همه افرادی که در بازارهای مالی فعالیت می کنند، قطعا به دنبال کسب بیشترین بازدهی در سرمایه گذاری خود هستند و آن چیزی که یک سرمایه گذار معمولی را به یک سرمایه گذار حرفه ای و موفق تبدیل می کند، داشتن استراتژی است؛ از طرف دیگر، بدون داشتن نقشه راه و چشم انداز سرمایه گذاری، عملکرد سرمایه گذاران براساس شانس و اقبال خواهد بود و این موضوع، ریسک ها را افزایش می دهد، در حالیکه وظیفه اصلی یک سرمایه گذار موفق، کاهش ریسک های سرمایه گذاری است. یکی از استراتژی هایی که می تواند ریسک های سرمایه گذاری را تا حدودی کاهش دهد، تشکیل سبد متنوع است، به گونه ای که با انتخاب سهم های متعدد و با ماهیت متفاوت از یکدیگر و قرار دادن آن ها در سبد سرمایه گذاری خود، افراد می توانند ریسک های غیر سیستماتیک را به حداقل برسانند. در این مقاله قصد داریم نکات مهم ایجاد سبد متنوع را به شما معرفی کنیم.

منظور از ایجاد سبد متنوع چیست؟

پس از دانستن این نکته که افراد برای کاهش ریسک های سرمایه گذاری خود بایستی سبد متنوع تشکیل دهند، اولین سوالی که پیش می آید این است که ویژگی های یک سبد متنوع چیست و رعایت کردن کدام نکات می تواند در تشکیل یک سبد متنوع به سرمایه گذاران کمک کند؟ برای پاسخ دادن به این سوال، در ادامه به برخی از نکات مهم ایجاد سبد متنوع اشاره می کنیم.

تعداد سهام موجود در سبد سرمایه گذاری

یکی از نکات مهم ایجاد سبد متنوع، تعداد سهام در نظر گرفته شده است و مطمئنا افزایش یا کاهش این تعداد، می تواند ریسک های غیرسیستماتیک را تحت تاثیر قرار دهد. البته بایستی به این نکته اشاره کرد که تیپ شخصیتی افراد و همچنین روند کلی بازار سرمایه می تواند در تعداد سهم های پرتفوی سرمایه گذاران اثرگذار باشد.

به عنوان مثال برخی از افراد معتقدند که تعداد سهام موجود در سبد سرمایه گذاری باید بین 3 تا 7 سهم باشد و قرار دادن سهم های بیشتر، کنترل کردن سبد سرمایه گذاری را از اختیار افراد خارج می کند و سرمایه گذاران در مواقع حساس نمی توانند به راحتی تصمیم بگیرند. در طرف مقابل، افرادی هستند که معتقدند هرچقدر تعداد سهم های موجود در سبد سرمایه گذاری بیشتر باشد، ریسک آن کمتر می شود و اصطلاحا سبدهای شلوغ را حرفه ای تر می دانند.

همانطور که گفته شد تیپ شخصیتی و همچنین استراتژی سرمایه گذاری افراد در نحوه انتخاب تعداد سهم های سبد سرمایه گذاری می تواند موثر باشد، اما آنچه که مورد تایید اکثر فعالان بازار سرمایه است، دور بودن از «تک سهم شدن» است و افراد باتجربه معتقدند که ریسک این کار بسیار بالا است؛ چراکه اگر به هر دلیلی، مشکلی برای شرکت مذکور پیش بیاید، کل سرمایه افراد تحت تاثیر قرار می گیرد.

به عنوان مثال، سهام شرکت پمپ سازی ایران (تپمپی) در 7 آبان 1399 که در حال بازگشایی بدون محدودیت دامنه نوسان بود، کاهش 55 درصدی را تجربه کرد. اگر یک سرمایه گذار بر روی این شرکت، تک سهم شده بود، 55 درصد از کل سرمایه خود را از دست می داد؛ حال فرض کنید که این شخص، فقط 25 درصد پرتفوی خود را به سهام شرکت پمپ سازی ایران اختصاص می داد، با یک ضرب و تقسیم ساده متوجه می شویم که در این حالت، تنها حدود 14 درصد از کل سرمایه این فرد دچار زیان می شود.

بنابراین تشکیل یک سبد سرمایه گذاری با چندین سهم، موضوعی کاملا ضروری است و رعایت کردن این استراتژی می تواند ریسک ها را تا حدودی کاهش دهد.

سهام دلاری و ریالی

به دلیل کسری بودجه و رشد نقدینگی در سال های اخیر، اقتصاد ایران همواره با تورم های بسیار شدید همراه بوده است و سرمایه گذاری کردن در این فضا، بدون در نظر گرفتن دوره های تورمی امکان پذیر نخواهد بود و تجربه ها نشان داده است که سرمایه گذارانی موفق بوده اند که استراتژی خود را با سیکل های تورمی همراه کرده اند.

همانطور که می دانید در دورانی که تورم سنگین وجود دارد، نرخ دلار نیز افزایش پیدا می کند و شرکت های فعال در بازار سرمایه از این موضوع تاثیر می پذیرند و فعالان بازار سرمایه، سهام شرکت ها را به 2 دسته سهم های دلاری و سهم های ریالی تقسیم می کنند و معمولا در مواقعی که انتظارات تورمی بالا است، سرمایه گذاران به سمت سهم های دلاری (شرکت های پتروشیمی، فلزات اساسی و...) هدایت می شوند و در طرف مقابل نیز وقتی که ثبات اقتصادی حاکم است، افراد ترجیح می دهند در سهم های ریالی (محصولات غذایی، بانک ها و...) سرمایه گذاری کنند.

بنابراین یکی دیگر از نکات مهم ایجاد سبد متنوع، توجه به دلاری و ریالی بودن سهام موجود در سبد سرمایه گذاری است و افرادی که شخصیت ریسک گریزی دارند، معمولا سبدی متنوع از چند سهم ریالی و دلاری تشکیل می دهند و این کار باعث می شود که ریسک پرتفوی آن ها کاهش یابد.

ارزش بازار شرکت ها

یکی از نکات مهم ایجاد سبد متنوع، در نظر گرفتن ارزش بازار شرکت هاست؛ به این معنا که برخی از افراد ترجیح می دهند در شرکت هایی سرمایه گذاری کنند که ارزش بازار بیشتری دارند و اصطلاحا نسبت به سایر شرکت ها بزرگتر هستند و به دلیل نقدشوندگی بیشتر سهام آن ها، تصمیم می گیرند که به سمت شرکت های کوچکتر نروند.

در طرف مقابل نیز برخی از فعالان بازار سرمایه، به سمت شرکت هایی با ارزش بازار پایین تر می روند و معتقدند که این شرکت ها نقدینگی کمتری برای حرکت کردن لازم دارند و در بازاری که نقدینگی کافی برای حرکت دادن شرکت های بزرگ وجود ندارد، استراتژی بهتر این است که از شرکت هایی با ارزش بازار بالاتر دوری کنند.

در اینجا یکی از نکات مهم ایجاد سبد متنوع، رعایت کردن توازن بین شرکت های با ارزش بازار بالا و شرکت های با ارزش بازار پایین است و سرمایه گذاران برای کاهش ریسک سرمایه گذاری خود، ترجیح می دهند که پرتفویی متشکل از سهم های کوچک و بزرگ بسازند.

سهام یا اوراق با درآمد ثابت

از دیگر نکات مهم ایجاد سبد متنوع می توان به تخصیص دادن بخشی از پرتفوی سرمایه گذاری به اوراق با درآمد ثابت (اوراق قرضه، اوراق مشارکت و...) اشاره کرد. چراکه بعضی از سرمایه گذاران معتقدند که اگر بازار سرمایه وارد روند نزولی شود و سهام شرکت ها دچار زیان شوند، حداقل آن بخش از سبد سرمایه گذاری که به اوراق با درآمد ثابت تخصیص داده شده است، بتواند بخشی از زیان سهم ها را جبران کند.

لازم به ذکر است که اختصاص دادن بخشی از سبد سرمایه گذاری به اوراق با درآمد ثابت، برای مواقعی می تواند مناسب باشد که انتظارات تورمی کاهش یافته است و نرخ دلار از ثبات نسبی برخوردار باشد و در دوره هایی که تورم های سنگین وجود دارد، بازدهی اوراق با درآمد ثابت نمی تواند خود را با تورم هماهنگ کند.

شرکت هایی که سود مجمع مناسب تقسیم می کنند

یکی دیگر از نکات مهم ایجاد سبد متنوع، توجه کردن به سودهای تقسیمی شرکت ها در مجامع سالیانه است؛ به این معنا که برخی از شرکت ها، تمامی سود بدست آمده برای هر سهم را در مجمع های سالیانه تقسیم می کنند؛ اما برخی از شرکت ها تنها بخشی از سود را بین صاحبان سهام تقسیم می کنند و باقیمانده آن را به طرح های توسعه و... اختصاص می دهند.

بنابراین سرمایه گذاران برای تنوع بخشیدن به سبد سرمایه گذاری خود می توانند سودهای تقسیمی در مجامع را ملاک قرار دهند و از هر 2 نوع این شرکت ها در تشکیل پرتفوی خود استفاده کنند.

صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)

برای کاهش ریسک سبد سرمایه گذاری، می توان از صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله استفاده کرد؛ چرا که هر کدام از این صندوق ها توسط معامله گران حرفه ای و تحلیلگران با تجربه مدیریت می شود و قرار دادن واحدهای این صندوق ها در سبد سرمایه گذاری می تواند یکی از نکات مهم ایجاد سبد متنوع باشد و در بلندمدت بخشی از ریسک های سرمایه گذاری را کاهش دهد.

جمع بندی

تشکیل سبد سرمایه گذاری متنوع یکی از الزامات موفقیت در بازار سرمایه است و این موضوع می تواند به کاهش ریسک های سرمایه گذاری کمک کند. از جمله نکات مهم ایجاد سبد متنوع می توان به استفاده از سهم های دلاری و ریالی، توجه به ارزش بازار شرکت ها، استفاده از اوراق با درآمد ثابت و صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، توجه به سودهای تقسیم شده در مجامع شرکت ها، تعداد سهام موجود در پرتفوی و...اشاره کرد.