توکن یا کوین سوزی به فرآیندی گفته می شود که در آن مقداری از یک ارز دیجیتال به صورت دائمی از موجودی در حال گردش، حذف می شود. این اتفاق توکن سوزی (Token Burning) یا کوین سوزی (coin burn) گفته می شود. در بیشتر مواقع این فرآیند زمانی رخ می دهد که تیم توسعه دهنده یک ارز دیجیتال تصمیم می گیرد، عرضه را کنترل کند و یا ارزش ارز دیجیتال خود را افزایش دهد. البته لازم به ذکر است که این فرآیند برای ارزهای دیجیتال بزرگ مثل، بیت کوین و اتریوم اتفاق نمی افتد و عمدتا برای آلت کوین ها و توکن های کوچک رخ می دهد تا سرمایه داران ترغیب شوند و سرمایه وارد این ارزهای دیجیتال شود. در ادامه به بررسی فرآیند توکن سوزی، دلایل آن و زمان اتفاق افتادن آن، می پردازیم.
توکن سوزی
وقتی توکن یا کوین سوزی رخ می دهد، آن مقدار از ارز دیجیتال که در این فرآیند سوزانده می شود، به کیف پول شخص خاصی منتقل نمی شود، در واقع این توکن ها به آدرسی نامشخص(Eater Address) و غیر قابل دسترس انتقال داده می شود که هیچ کس رمز خصوصی آن آدرس را ندارد.
با این فرآیند ارزهای دیجیتال به طور غیرقابل برگشتی از بین می روند و به هیچ وجه نمی شود توکن های سوزانده شده را بازگردانی کرد و فقط امکان پیگیری آن ها می باشد. جالب است بدانید با پیگیری توکن های سوزانده شده حتی می توانید مشخصات بلاک، توکن های سوزانده شده را نیز مشاهده کنید! اما باز هم نمی توانید به آن دسترسی پیدا کنید.
در تمامی بازارها به محض کم شدن یک دارایی، تقاضا برای خرید آن دارایی افزایش می یابد، از طرفی میزان عرضه و تقاضا یکی از عوامل بسیار موثر قیمت یک دارایی می باشد. در بازار ارزهای دیجیتال نیز به همین صورت است. وقتی توکن سوزی رخ می دهد، علاوه بر اینکه قیمت توکن افزایش می یابد، این اتفاق باعث می شود ارزش کل بازار تثبیت شده و عرضه کنترل شود.
مزایای توکن سوزی چیست؟
توکن سوزی مزایای بی شماری دارد که مهمترین مزیت سوزاندن توکن ها، همانطور که گفتیم ارزش افزوده و افزایش ارزش توکن های باقی مانده است. در مثالی که برای استلار آوردیم، این شرکت با سوزاندن 55 میلیارد استلار ارزش این توکن را افزایش داد و ارزش XLM در این مدت بیش از 25 درصد افزایش یافت. از دیدگاه کلی جامعه کریپتو، سوزاندن توکن ها را می توان به عنوان یک هدیه برای جامعه سرمایه گذار در نظر گرفت. به عنوان مثال، اگر پروژه X یک توکن را بسوزاند، موجودی توکن کاهش می یابد و در نتیجه ارزش توکن افزایش می یابد. ارزش کریپتوکارنسی ها مانند سایر بازارها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود و در صورت کاهش عرضه قطعاً قیمت افزایش می یابد مگر اینکه عاملی برای کاهش قیمت وجود داشته باشد.
همچنین گاهی اوقات شرکت ها برای امنیت سرمایه گذاران توکن می سوزانند. در این صورت در هنگام عرضه اولیه توکن، فرآیند سوزاندن توکن انجام می شود. از آنجایی که بسیاری از توکن ها در طی فرآیند عرضه اولیه صادر و وارد بازار می شوند، این امکان وجود دارد که افزایش عرضه منجر به از بین رفتن تعادل بین عرضه و تقاضا و در نتیجه قیمت توکن مورد نظر شود. کاهش خواهد یافت. سوزاندن توکن این اثر را خنثی می کند و از کاهش ارزش جلوگیری می کند.
توکن سوزی بایننس کوین(BNB)
سوزاندن توکن ها یا ارسال توکن ها به یک آدرس متروکه، میزان توکن ها را در بازار کاهش می دهد و اساساً می تواند روی افزایش قیمت تاثیرگذار باشد. بایننس یکی از نمونه های خوب توکن سوزی یا سوزاندن توکن هر سه ماه یکبار است. (که البته اصولاً بایننس کوین از زمان راه اندازی بلاک چین انحصاری بایننس به عنوان توکن در نظر گرفته نشده است.) آخرین آن همانطور که گفتیم، در جولای 2021 بود و بایننس 400 میلیون دلار BNB، در مجموع 1 میلیون و 296 هزار واحد از این ارز دیجیتال را سوزاند.
توکن سوزی ریپل(XRP)
از دیگر ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار که در جایگاه خوبی قرار گرفته است. ریپل، یکی دیگر از بازیگران اصلی در فضای ارزهای دیجیتال، همین کار را برای توکن اصلی خود XRP، به روشی متفاوت انجام می دهد. ریپل هرگز در هیچ کجا کارمزد تراکنش XRP را پرداخت نمی کند و آن را از بین می برد. در نتیجه XRP های در گردش به مرور زمان کاهش می یابند و قیمت تثبیت می شود.
توکن سوزی استلار(XLM)
Stellar یکی دیگر از شرکت‌های ارز دیجیتال است که یکی از بزرگترین توکن ها را در تاریخ ارزهای دیجیتال در سال 2019 انجام داد. طبق گزارش کوین تلگراف، این شرکت برای افزایش قیمت این ارز دیجیتال، 55 میلیون استلار سوزاند. این مقدار توکن استلار در آن زمان 7.4 میلیارد دلار ارزش داشت.
فرق توکن با کوین
- کوین ها آن دسته از ارزهای دیجیتال هستند که برای خود بلاک چین اختصاصی دارند و از شبکه خود برای نقل و انتقال استفاده می کنند اما توکن ها بلاک چین اختصاصی ندارند و از بلاک چین دیگر ارزهای دیجیتال استفاده می کنند. ایجاد توکن راحت است چرا که امروزه با وجود بلاک چین های پیشرفته ای مانند بلاک چین اتریوم دیگر محدودیت خاصی برای ایجاد یک توکن جدید وجود ندارد.
- در واقع برای استفاده یک توکن از بلاک چین اتریوم، تنها کافیست تیم توسعه دهنده توکن مورد نظر را بر اساس استانداردهای شبکه ERC20 طراحی کنند. همچنین بلاک چین های پیشرفته تری نیز مانند شبکه TRC20 ترون نیز برای توکن ها موجود می باشد. به طور کلی کوین ها برای معاملات مالی در ارزهای دیجیتال به کار می روند اما توکن ها بیشتر برای استفاده در برنامه های غیرمتمرکز، استفاده می شوند. فرآیند سوزاندن نیز عمدتا برای توکن ها رخ می دهند اما در موارد خاص به صورت مشابه برای کوین ها نیز اتفاق می افتد.
دلایل توکن سوزی چیست؟
اجماع کارآمدتر: برخی توکن ها مبتنی بر پروتکل اثبات سوزاندن (POB) هستند، این پروتکل در یک شبکه ی غیرمتمرکز به منظور یک اجماع و توافق کلی بین کاربران اجرا می شود. در این پروتکل کاربران شبکه می بایستی برای به دست آوردن توکن، مقداری از توکن های خود را بسوزانند.
افزایش ارزش توکن: همان طور که گفته شد میزان عرضه یا تقاضا، می تواند تعیین کننده قیمت یک توکن باشد لذا توسعه دهندگان برای کنترل عرضه و افزایش قیمت یک ارز دیجیتال، از توکن سوزی استفاده می کنند.
جلوگیری از اسپم: فرآیند توکن سوزی موجب می شود که هزینه تراکنش ها بالا رود، لذا با افزایش هزینه تراکنش، تعداد تراکنش های اسپم شبکه کم می شود.
ارزش افزوده: می دانیم که هر چه ارزش افزوده برای یک توکن بیشتر شود، به نفع کابران و دارندگان آن توکن می باشد، این اتفاق با فرآیند توکن سوزی محقق می شود. در نتیجه می توان گفت فرآیند توکن سوزی به نفع کاربران شبکه می باشد.
توکن سوزی چه زمانی رخ می دهد؟
زمان هایی که یک توکن یا کوین جدید به عنوان عرضه اولیه وارد بازار می شود، پس از پایان مدت زمان عرضه آن، ممکن است مقداری از آن توکن اضافه بماند. در چنین شرایطی تیم توسعه دهنده ی ارز دیجیتال، توکن های مانده را می سوزاند. با این کار نه تنها ارزش توکن بیشتر می شود بلکه در ابتدای ورود توکن به بازار، توجه کاربران را به خود جلب می کند.
همچنین در برخی موارد صرافی های بزرگ نیز به دلایل محتلف اقدام به توکن سوزی می کنند.
روش های سوزاندن کوین
سوزاندن کوین برای استخراج: در این روش ماینرها برای اینکه اجازه داشته باشند استخراج کنند، می بایستی بخشی از کوین مد نظر را بسوزانند.
به دست آوردن کوین جدید: در برخی شبکه ها، کاربران باید برای اینکه بتوانند کوین کسب کنند، باید مقداری کوین بسوزانند! شاید بپرسید این کار چه سودی برای کاربران دارد! در واقع در این روش کوینی که قرار است به کاربر داده شود، ارزش بالاتری نسبت به کوینی که کاربران می خواهند بسوزانند، دارد.
مقابله با تورم: یک روش سوزاندن نیز مخصوص کاربرانی ااست که از پروتکل اثبات سهام (اثبات از طریق استیکینگ) استفاده می کنند. در واقع توسعه دهندگان از این روش، عمدتا برای مقابله با تورم شدید استفاده می کنند.
پروتکل مبتنی بر اثبات سوزاندن
علاوه بر پروتکل های اثبات سهام (POS) و اثبات کار (POW)، پروتکل دیگری نیز در شبکه های غیرمتمرکز دیفای وجود دارد که پروتکل اثبات سوزاندن (POB) نام دارد. در پروتکل POB، اعتبارسنج ها برای اثبات خود به شبکه می بایستی بخشی از توکن های خود را بسوزانند تا به آن ها اجازه داده شود در شبکه، به کار تایید تراکنش ها بپردازند.
مزیت اصلی پروتکل POB نسبت به دیگر پروتکل ها این است که در پروتکل POB نیازی به یک سیستم خیلی قدرتمند نیست و از طرفی ملاک اثبات در این پروتکل بسیار راحت تر است و هر ماینری می تواند به راحتی خود را اثبات کند. از طرفی در این پروتکل، آسیب های زیست محیطی کم تری، نسبت به پروتکل POW رخ می دهد.
تاثیر توکن سوزی بر قیمت
همان طور که بارها در مقاله اشاره کردیم، توکن سوزی ذاتا باعث کاهش عرضه و افزایش تقاضا می شود. در نتیجه توکن سوزی باعث افزایش قیمت توکن می شود اما این اتفاق همیشه رخ نمی دهد! در برخی موارد انتظاری که بعد توکن سوزی از یک توکن داریم محقق نمی شود.
مثلا زمانی که توکن مدنظر آن قدر بی ارزش شده است که حتی توکن سوزی هم نتواند جلو عرضه آن را بگیرد یا زمانی که کلیت بازار و ارزهای دیجیتال اصلی مانند بیت کوین و ارز دیجیتال اتریوم، به شدت در حال ریزش است. در چنین شرایطی ممکن است انتظارات از توکن مدنظر، محقق نشود لذا باید حواستان جمع باشد و تصور نکنید که هر وقت توکن سوزی رخ بدهد، حتما توکن رشد زیادی خواهد کرد. گفتنی است که توکن سوزی عمدتا بیشتر از کوین سوزی اتفاق می افتد.
جمع بندی: توکن سوزی (Token Burning) به فرآیندی گفته می شود که در آن مقدای از یک توکن، برای همیشه از موجودی در حال گردش شبکه حذف می شود. این فرآیند عمدتا برای ارزهای دیجیتال کوچک رخ می دهد و هدف اصلی آن، کنترل عرضه و افزایش ارزش یک توکن می باشد. در توکن سوزی، توکن ها به آدرسی غیرقابل دسترسی در شبکه ارسال می شوند که هیچ کس رمز خصوصی آن آدرس را ندارد، توکن های مذکور به هیچ وجه قابل برگشت نیستند اما می توان آن ها را پیگیری کرد و حتی مشخصات بلاک آن ها را نیز خواند.
اجماع کارآمدتر، افزایش ارزش، جلوگیری از اسپم و ارزش افزوده، از جمله دلایلی می باشد که باعث می شود تیم توسعه دهنده یک ارز دیجیتال تصمیم به توکن سوزی بگیرد. در پروتکل اثبات سوزاندن(POB)، اعتبارسنج ها می بایستی برای اثبات درستی خود به شبکه، بخشی از توکن های خود را بسوزانند تا بتوانند در کار تایید تراکنش ها شرکت کنند.