه ساختمان در سال 1364 و با نام شرکت سرمایه گذاری ساختمان تاسیس شد. فعالیت های اصلی شرکت بین المللی توسعه ساختمان را می توان در حوزه هایی مانند خرید و فروش ملک و زمین به منظور احداث ساختمان، شهرک، مجتمع های ساختمانی، کارخانجات، مشارکت و سرمایه گذاری، احداث و اجاره کارخانجات تولید مصالح ساختمانی و خرید و فروش و اجاره ابزار و ماشین آلات ساختمانی و راهسازی و مصالح ساختمانی در داخل و خارج از کشور و تاسیس شرکت های جدید با مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی و همچنین پذیره نویسی و خرید و فروش سهام و انجام معاملات مربوط به سهام و...خلاصه کرد.
این شرکت، انجام پروژه های متعددی همچون برج بین المللی تهران، برج مسکونی یاس، مجتمع مسکونی عرفان، مجموعه ویلایی مرجان کیش، مرکز تجارت اطلس تبریز و....را در کارنامه خود دارد و هم اکنون نیز عملیات اجرا و طراحی پروژه هایی همچون برج های مسکونی مروارید، مجتمع تجاری-تفریحی سعدی شیراز و... را در دست اقدام دارد. شرکت بین المللی توسعه ساختمان دارای 7 شرکت تابعه است که از جمله آن ها می توان به شرکت های آ.س.پ، تیسا کیش، افق سازه پایا، شرکت سرپناه فارس و...اشاره کرد.
معاملات سهام شرکت بین المللی توسعه ساختمان هم اکنون با نماد «ثاخت» در بازار دوم بورس در حال انجام است.
شرکت سرمایه گذاری توسعه شهری توس‌گستر
از دیگر شرکت های گروه انبوه سازی املاک و مستغلات می توان به شرکت سرمایه گذاری توسعه شهری توس گستر اشاره کرد؛ این شرکت با سرمايه چهار ميليارد تومان فعاليت خود را آغاز نمود و در سال 1382 با نماد« وتوس»، در بورس اوراق بهادار تهران پذیرش شد.
از جمله فعالیت های این شرکت می توان به سرمايه‌گذاری و يا اجرای پروژه های ساختمانی اعم از مسكونی، تجاری، اقامتی و ساخت فضاهای عمومی و خدماتی، خريد و سرمايه‌گذاری در اوراق بهادار و سهام ديگر شركت‌ها، اخذ وام و تسهيلات از سيستم بانكی و مؤسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی، ايجاد صندوق‌های پس‌انداز وام مسكن، خريد و فروش املاك و مستغلات و...اشاره کرد. شرکت توسعه شهری توس گستر دارای 4 شرکت تابعه است؛ که عبارت اند از:
- آرمان گستر یکم توس
- آرمان گستر هشتم اطلس
- بازرگانی فراگستر مهان آرمان
- شهر گستر نواندیشان توس
شرکت سامان گستر اصفهان
شركت سامان گستر اصفهان در سال 1375 با مشاركت بيش از 100 سهامدار حقوقی و 38000 سهامدار حقيقی از استان اصفهان و ساير شهرهای كشور تاسیس شد؛ با گسترش فعالیت ها، این شرکت در سال 1380 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرش شد و در حال حاضر با نماد «ثامان» در بازار دوم بورس فعالیت های خود را انجام می دهد. شرکت سامان گستر اصفهان دارای چندین شرکت تابعه می باشد که عبارت اند از:
- شرکت پردیس ساخت سپاهان
- شرکت سامان سهام سپاهان
- شرکت هامون گستر اصفهان
- شرکت مدبران صنعت سامان گستر
- شرکت سامان طرح سپاهان
- شرکت ISGostar مالزی
- شرکت بهسامان تجارت نقش جهان
نتیجه گیری
بنابراین یکی از گروه های فعال در بازار سرمایه که اولین شرکت آن در سال 1377 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرش شد، گروه انبوه سازی املاک و مستغلات است؛ این گروه بر اساس ارزش معاملات و ارزش بازارهای شرکت های تابعه خود، نسبت به گروه های دیگر از جمله فلزات اساسی، پتروشیمی ها و... یک گروه نسبتا کوچک محسوب می شود. تجربه ها نشان داده است که بازار مسکن در ایران یک بازار مناسب برای سرمایه گذاری محسوب می شود؛ اما در سالیان اخیر و به واسطه تورم و افزایش چشمگیر قیمت مسکن در ایران، بسیاری از مردم نقدینگی لازم برای خرید مسکن را ندارند؛ اما بازار سرمایه به دلیل ساختار سهامی خود، از طریق گروه انبوه سازی املاک و مستغلات این فرصت را برای علاقه مندان به سرمایه گذاری در حوزه مسکن به وجود آورده است تا با خرید سهام این شرکت ها، بتوانند در سودآوری شرکت های مذکور سهیم شوند.
از طرف دیگر با گسترده شدن فعالیت های بازار سرمایه در سالیان اخیر، شرکت های متعددی در بازارهای مختلف بورس پذیرش شده اند و فعالان این بازار حق انتخاب بیشتری برای سرمایه گذاری دارند.