در جهان مدرن امروز، اهمیت صنعت غذا بر کسی پوشیده نیست و توليد و فروش مواد غذايی در همه كشورها بسيار فشرده و رقابتی شده است و دولت ها نيز در تلاشند با برنامه ريزی های گوناگون، صنايع غذايی را به شیوه های مختلف تقویت کنند. از طرف دیگر به دلیل حاشیه سود مناسب صنعت تولید غذا در جهان، غول های تجاری متعددی وارد این حوزه شده اند و سازوکار شرکت های فعال در صنعت غذا را دگرگون کرده اند و از آنجا که اقتصاد کشورها از یکدیگر تاثیر می پذیرد، در ایران نیز شرکت های متعددی در این خصوص فعالیت می کنند و همین عامل باعث به وجود آمدن گروه محصولات غذایی در بورس شده است.
تاریخچه و معرفی گروه محصولات غذایی
صنعت تولید محصولات غذایی را می توان به عنوان یکی از قدیمی ترین صنایع در ایران در نظر گرفت و از دهه های گذشته تا امروز، شرکت های فعال در این حوزه عمدتا توسط بخش خصوصی مدیریت می شوند و همین موضوع باعث رقابت پذیری آن ها نسبت به سایر صنایع شده است. تاسیس کارخانه های تولید محصولات غذایی به شکل مدرن و امروزی را بایستی در رشد و توسعه ی شهرنشینی در دهه های گذشته جستجو کرد؛ به شکلی که در دوران پهلوی اول و دوم، تولید غذا به روش سنتی جوابگوی نیاز مصرف کنندگان نبود و سرمایه گذاران با الگو برداری از سازوکارهای مدرن غربی و همچنین با پشتوانه تولید محصولات کشاورزی در ایران، اقدام به تاسیس کارخانه های مختلف در حوزه محصولات غذایی کردند.
بنابراین پایه گذاری صنعت غذا در ایران به دهه های 40 و 50 شمسی باز می گردد. اما تکامل آن را باید در سال های پس از انقلاب جستجو کرد؛ به این معنا که سیاست های اعمال شده در آن ها سال ها مبتنی بر کاهش وابستگی غذایی به کشورهای خارجی بود و همین موضوع باعث محدود شدن واردات محصولات غذایی شد و به دنبال آن، صنایع و کارخانه های متعدد غذایی در ایران احداث گردید و همچنین کارخانه های قبلی نیز حوزه فعالیت خود را گسترش دادند و افزایش تولید و گسترش صنایع غذایی در ایران به حدی چشمگیر بود که ایران را از وارد کننده محصولات غذایی به صادر کننده آن تبدیل کرد.
تشکیل گروه محصولات غذایی در بورس
با رشد روز افزون صنعت غذایی در اقتصاد ایران، شرکت های متعددی در این حوزه به وجود آمدند و علاوه بر تامین نیاز داخل، با صادرات این محصولات موجب ارز آوری نیز شدند؛ به همین دلیل نهادهای دولتی را به سمت حمایت از این صنعت هدایت کرد.
از طرف دیگر این شرکت ها نیاز به تامین مالی داشتند و یکی از بسترهای مناسب برای تامین مالی، بازار سرمایه بود و این موضوع باعث به وجود آمدن گروه محصولات غذایی در بورس شد. در حال حاضر شرکت های گوناگونی در این گروه پذیرفته شده اند و به لحاظ ارزش بازار، این گروه به عنوان یکی از گروه های متوسط بازار سرمایه محسوب می شود.
حوزه فعالیت گروه محصولات غذایی در بورس
اگرچه موضوع فعالیت شرکت های گروه محصولات غذایی در بورس همگی زیر مجموعه صنعت غذا است اما با توجه به نیاز بازار مصرف در ایران، خدمات و محصولات ارائه شده توسط شرکت های فعال در این گروه حوزه گسترده ای را در بر می گیرد. به طور خلاصه این موارد عبارت اند از:
- تولید آبمیوه و کنسانتره مرکبات و نوشیدنی های غیر الکلی و گازدار
- تولید انواع بیسکویت، کیک، ویفر و شکلات
- واردات و صادرات روغن خوراکی
- تولید انواع محصولات غذایی از جمله رب، ماکارونی و...
- تاسیس و سرمایه گذاری در کارخانجات تولیدی به منظور تهیه و تولید خوراک دام، طیور، آبزیان و...
- فرآوری، تولید، توزیع و فروش کلیه محصولات لبنی، بستنی و شیر خام
- تهیه، تولید و کشت مواد اولیه صنایع غذایی، ایجاد مزارع و ترویج کشاورزی
نکته: توجه داشته باشید که گروه محصولات غذایی در بورس، شامل محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر است و شرکت های فعال در حوزه قند و شکر در گروه دیگری تحت عنوان «گروه قند و شکر» فعالیت می کنند و از گروه محصولات غذایی تفکیک شده اند.
شرکت های گروه محصولات غذایی در بورس
شرکت های متعددی در این گروه پذیرفته شده اند و حوزه فعالیت های آن ها بسیار گسترده است. این شرکت ها عبارت اند از:
- نوش مازندران (غنوش)- بازار دوم بورس
- پارس مينو (غپينو)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- صنعتی بهشهر (غبشهر)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- مارگارين (غمارگ)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- توليدی مهرام (غمهرا)- بازار دوم بورس
- گلوكوزان (غگل)- بازار دوم بورس
- دشت مرغاب (غدشت)- بازار دوم بورس
- خوراک دام پارس (غدام)- بازار دوم بورس
- اقتصادی و خودكفايی آزادگان (خودكفا)- بازار پايه زرد فرابورس
- صنعت غذايی كورش (غكورش)- بازار دوم بورس
- كشت و صنعت پياذر (غاذر)- بازار دوم بورس
- بهنوش ايران (غبهنوش)- بازار دوم بورس
- صنعتي مينو (غصينو)- بازار دوم فرابورس
- سالمين (غسالم)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- لبنيات پاک (غپاک)- بازار دوم بورس
- صنعتی زر ماكارون (غزر)- بازار دوم بورس
- ويتانا (غويتا)- بازار دوم فرابورس
- صنعتی بهپاک (بهپاک)- بازار اول فرابورس
- شير پاستوريزه پگاه گيلان (غگيلا)- بازار دوم فرابورس
- توسعه صنايع بهشهر، هلدينگ (وبشهر)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- كشت و صنعت شهداب ناب خراسان (غشهداب)- بازار اول فرابورس
- شیر پاستوریزه پگاه فارس (غفارس)- بازار دوم فرابورس
- لبنيات كالبر (غالبر)- بازار دوم بورس
- پاكديس (غديس)- بازار اول فرابورس
- روغن نباتی ناب (غناب)- بازار پايه زرد فرابورس
- گروه كارخانجات صنعتی تبرک (تبرک)- بازار دوم فرابورس
- كشت و صنعت چين چين (غچين)- بازار دوم بورس
- شهد ايران (غشهد)- بازار دوم بورس
- شركت صنايع غذايی مينو شرق (غمينو)- بازار اول فرابورس
- شير پاستوريزه پگاه گلپايگان (غگلپا)- بازار اول فرابورس
- بيسكويت گرجی (غگرجی)- بازار دوم بورس
- شير پاستوريزه پگاه خراسان (غشان)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- شير پاستوريزه پگاه اصفهان (غشصفا)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- شير پاستوريزه پگاه گلستان (غگلستا)- بازار اول فرابورس
- شوكو پارس (غشوكو)- بازار پايه زرد فرابورس
- پگاه آذربايجان‌غربی (غشاذر)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- كشت و صنعت بهاران گلبهار خراسان (غبهار)- بازار پايه زرد فرابورس
- نوش پونه مشهد (غپونه)- بازار پايه زرد فرابورس
- شير پگاه آذربايجان شرقی (غپآذر)- بازار اول فرابورس
بزرگترین شرکت گروه محصولات غذایی در بورس
گروه صنعتی مینو با ارزش بازار بالغ بر 22 هزار میلیارد تومان، به عنوان بزرگترین شرکت فعال در این گروه شناخته می شود. گروه صنعتی مینو فعالیت خود را در سال 1338 و با تاسیس شرکت صنعتی پارس مینو آغاز کرد. این شرکت در حال حاضر به عنوان یک هلدینگ با 12 شرکت زیر مجموعه فعالیت های خود را انجام می دهد.
حوزه خدمات و محصولات گروه صنعتی مینو
از آنجا که این شرکت تبدیل به یک هلدینگ شده است، حوزه فعالیت آن نیز گسترش یافته و موارد متعددی را شامل می شود؛ به طور کلی حوزه فعالیت گروه صنعتی مینو را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- تولید انواع مواد غذایی شامل شکلات و ویفر، اسنک، چوب شور، آدامس، تافی، آبنبات، کیک، نوشابه، آب معدنی، آب میوه و..
- تولید محصولات دارویی شامل انواع شربت، قرص و پماد، تولید محصولات آرایشی و بهداشتی شامل انواع شامپو، کرم، عطر، ادوکلن و...
- توزیع مواد غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی تولید شده توسط شرکت های گروه صنعتی مینو و حدود ۶۰ شرکت تولیدی دیگر در سطح ایران توسط 20 مرکز پخش
- صادرات مواد غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی تولید شده توسط شرکت های گروه صنعتی مینو
- ارائه خدمات فنی و مهندسی
شرکت های زیر مجموعه گروه صنعتی مینو
همانطور که اشاره شد، هلدینگ مینو دارای شرکت های تابعه محتلف است است؛ این شرکت ها عبارت اند از:
- شرکت صنعتی مینو (خرمدره)
- شرکت صنعتی پارس مینو
- شرکت دارویی، آرایشی و بهداشتی مینو
- شرکت شوکوپارس
- شرکت پخش قاسم ایران
- شرکت صنایع غذایی مینو فارس
- شرکت صنایع غذایی مینو شرق(زاهدان)
- شرکت صادراتی پرسوئیس
- شرکت رهاورد سازندگی (رسا)
- شرکت پارس گستر مینو
- شرکت خدمات مالی و مدیریت معین آزادگان
سهام گروه صنعتی مینو در بورس
در حال حاضر سهام گروه صنعتی مینو به عنوان یکی از معروف ترین شرکت های گروه محصولات غذایی در بورس، با نماد «غصینو» در بازار دوم فرابورس معامله می شود و شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان با در اختیار داشتن بیش از 81 درصد سهام این هلدینگ، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود.
عوامل موثر بر سودآوری شرکت های فعال گروه محصولات غذایی در بورس
عوامل متعددی بر روند سود سازی شرکت های فعال در این گروه تاثیر دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
ارز 4200 تومانی
جهش ارزی در سال 1397 تمامی بازارها را تحت تاثیر قرار داد و دولت برای جلوگیری از آسیب دیدن قشر ضعیف جامعه، تصمیم به تخصیص ارز 4200 تومانی برای کالاهای اساسی (مواد غذایی، دارو و...) گرفت و بیش از سه سال است که دولت در تدوین بودجه مبلغی را به عنوان ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی در نظر می گیرد و قطعا تخصیص و یا عدم تخصیص این ارز می تواند بر روند سودآوری شرکت های غذایی تاثیر داشته باشد؛ بنابراین برای تحلیل شرکت های این گروه باید تاثیر ارز ترجیحی بر هزینه ها و درآمدهای آن ها را محاسبه کرد.
لازم به ذکر است که با توجه به خدمات ارائه شده توسط شرکت های مختلف گروه محصولات غذایی در بورس، تخصیص این ارز متفاوت است و این اختلاف قطعا در محاسبه سود شرکت ها باید لحاظ شود؛ اما به طور کلی می توان گفت که با حذف ارز 4200 تومانی، قیمت مواد اولیه شرکت ها افزایش پیدا می کند و به دنبال این افزایش، نرخ های فروش محصولات غذایی نیز اضافه می شود که می تواند در صورت های مالی آن ها اثرگذار باشد.
صادرات
گروه محصولات غذایی در بورس یکی از صنایع پیشرو در موضوع صادرات است و با توجه به سرمایه گذاری های انجام شده در این حوزه، بسیاری از محصولات این شرکت ها به کشورهای دیگر صادر می شوند که همواره حاشیه سود خوبی برای آن ها به وجود آورده است.
افزایش نرخ های داخلی
صنعت محصولات غذایی اصطلاحا یک صنعت ریالی محسوب می شود و برخلاف گروه هایی مانند محصولات شیمیایی، فلزات اساسی و...که نرخ گذاری جهانی دارند و قیمت محصولات آن ها کاملا تحت تاثیر دلار است، این گروه نرخ گذاری جهانی ندارد و هرچند وقت یکبار افزایش نرخ داخلی می گیرد. بنابراین برای تحلیل گروه محصولات غذایی در بورس لازم است که نرخ های داخلی مورد بررسی قرار بگیرد.
تکنولوژی های روز دنیا
برخلاف بسیاری از صنایع دیگر، صنعت غذایی در ایران به دلیل وجود رقابت در آن، خود را با تکنولوژی های روز دنیا همگام ساخته است و اکثر شرکت های این گروه، تجهیزات و خطوط تولید مناسبی را در اختیار دارند که این موضوع باعث افزایش حاشیه سود آن ها می شود.
افزایش نرخ ارز
افزایش نرخ ارز در ایران که موجب کاهش ارزش ریال شده است، اگرچه معیشت مردم را تضعیف می کند و درآمد سرانه را پایین می آورد اما فرصت های بی نظیری را برای شرکت های صادرات محور فراهم می کند؛ به این معنا که عمده هزینه های این شرکت ها ریالی است اما فروش محصولات آن ها با نرخ دلار انجام می شود که این موضوع موجب افزایش سودآوری آن ها شده است.
جمع بندی
تولید محصولات غذایی به عنوان یکی از قدیمی ترین صنایع در ایران، همواره محلی برای پذیرش شرکت های سودآور بوده است و به دلیل تقاضای بسیار زیاد داخلی و خارجی برای محصولات این شرکت ها، سودآوری آن ها همواره عملیاتی بوده و در دوره های مختلف تکرار شده است؛ بنابراین با بررسی گروه محصولات غذایی در بورس می توان فرصت های خوبی را برای سرمایه گذاری و انتخاب سهام مناسب، شناسایی کرد.