ورود برق به زندگی روزمره انسان ها، نوع تعامل و سبک زندگی آن ها را تغییر داد و در حال حاضر تصور دنیایی بدون جریان الکتریسیته بسیار سخت است؛ چراکه بخش عمده ای از وسایل و کالاهای مورد مصرف انسان با برق کار می کند. به همین دلیل صنایع و واحدهای متعددی در حوزه تولید وسایل الکتریکی و تجهیزات لازم برای صنعت برق (کابل، ترانسفورماتور و...) در کشورهای مختلف به وجود آمده است و در ایران نیز به دلیل بازار مصرف چندمیلیونی داخل کشور و نیاز صنعت برق به تجهیزات و قطعات لازم، شرکت های گوناگونی که خدمات و محصولات مرتبط با برق ارائه می کنند، به وجود آمده است و با پذیرش شرکت های این حوزه در بازار سرمایه، گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی تشکیل شده است که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.
تاریخچه و معرفی گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی
صنعت برق برای فعالیت کارآمد خود، نیاز به تجهیزات و قطعات مختلف مانند: کابل، ترانسفورماتور، جعبه تقسیم، فیوز و...دارد و با ورود برق به ایران، تمامی این تجهیزات توسط شرکت های خارجی تامین می شد؛ اما با گذشت چند دهه، بخش های دولتی و خصوصی، سرمایه گذاری هایی در این حوزه انجام دادند و شرکت هایی همچون ایران ترانسفو، پارس سویچ، لامپ پارس شهاب و... به وجود آمدند و با توجه به افتتاح نیروگاه های متعدد در سراسر ایران و گسترش شبکه برق رسانی به شهرها و روستاها، تقاضای بسیار زیادی برای محصولات این شرکت ها وجود داشت.
گسترش شرکت های مرتبط با صنعت برق و تشکیل گروه ماشین آلات و دستگاه برقی
پس از تشکیل اولین شرکت های حوزه برق و تولید قطعات و تجهیزات الکتریکی، زمینه برای فعالیت دیگر شرکت ها نیز فراهم شد و در دهه پنجاه، کارخانه هایی همچون موتوژن به وجود آمدند و این صنعت را گسترش دادند. با وقوع انقلاب اسلامی بسیاری از این شرکت ها به مالکیت دولت درآمدند و پس از آن نیز شرکت هایی همچون کابل البرز (بالبر) تاسیس شدند و حوزه فعالیت صنایع مرتبط با برق را گسترش دادند.
از طرف دیگر، پس از اعمال سیاست های خصوصی سازی در دهه های گذشته و الزام سازمان ها و نهادهای مالی برای عرضه سهام شرکت ها در بورس، بخشی از شرکت های این حوزه، در بازار سرمایه پذیرفته شدند و گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی را به وجود آوردند که در حال حاضر با توجه به ارزش بازار شرکت های فعال در آن، به عنوان یک گروه کوچک در بورس و فرابورس شناخته می شود.
خدمات و محصولات شرکت های فعال در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی
اکثر شرکت های این گروه در حوزه تولید قطعات و تجهیزات لازم برای صنعت برق فعالیت می کنند و به طور کلی محصولات و خدمات آن ها شامل موارد زیر می باشد:
- تولید انواع کابل با عایق و روکش لاستیک و سیلیکون
- تولید و فروش انواع ماشین های برقی و قطعات وابسته
- تولید کابل های مخابراتی
- ساخت، مونتاژ، فروش پست و لوازم برق فشار قوی، متوسط و ضعیف
- تولید کابل های فیبر نوری
- تولید انواع لامپ
- تولید انواع ترانس های اندازه گیری جریان و ولتاژ
- تولید و فروش انواع ترانسفورماتور
- تولید انواع موتورهای الکتریکی
شرکت های پذیرفته شده در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی
در حال حاضر 15 شرکت در گروه ماشین آلات و دستگاه های پذیرفته شده اند؛ البته لازم به ذکر است که برخی از این شرکت ها فقط درج نماد شده اند و معاملات آن ها انجام نمی شود. به طور کلی شرکت های پذیرفته شده در این گروه عبارت اند از:
- ايران ترانسفو (بترانس)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- صنایع جوشکاب یزد (بكاب)- بازار دوم بورس
- موتوژن (بموتو)- بازار اول (تابلوی اصلی) بورس
- كارخانجات توليدی شهيد قندی (بكام)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- كابل البرز (بالبر)- بازار دوم بورس
- پارس سویچ (بسويچ)- بازار دوم بورس
- كارخانجات كابل سازی ايران (بايكا)- بازار پايه زرد فرابورس
- لامپ پارس شهاب (بشهاب)- بازار دوم بورس
- نيروترانس (بنيرو)- بازار اول (تابلوی فرعی) بورس
- نيرو سرمايه (نيرو)- بازار پايه زرد فرابورس
- كارخانجات كابل سازی تک (بتک)- بازار پايه نارنجی فرابورس
- ترانسفورماتور توزيع زنگان (برانسفو)- بازار دوم بورس
- ايران ترانسفو ری (برانس)- بازار اول فرابورس
- كارخانجات توليدی نيرو ترانسفو (نيرو ترانسفو)- بازار سوم فرابورس
- سيم و كابل ابهر (بكابل)- بازار دوم فرابورس
بزرگترین شرکت فعال در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی
شرکت ایران ترانسفو با ارزش بازار بیش از 7600 میلیارد تومان به عنوان بزرگترین شرکت فعال در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی شناخته می شود. این شرکت در سال 1345 و با مشارکت شرکت سهامی برق منطقه ای تهران (45 درصد)، شرکت زيمنس آلمان (45 درصد) و بانک توسعه صنعت و معدن ايران (10 درصد) تاسیس شد.
خدمات و محصولات شرکت ایران ترانسفو
همانطور که از اسم این شرکت مشخص است، فعالیت اصلی آن در حوزه تولید انواع ترانسفورماتور است و به طور کلی ترانسفورماتورهای تولید شده در این شرکت شامل موارد زیر می باشد:
- ترانسفورماتورهای توزیع روغنی سه فاز توان متوسط
- ترانسفورماتورهای توزیع روغنی سه فاز توان پائین
- توزیع روغنی سه فاز توان بالا
- راکتور سری
- ترانسفورماتورهای موبایل
- ترانسفورماتورهای توزیع روغنی تک فاز
- ترانسفورماتور قدرت متوسط
- ترانسفورماتور قدرت بزرگ
- راکتور شنت
- ترانسفورماتورهای رزین اندود شده تحت خلاء
- ترانسفورماتور توزیع خشک رزینی
- ترانسفورماتور قدرت کوچک
- ترانسفورماتور ویژه
با توجه به تاسیس شرکت های تابعه گروه صنعتی ایران ترانسفو، حوزه فعالیت و محصولات تولید شده نیز گسترش یافته است و درحال حاضر بسیاری از تجهیزات و قطعات مورد نیاز برای صنعت برق در کارخانه های این شرکت تولید می شود که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مقره‌های فیوز کات اوت، مقره‌های ولتاژ پایین، کلید تنظیم ولتاژ، محفظه رطوبت گیر، مقره‌های بوشینگ ترانسفورماتور، مقره‌های سوزنی، قطعات عایقی ترانسفورماتورهای توزیع، قطعات عایقی ترانسفورماتورهای قدرت، قطعات عایقی فرم دار ترانسفورماتور، شیر ایمنی یکطرفه، شیر پروانه ای نوع ويفری، شیر رادیاتور پروانه ای، راکتور شنت، روغن نما، سیم‌های بافته شده CTC، رادیاتورها، راکتور دی تیون، راکتور سری، ترمومتر روغن، جعبه تقسیم CT، خروجی های فشار قوی، پست‌های يونيت، پست‌های کیوسکی نیمه دفنی، تابلوهای فشار ضعيف، پست‌های پدمانتد، پست‌های سيار، پست‌های كيوسكی دو طبقه، پست های كيوسكی روزمينی و...
شرکت های تابعه گروه صنعتی ایران ترانسفو
گروه صنعتی ترانسفو با گسترش حوزه فعالیت های خود، در حال حاضر به یک هلدینگ تبدیل شده است و دارای چند شرکت زیر مجموع است:
- توسعه پست های ایران ترانسفو
- ایران ترانسفو ری
- ترانس پست پارس
- بازرگانی ایران ترانسفو
- موسسه تحقیقات ترانسفورماتور ایران
- عایق های الکتریکی پارس
- ترانسفورماتور توزیع زنگان
- ترانسفورماتورسازی کوشکن
- کارگزاری بیمه زنجان صبا ترانس
- پالایش روغن های صنعتی زنگان
- مقره سازی صدف گستر
- خدمات پس از فروش ایران ترانسفو
- ترانس قدرت زنجان
- فاوا صنعت
- آشنا راه سما
سهام شرکت ایران ترانسفو
این شرکت در سال 1380 در بازار سرمایه پذیرفته شد و هم اکنون سهام آن با نماد «بترانس» در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس اوراق بهادار تهران معامله می شود و شركت سرمايه گذاری گروه توسعه ملی با در اختیار داشتن بیش از 33 درصد سهام شرکت ایران ترانسفو، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود.
عوامل موثر بر سودآوری شرکت های فعال در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی
همانطور که اشاره شد، حوزه فعالیت شرکت های این گروه بسیار گسترده است محصولاتی همچون، لامپ، ترانسفورماتور، کابل برق، موتورهای الکتریکی و... را شامل می شود و با توجه به همین تنوع محصولات، تحلیل سودآوری آن ها اندکی سخت می شود؛ چرا که هر کدام از این شرکت ها را بایستی به شکل جداگانه مورد بررسی قرار دهیم. اما به طور کلی عوامل موثر مشترکی را نیز می توان در روند سودسازی آن ها شناسایی کرد که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
نرخ های فروش
اکثر محصولات شرکت های فعال در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی، نرخ گذاری داخلی دارند و متناسب با تورم به وجود آمده، افزایش نرخ شامل محصولات آن ها می شود و اصطلاحا به عنوان صنایع ریالی بازار سرمایه شناخته می شوند. به عنوان مثال شرکت موتوژن (بموتو) که محصولات اصلی آن الکتروموتورهای خانگی، الکتروپمپ، الکتروموتوهای صنعتی و... است، با توجه به قیمت تمام شده محصولات آن، هرچند وقت یک بازار افزایش نرخ می گیرد که این موضوع می تواند بر سودسازی این شرکت اثرگذار باشد. توجه داشته باشید که اعلام افزایش نرخ های محصولات این شرکت ها در سامانه کدال منتشر می شود.
نرخ دلار
با توجه به قیمت گذاری که محصولات شرکت های فعال در گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی دارند، افزایش نرخ دلار به شکل مستقیم بر قیمت محصولات آن ها تاثیر ندارد. از طرف دیگر، مواد اولیه خریداری شده توسط این شرکت ها از طریق شرکت های فلزی، پتروشیمی و یا واردات تامین می شود و افزایش قیمت دلار می تواند قیمت تمام شده محصولات آن ها را افزایش دهد و حاشیه سود آن ها را پایین بیاورد. به عنوان مثال مواد اولیه شرکت موتوژن برای تولید موتورهای الکتریکی، سیم مسی برای سیم پیچ ها، ورق های فولادی، گالوانیزه و... است و همانطور که می دانید قیمت این مواد اولیه کاملا تحت تاثیر نرخ دلار و قیمت های جهانی است.
بازارهای صادراتی
بخشی از محصولات تولید شده در این شرکت ها به بازارهای بین المللی صادر می شوند و سودهای خوبی را در صورت های مالی آن ها شناسایی می کنند.
تحریم های اقتصادی و انحصار
اگرچه تحریم ها آسیب های جدی بر اقتصاد و صنایع تولیدی در ایران وارد کرده است؛ اما برای شرکت هایی که دارای محصولاتی هستند که صادرات آن ها به ایران ممنوع اعلام شده، باعث سودآوری شده است و به نوعی انحصار در این بازار را به وجود آورده است و میزان فروش های آن ها را تکرار پذیر می کند.
ممنوعیت واردات
در سال های اخیر برای حمایت از تولید کنندگان داخلی، قوانین مختلفی وضع شده است؛ به عنوان مثال واردات برخی از کالاها که تولید مشابه داخل دارند، ممنوع شده است و بسیاری از محصولات گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی، چنین شرایطی را دارند که این موضوع می تواند بر تداوم فروش های آن ها اثرگذار باشد.
جمع بندی
گروه ماشین آلات و دستگاه های برقی که شرکت های فعال در آن به عنوان صنایع ریالی بازار سرمایه شناخته می شوند، یک گروه کوچک در بازار سرمایه است که با بررسی سهم های آن می توان فرصت های جذابی را برای سرمایه گذاری بلند مدت در آن شناسایی کرد.