کشور ایران یکی از کشورهای پیشرو در حوزه ارزهای دیجیتال می باشد که به دلیل پایین بودن هزینه های انرژی و آب و هوای مناسب برای مستقر کردن تجهیزات استخراج، توانسته جز کشورهای برتر در حوزه ارزهای دیجیتال شود. برای مثال استخراج بیت کوین در ایران با مبلغی کمتر از 3 دلار انجام می شود. در این مقاله قصد داریم جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال را از نظر جامعه فعالین و تعداد جمعیت آنها، وضعیت قوانین و مقررات، شرکت های دانش بنیان، صرافی های ارز دیجیتال ایرانی و نرخ هش ریت در ایران بررسی کنیم.

جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال

برای بررسی جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال چندین پارامتر از جمله جامعه فعالین در حوزه ارزهای دیجیتال و جمعیت آنها، نرخ هش ریت، وضعیت قوانین و مقررات، بلاک چین و تیم های دانش بنیان فعال در حوزه بلاک چین و همچنین صرافی های ایرانی وجود دارد. در ادامه قصد داریم به بررسی هر کدام از این پارامترها برای تعیین جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال بپردازیم.

جامعه فعالین و تعداد جمعیت آنها

یکی از ملاک های بررسی جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال، جامعه فعالین و تعداد جمعیت آنها می باشد. طبق بررسی ها تاکنون بیش از 12 میلیون ایرانی وارد بازار ارزهای دیجیتال شده اند که هدف 77 درصد آنها حفظ ارزش پول و سرمایه گذاری کردن، می باشد. 15 درصد از آنها به عنوان شغل و حرفه، 3 درصد برای حمایت از تکنولوژی، 3 درصد دیگر از آنها برای سرگرمی و کنجکاوی، 1 درصد از آنها نیز برای جابه جایی بین المللی پول و 1 درصد باقی مانده نیز برای خرید و پرداخت وارد این بازار شده اند. همچنین اعلام شده که 88 درصد رمز ارزهای خود را از طریق پلتفرم‌های خرید و فروش آنلاین، 5 درصد به وسیله صرافی های فیزیکی، 4 درصد از طریق استخراج، 2 درصد از طریق دریافت از آشنایان و دوستان و 1 درصد دیگر نیز از طریق فروش محصولات و خدمات به دست آورده اند.

وضعیت قوانین و مقررات

وضعیت قوانین و مقررات مربوط به ارزهای دیجیتال، یکی دیگر از معیارهای ارزیابی جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال می باشد. ایران در رابطه با خرید و فروش، ماینینگ و صرافی ها قوانین و مقرراتی را در نظر گرفته است. در این میان خبری از ممنوعیت خرید و فروش ارزهای دیجیتال در کشور وجود ندارد، اگر چه هنوز کشور ایران موضع مشخص و صد در صدی را در این رابطه اعلام نکرده است.

قوانین خرید و فروش ارزهای دیجیتال

• ممنوعیت استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان ابزار پرداخت
• عدم مسئولیت بانک مرکزی در رابطه با صدور و انتشار رمز ارزها
• امکان خرید و فروش و تبادل رمز ارزها فقط در صرافی هایی که قوانین و مقررات آنها در بخش الزامات عمومی صرافی ها وجود دارد. 
• بلا مانع بودن توسعه کیف پول رمز ارزی برای ارزهای دیجیتال با در نظر گرفتن مقررات بخش کیف پول رمز ارز برای افراد حقوقی و حقیقی

قوانین ماینینگ ارزهای دیجیتال

مصرف بالای برق توسط ماینرها و دستگاه های استخراج رمز ارز، باعث ممنوعیت ماینینگ ارز دیجیتال در ایران شد اما در سال 1398، استخراج رمز ارزها توسط معاون اول رئیس جمهور به صورت کاملا قانونی اعلام شد. استفاده از دستگاه های استخراج رمز ارزها طبق این آیین نامه و فقط منوط به دریافت مجوز از وزارت صمت مجاز است. در غیر این صورت خلاف قوانین عمل کرده اند و در نهایت منجر به قطع شدن اشتراک برق آنها می شود و نیروی انتظامی دستگاه های آنها را توقیف می کند و پیگرد قضایی دارد.

قوانین صرافی ها در ایران

- مسئولیت ریسک معاملات بر عهده خود سرمایه گذاران می باشد.

- فقط صرافی هایی مجاز به ارائه خدمات هستند که دارای مجوز از بانک مرکزی هستند و پس از این که احراز شرایط اعلام شده توسط بانک مرکزی، می توانند فعالیت کنند. 

- در صرافی های مجاز، سقف تبدیل ریال به رمز ارزها و بر عکس تابع مقررات عمومی قوانین ارزی خواهد بود.

- مالکان صرافی ها مسئولیت صحت عملکرد و ملاحظات امنیتی صرافی های ارز دیجیتال را بر عهده دارند.

- بانک مرکزی، فهرست رمز ارزهای قابل مبادله در صرافی ها را تعیین می کند.

- مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان توسط صرافی ها باید صورت گیرد.

- اطلاعات مربوط به خرید و فروش، مشتریان و همچنین دلایل و منشأ معاملات پس از ثبت شدن توسط صرافی های ارز دیجیتال باید در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرند.

شرکت های دانش بنیان

برای بررسی بیشتر در رابطه با جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال می توان وجود شرکت های دانش بنیان را نیز در نظر گرفت. تاکنون شرکت های متعددی در ایران فعالیت خود را در زمینه بلاک چین و ارزهای دیجیتال آغاز کرده اند. یکی از شرکت های ایرانی فعال در حوزه بلاک چین و ارزهای دیجیتال، شرکت سیتکس می باشد که بخشی از فعالیت های خود را به آموزش و تحلیل در زمینه ارزهای دیجیتال و همچنین طراحی، توسعه، مشاوره و آموزش راهکارهای مبتنی بر بلاک چین و ماینینگ اختصاص داده است. شرکت دانش بنیان سیتکس در سال 1398 یک صرافی ارز دیجیتال را با توجه به در نظر گرفتن نیازهای جامعه و تکیه بر تجربه و دانش خود در زمینه بلاک چین، راه اندازی کرده است. البته نبود بسترهای مناسب و عدم پیشرفت اکوسیستم رمز ارزها، این احتمال را که افراد سرمایه های خود را به سمت بسترهای خارجی سوق دهند، افزایش می دهد.

صرافی های ارز دیجیتال ایرانی

در کشور ایران به عنوان یکی از کشورهایی که سهم بالایی از بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است، با توجه رشد روز افزون سرمایه گذاران در حوزه ارزهای دیجیتال و اهمیت وجود صرافی های معتبر و کاربردی، در حال حاضر تعداد زیادی صرافی ایرانی برای کاربران ایجاد شده است که سعی دارند ضمن حفظ دارایی های دیجیتال کاربران، خدمات مفیدی را به آنها ارائه دهد. از ویژگی های کلی صرافی های خوب می توان به میزان کارمزد مناسب، حجم معاملات بالا، رابط کاربری آسان، امنیت قابل قبول، مبلغ واریز و برداشت رمز ارز و ... اشاره کرد.

یکی دیگر از دلایل ایجاد صرافی های متعدد در ایران این است که به دلیل تحریم ها، دسترسی کاربران به صرافی های خارجی با محدودیت و به سختی انجام می شود، به همین دلیل برخی کاربران ترجیح می دهند برای سهولت در انجام معاملات خود، از صرافی های داخلی استفاده کنند. صرافی های ایرانی به دلیل این که نیازی به vpn ندارند، برای کاربران ایرانی کاربرد راحت تری دارند. همچنین در صورتی که کاربران به زبان انگلیسی مسلط نباشند، کار با صرافی های خارجی برای آنها دشوار می شوند. صرافی های ایرانی همچنین از نظر قابلیت پیگیری (در زمان بروز مشکل در سایت) برای کاربران ایرانی امکانات مناسبی را فراهم می کنند. بنابراین می توان وجود تعداد زیادی صرافی ارز دیجیتال ایرانی را به عنوان معیاری جهت بررسی جایگاه ایران در بازار ارزهای دیجیتال در نظر گرفت.

نرخ هش ریت ایران

کشور ایران از نظر میزان استخراج بیت کوین، در رتبه پنجم دنیا قرار دارد. کشور چین در رتبه اول، آمریکا در جایگاه دوم، قزاقستان و روسیه در رتبه های بعدی و در نهایت ایران در جایگاه پنجم قرار دارد. هزینه برق پایین، وجود زمین وسیع برای ماین کردن، نیرو کار ارزان و متخصصان فراوان در حوزه کریپتو باعث شدند که ایران در نهایت جز 5 کشور اول از نرخ هش ریت ( تعداد عملیات هشینگ در فرآیند ماینینگ بیت کوین) در جهان شود.

سخن پایانی

کشور ایران علاوه بر این که به دنبال قانونی کردن استخراج ارزهای دیجیتال می باشد، از جمله کشورهایی است که به دنبال ساخت یک ارز دیجیتال بومی و مخصوص به خود می باشد و این رمز ارز قرار است که بر پایه ریال طرح ریزی شود. البته آینده بازار ارزهای دیجیتال در ایران بستگی به چندین مولفه دارد که از جمله آن ها می توان به وضعیت برق، سیاست های داخلی ایران، مواد و تجهیزات استخراج، سرعت العمل مسئولان مربوط به این حوزه در راستای تسهیل و راه اندازی شبکه های مربوطه اشاره کرد.