پیشرفت تکنولوژی و فعالیت های تخصصی و پیمانکاری در حوزه های مختلف، کشورها را به سمت تاسیس و به وجود آوردن شرکت های تخصصی در حوزه خدمات مهندسی سوق داده است؛ به همین دلیل در بازار سرمایه ایران نیز، گروهی تحت عنوان گروه خدمات فنی و مهندسی تشکیل شده است که شرکت های مرتبط با حوزه مهندسی، مشاوره فنی، آزمایش، طراحی صنعتی و... را که تمایل به حضور در بازار بورس را دارند، به عنوان زیرمجموعه خود در این بازار پذیرش می کند.
تاریخچه گروه خدمات فنی و مهندسی
گروه خدمات فنی و مهندسی به عنوان یکی از جدیدترین و جوان ترین گروه های بازار سرمایه شناخته می شود؛ به اینصورت که این گروه در سال 1386 و با پذیرش شرکت های بازرسی فنی و کنترل خوردگی تکین کو و گروه مپنا فعالیت خود را به عنوان گروه خدمات فنی و مهندسی آغاز کرد و در ادامه نیز با پذیرش چند شرکت فعال در این حوزه، خود را گسترش داد.
گروه خدمات فنی و مهندسی در بازار سرمایه ایران، در مقایسه با گروه های فلزات اساسی، شیمیایی و... از لحاظ ارزش بازار یک گروه متوسط محسوب می شود (به دلیل حضور شرکت مپنا در این گروه) و از لحاظ تعداد شرکت های پذیرش شده، در کنار گروه های کوچک بازار سرمایه قرار می گیرد و با توجه به ماهیت و فعالیت های این گروه، سرمایه گذاران خاص خود را دارد.
سودآوری شرکت های گروه خدمات فنی و مهندسی
هر گروه و صنعتی که در بازار سرمایه فعال است، برای سودسازی و عملکرد بهتر، شرایط خاص خود را دارد؛ به عنوان مثال شرکت های تولیدی که محصولات و کالا تولید می کنند را با نسبت P/E می سنجند و برخی دیگر را با ارزش خالص دارایی های آن شرکت تحلیل می کنند و فعالان و سرمایه گذارانی که علاقه مند به سرمایه گذاری در بازار بورس هستند، همواره باید ماهیت و نوع فعالیت شرکت دلخواه خود را در نظر بگیرند.
شرکت های گروه خدمات فنی و مهندسی نیز عملکرد و فعالیت های خاص خود را دارند و از آنجا که عمده خدمات و محصولات این شرکت ها به صورت پروژه های پیمانکاری انجام می شود، برای سرمایه گذاری در این شرکت ها باید پروژه های در دست اقدام و میزان سودآوری حاصل از این پروژه ها را در نظر گرفت و لازم به ذکر است که میزان سودسازی شرکت های فعال در گروه خدمات فنی و مهندسی از رویه مشخصی پیروی نمی کند؛ به این معنا که این شرکت ها ممکن است در یک سال مالی با انعقاد قراردادهای فراوان به سود قابل توجهی برسند؛ اما ممکن است در سالی دیگر، تعداد قراردادها به شیوه سال گذشته تکرار پذیر نباشد و همین موضوع اثرات قابل توجهی را بر روند سودسازی این شرکت ها می گذارد.
از طرف دیگر به دلیل حضور شرکت هایی مانند مپنا در این گروه که دارایی های ارزشمند و قابل توجهی دارند، برای تحلیل و ارزش گذاری سهام این شرکت ها باید دارایی های تحت مالکیت آن ها نیز لحاظ شود.
شرکت های فعال در گروه خدمات فنی و مهندسی
پس از تشکیل گروه خدمات فنی و مهندسی در سال 1386، شرکت های دیگر نیز به این گروه اضافه شدند؛ در حال حاضر 6 شرکت به عنوان زیرمجموعه های این گروه در بازارهای بورس و فرابورس فعالیت می کنند که عبارت اند از:
- گروه مپنا (رمپنا)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- بازرسی فنی و كنترل خوردگی تكين كو (رتكو)- بازار دوم بورس
- مهندسی مرآت پولاد (تپولا)- بازار پايه زرد فرابورس
- تابان نيرو سپاهان (تابا)- بازار پايه زرد فرابورس
- جنرال مكانيک (رنيک)- بازار دوم فرابورس
- خدمات فنی فولاد يزد (خفولا)- بازار پايه زرد فرابورس
بزرگترین شرکت فعال در گروه خدمات فنی و مهندسی
بزرگترین شرکتی که در گروه خدمات فنی و مهندسی وجود دارد، گروه مپنا با ارزش بازار حدود 66000 میلیارد تومان است و اختلاف بسیار زیادی با سایر شرکت های فعال در این گروه دارد؛ به گونه ای که ارزش بازار شرکت مپنا به تنهایی بیش از 90 درصد این گروه را شامل می شود و 5 شرکت دیگر تنها 10 درصد ارزش این گروه را تشکیل می دهند.
فعالیت های شرکت مپنا
گروه مپنا، با عنوان «شرکت مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران» یا به اختصار «مپنا»، در سال 1372 تاسیس شد. از ابتدای تاسیس تاکنون، این شرکت فعالیت های گسترده ای را در زمینه های مختلف انجام داده است و لازم به ذکر است که مپنا به یک شرکت کوچک محدود نمی شود.
گروه مپنا مجموعه‌ای صنعتى است مشتمل بر شرکت گروه مپنا به عنوان هلدینگ و شرکت مادر، به همراه شرکت هاى متعدد تخصصى تابعه و وابسته به آن که در زمینه های مختلف از جمله مهندسى، احداث و توسعه نیروگاه های حرارتى، نیروگاه هاى انرژى تجدیدپذیر، تأسیسات تولید همزمان برق و حرارت، تأسیسات تولید همزمان برق و شیرین‌سازى آب، مهندسى، اجرا و توسعه پروژه های نفت و گاز در خشکى و دریا، مهندسى و احداث پروژه های حمل و نقل ریلی، خدمات تصویربرداری پزشکی، برقی‌سازی، ارائه خدمات بهره برداری، تعمیر و نگهدارى در صنایع مذکور و نیز سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌هاى یاد شده فعالیت می کند.
باید خاطر نشان کرد که شرکت مپنا برای طراحی و ساخت پروژه های خود با بیش از 40 شرکت تابعه همکاری می کند. معاملات سهام این شرکت در حال حاضر با نماد «رمپنا»، در بازار اول (تابلوی فرعی) بورس اوراق بهادار تهران انجام می شود و بزرگترین سهامدار گروه مپنا، شركت سرمايه گذاری صنايع برق و آب صبا با مالکیت بیش از 47 درصد است.
معرفی شرکت های فعال در گروه خدمات فنی و مهندسی
بجز شرکت مپنا که نقش اصلی را در این گروه ایفا می کند، 5 شرکت دیگر نیز در بازارهای مختلف بورس و فرابورس هستند که به عنوان زیرمجموعه این گروه فعالیت می کنند که در ادامه به تشریح این 5 شرکت می پردازیم.
شرکت بازرسی فنی و کنترل خوردگی تکین کو
شرکت بازرسی فنی و کنترل خوردگی تکین کو در سال 1372 توسط برخی از متخصصان و مدیران ارشد صنایع پتروشیمی در قالب یکی از شرکت های تابعه شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی تاسیس شد. این شرکت در حال حاضر به عنوان یکی از بزرگترین و معتبرترین شرکت های بازرسی فنی در ایران شناخته می شود.
لازم به ذکر است که شرکت تکین کو اولین شرکت مهندسی مشاور در ایران بود که سهام آن در گروه خدمات فنی و مهندسی بورس عرضه شد. شرکت تکین کو فعالیت های گسترده ای را در صنایع و پروژه های مختلف انجام می دهد؛ از جمله این فعالیت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انجام بازرسی فنی دستگاه ها وماشین آلات، تشخیص عیوب و علل بروز آن ها و ارائه روش های اجرایی واصلاحی
- انجام بازرسی فنی ونظارت در کلیه مراحل اجرای پروژه های صنعتی وصدور گواهینامه های بازرسی مربوطه از مرحله خرید ماشین آلات تا مراحل تکمیلی و نصب
- ارائه روش های پیشگیری از خوردگی و نظارت بر کیفیت و نحوه اجرا
- نظارت بر اجرای صحیح عملیات ساختمانی و بازرسی های مربوطه
شرکت بازرسی فنی و کنترل خوردگی تکین کو هم اکنون با نماد «رتکو» در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معاملات خود را انجام می دهد و شركت سرمايه گذاری صنايع پتروشيمی با در اختیار داشتن بیش از 43 درصد سهام این شرکت، به عنوان اصلی ترین سهامدار عمده شرکت تکین کو شناخته می شود.
شرکت جنرال مکانیک
شرکت جنرال مکانیک در سال ۱۳۳۳ فعالیت خود را آغاز کرد و به طور کلی حوزه فعالیت این شرکت را می توان در تمامی زمینه های عمرانی از جمله ابنیه سنگین، کارهای زیربنایی، ساخت سدها، خطوط انتقال آب، موج شکن و اسکله سازی، ساخت انواع راه های شهری و برون شهری شامل آزاد راه، تونل های طویل، پل ها و انجام امور زیرسازی و روسازی ریلی، احداث ساختمان های بلند، شهرک سازی، ایستگاه های راه آهن و ترمینال های فرودگاهی، ساختمان های خاص از جمله ورزشگاه و سازه های صنعتی، تصفیه خانه های تخصصی آب و فاضلاب، حوزه های پایین دستی و بالا دستی نفت و پتروشیمی نام برد.
این شرکت در سال 1398 در بازار سرمایه ایران پذیرش شد و هم اکنون معاملات سهام آن با نماد «رنیک» در بازار دوم فرابورس انجام می شود و لازم به ذکر است که شرکت پایا سامان پارس با در اختیار داشتن بیش از 50 درصد سهام شرکت جنرال مکانیک به عنوان بزرگترین سهامدار این شرکت شناخته می شود.
شرکت خدمات فنی فولاد یزد
شرکت خدمات فنی فولاد یزد در سال 1373 به صورت شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی تاسیس شد و به طور کلی فعالیت های این شرکت را می توان در 2 بخش تقسیم بندی کرد.
1) خدمات فنی، مهندسی و بازرگانی شامل:
- طراحی تاسیسات برق و مکانیک ساختمان
- مشاوره در تنظیم قراردادهای داخلی و شرکت های خارجی
- خدمات بازرگانی در زمینه واردات و صادرات و ترخیص کالا
- طراحی کارخانجات تولیدی و طراحی خط تولید
- طراحی سیستم های اتوماسیون و ارائه خدمات کامپیوتری
- طراحی سیستم های برنامه ریزی و کنترل پروژه ها
2) خدمات اجرایی شامل:
- اجرای پروژه های ساختمانی اعم از بتونی و فلزی
- اجرای خطوط انتقال آب، آتش نشانی، گاز طبیعی، هوای فشرده، فاضلاب بهداشتی، آبیاری فضای سبز
- نصب و راه اندازی ماشین آلات صنعتی، سیستم روشنایی صنعتی و سیستم اعلام حریق
- نگهداری و تعمیرات سیستم های حرارتی مرکزی و تهویه مطبوع
- نگهداری و تعمیرات تصفیه خانه های آب و فاضلاب
- نگهداری و تعمیرات جرثقیل های سقفی و الکتروموتورها و گیربکس های ماشین آلات صنعتی
- تدارک و تامین مواد اولیه و قراضه
سهام شرکت خدمات فنی فولاد یزد هم اکنون با نماد «خفولا»، در بازار پایه زرد فرابورس قابل معامله است؛ نکته جالب توجه در خصوص سهام شرکت خدمات فنی فولاد یزد این است که اکثر سهامداران عمده این شرکت را اشخاص حقیقی تشکیل داده اند.
شرکت تابان نیرو سپاهان
شركت تابان نيرو سپاهان در سال 1375 تأسيس شد؛ این شرکت در كارخانه ذوب آهن اصفهان و همچنین منطقه صنعتی اشترجان اصفهان مستقر است. فعالیت های این شرکت را می توان در 7 بخش تقسیم بندی کرد:
- اجرای پروژه های ساخت، مونتاژ و دمونتاژ تجهیزات مکانیکی، پایپینگ و سازه های فلزی واحدهای مختلف فولادسازی، نیروگاهی، پالایشگاهی، گازی و...
- سرمايه گذاری در اجرای طرح های توليدی- صنعتی در زمينه صنايع مرتبط با انرژی
- مشاركت فنی و اقتصادی در اجرای پروژه های بزرگ كشور در كنار ديگر شركت های توانمند داخلی و خارجی، باتوجه به توانمندی های بالقوه شركت و استفاده مطلوب از امكانات ساير شركت های مجموعه
- تامین تجهیزات خاص نیروگاهی در جهت رفع نیاز صنایع داخل و خارج از شرکت
- صدور خدمات فنی و مهندسی به خارج از کشور
- بهینه سازی، نوسازی و اجرای پروژه های EPC در زمینه افزایش راندمان تجهیزات و سیستم ها
- اجرای خدمات بهره برداری و تعمیرات تجهیزات صنایع مرتبط با انرژی
سهام شرکت تابان نیرو سپاهان در حال حاضر با نماد «تابا» در بازار پایه زرد فرابورس، معامله می شود و شرکت تکادو با مالکیت بیش از 30 درصد سهام این شرکت، خود را به عنوان اصلی ترین سهامدار عمده معرفی کرده است.
شرکت مهندسی مرآت پولاد
این شرکت تحت عنوان مهندسی کل مکانیک کارخانه ذوب آهن اصفهان در سال 1374 تاسیس شد. از لحاظ ساختاری، شرکت مهندسی مرآت پولاد يکی از واحدهای تحت پوشش شرکت تکادو محسوب می شود. عمده فعالیت های این شرکت در زمینه های طراحی، مهندسی، تکنولوژی ساخت و تولید، مدل سازی، ریخته‌گری، اسکلت فلزی، آهنگری، عملیات حرارتی، ماشینکاری، مونتاژ، نصب و راه‌اندازی، تعمیر و نگهداری است.
یکی از اصلی ترین ویژگی های این شرکت مدیریت پروژه‌های مختلف، ساخت تجهیزات و قطعات، اجرای پروژه‌ها به صورت قرارداد EPC، تعمیرات اساسی تجهیزات مکانیکی صنایع سنگین کشور به ویژه صنایع فولاد، سیمان، نفت، انرژی و معادن است. سهام شرکت مهندسی مرآت پولاد هم اکنون با نماد «تپولا» در بازار پایه زرد فرابورس در حال معامله است؛ شرکت تکادو با در اختیار داشتن بیش از 52 درصد سهام این شرکت، بزرگترین سهامدار عمده محسوب می شود.
نتیجه گیری
بنابراین یکی از گروه های فعال در بازار سرمایه، گروه خدمات فنی و مهندسی است و شرکت های فعال در این گروه فعالیت های مختلفی را در زمینه های گوناگون فنی، مهندسی، پیمانکاری، طراحی، تعمیرات صنعتی و...انجام می دهند و شرکت مپنا به عنوان بزرگترین شرکت فعال در گروه خدمات فنی و مهندسی بیشترین تاثیر را بر ارزش این گروه دارد. باید خاطر نشان کرد که با توجه به ویژگی های خاص این گروه که نوع سودآوری شرکت های فعال در آن را با سایر گروه ها متمایز می کند، سرمایه گذاران و علاقه مندان به سهم های این صنعت بهتر است با تسلط کافی و در اختیار داشتن اطلاعات دقیق اقدام به سرمایه گذاری در این حوزه کنند.