در زمینه کریپتوکارنسی مفاهیم زیادی وجود دارد که دانستن آن‌ها به روند کار معامله‌گران کمک شایانی می‌کند. یکی از اصطلاحاتی که در حوزه ارز دیجیتال رواج دارد، دفتر کل توزیع شده نامیده می‌شود که عموما از آن به عنوان Distributed Ledger یاد می‌شود. در واقع رشد قدرت محاسبات و توسعه رمزنگاری، به همراه استفاده از الگوریتم های جدید، موجب شکل گیری چنین مفهومی در بازارهای مالی شده است. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی این عبارت بپردازیم و شما را بیشتر با آن آشنا کنیم، بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. 

دفتر کل توزیع شده چیست؟

فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) یک سیستم دیجیتال برای ثبت تراکنش دارایی ها است که در آن تراکنش ها و جزئیات آنها در چندین مکان به طور همزمان ثبت می شود. برخلاف پایگاه داده های سنتی، دفتر کل توزیع شده هیچ ذخیره مرکزی داده یا عملکرد مدیریتی ندارد.

در یک دفتر کل توزیع شده، هر گره هر مورد را پردازش و تأیید می کند، در نتیجه یک رکورد از هر آیتم ایجاد می کند و در مورد صحت آن اجماع ایجاد می کند. دفتر کل توزیع شده را می توان برای ثبت داده های ثابت مانند رجیستری و داده های پویا مانند تراکنش های مالی استفاده کرد. بلاک چین یک نمونه شناخته شده از فناوری دفتر کل توزیع شده است.

فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) به طور خاص به زیرساخت ها و پروتکل های تکنولوژیکی اشاره دارد که امکان دسترسی همزمان، اعتبارسنجی و بروزرسانی سوابق را فراهم می کند که مشخصه های دفتر کل توزیع شده است. این بر روی یک شبکه کامپیوتری پراکنده در چندین نهاد یا مکان کار می کند.

DLT از رمزنگاری برای ذخیره ایمن داده ها، امضاهای رمزنگاری و کلیدها استفاده می کند تا فقط به کاربران مجاز دسترسی داشته باشند.

این فناوری همچنین یک پایگاه داده تغییرناپذیر ایجاد می کند که به این معنی است که اطلاعات پس از ذخیره شدن، قابل حذف نیستند و هرگونه بروزرسانی به طور دائم برای آیندگان ثبت می شود.

این معماری نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در نحوه جمع‌آوری و انتقال اطلاعات با انتقال سوابق از یک مکان معتبر به یک سیستم غیرمتمرکز است که در آن همه نهادهای مرتبط می‌توانند دفتر کل را مشاهده و اصلاح کنند. در نتیجه، همه موجودیت‌های دیگر می‌توانند ببینند چه کسی از دفتر کل استفاده می‌کند و آن را اصلاح می‌کند. این شفافیت DLT سطح بالایی از اعتماد را در بین شرکت کنندگان فراهم می کند و عملاً احتمال وقوع فعالیت های متقلبانه در دفتر کل را از بین می برد.

به این ترتیب، DLT نیاز نهادهایی را که از دفتر کل استفاده می‌کنند برای تکیه بر یک مرجع مرکزی قابل اعتماد که دفتر کل را کنترل می‌کند، یا یک ارائه‌دهنده شخص ثالث خارجی برای انجام آن نقش و به عنوان یک بررسی در برابر دستکاری، برطرف می‌کند.

اگر به بیان ساده بخواهیم بگوییم دفتر کل توزیع یا DLT یک پایگاه ساده است که به شکل غیرمتمرکز نگهداری می‌شود. این دفتر در مکان‌های متعدد و توسط اشخاص گوناگون نگهداری می‌شود و به همین دلیل احتیاج به یک قدرت مرکزی را برطرف می‌نماید. در دفتر کل توزیع، کاربران می‌توانند به رکوردها و یک نسخه از آن دسترسی داشته باشند. همچنین در صورت بروز هر گونه تغییرات به اعضا اطلاع داده می‌شود. در دفتر توزیع کل اطلاعات به صورت رمزگذاری شده ذخیره و نگهداری می‌شوند و از طریق کلیدها و امضاهای دیجیتال رمزگذاری شده در دسترس افراد قرار می‌گیرند.

آیا دفترهای کل توزیع شده قابل هک هستند؟

اکنون شاید این سوال برایتان پیش آید که آیا امکان حملات سایبری به دفتر کل توزیع شده وجود دارد یا خیر؟ در پاسخ باید بگوییم که در کل، دفترچه‌های متمرکز قابل هک شدن‌ هستند اما حمله به دفتر کل توزیع سخت‌تر برآورد می‌شود که دلیل آن را می‌توان مورد هدف قرار دادن همزمان نسخه‌ها دانست که کار هک را دشوار می‌کند. به همین دلیل در پلتفرم‌های گوناگونی مانند تکنولوژی بلاک چین از دفتر کل توزیع استفاده شده است تا آسیب و ضرر و زیان کمتری ایجاد شود.

چرا باید از دفتر کل یا DLT استفاده کنیم؟

دفترکل‌ ها در واقع زیربنای حسابداری شناخته می‌شوند که به عنوان سیستم‌های خاص مورد استفاده معامله‌گران قرار می‌گیرند. این دفترها به افراد نشان می‌دهند که مالک چه چیزی بوده و چه مقدار بدهی دارند. گرچه به مرور زمان فضای ثبت معاملات نیز تغییر پیدا کرده اما مفهوم کلی خود را حفظ کرده است. به عنوان مثال اگر در گذشته بر پوست گاو معاملات ثبت می‌شد، امروزه از فایل‌های کامپیوتری استفاده می‌شود. بد نیست بدانید که تکنولوژی دفتر کل توزیع نیاز به واسطه را حذف کرده است و کاربران موظف‌اند تا حساب‌های خود را حفظ نمایند که نتیجه آن سیستمی غیرمتمرکز بر پایه معاملات سریع، ایمن، قابل اطمینان و غیره بوده است.

چند نکته کاربردی

• DLT نخستین سیستمی است که طی آن طرفین معامله به داشتن اعتماد نیاز ندارند و این ویژگی خیلی مهم قلمداد می‌شود.
• دفتر کل توزیع انعطاف‌پذیر است و می‌توان از آن در شرایط مختلفی استفاده کرد.
• DLT را می‌توان هم به صورت خصوصی و هم متمرکز استفاده کرد.

تفاوت پایگاه داده ها با دفتر کل توزیع شده

در گذشته مکان ابتدایی ذخیره پایگاه داده ها بر روی کامپیوتر بود. برای درک درستی از این روند، می توانید یک شرکت کوچک را تصور کنید که تمامی اطلاعات آن در یک کامپیوتر ذخیره می شود و هیچ فضای دیگری برای پشتیبانی از آن وجود ندارد. بنابراین کاربران برای اینکه این اطلاعات را تغییر دهند، بایستی به کامپیوتر وصل می شدند. به همین خاطر این سیستم امنیت بالایی نداشت، چرا که سیستم به تمامی اطلاعات دسترسی داشت و این قابلیت برای آنها وجود داشت تا این اطلاعات را از بین ببرد.

از دیگر مشکلاتی که این پایگاه داده ها داشتند این بود که در صورتی که اطلاعات به هر دلیلی تغییر می کردند، هیچ گونه دسترسی به این اطلاعات وجود نداشت. برای برطرف کردن چنین مشکلاتی نیاز به توزیع داده ها بود به گونه ای که اطلاعات متمرکز نبوده و تمامی مدیریت و ثبت اطلاعات وابسته به فرد و هیچ سیستمی نباشد. با توسعه قدرت محاسبات و تکنولوژی رمزنگاری زنجیره ای، الگوریتم های جدیدی کشف و استفاده شد. در نهایت استفاده از این نوع الگوریتم ها منجر به شکل گیری دفتر کل توزیع شده یا همان Distributed Ledger شد.

اطلاعات موجود در دفتر کل توزیع شده به گونه ای است که تمامی اطلاعات آن توسط هر فردی که به آن اطلاعات دسترسی داشته باشد، بروز شده و نگهداری می شود. پس امکان تغییر یا حذف اطلاعات وجود ندارد و همین موضوع موجب می شود که کنترل امور به یک فرد وابسته نبوده و در نهایت امنیت اطلاعات افزایش می یابد. ویژگی همگانی بودن در دفتر کل توزیع شده از امنیت بالایی برخوردار است، چرا که هر فردی در شبکه قادر است پردازش هر یک از تراکنش ها را انجام داده و در نهایت در مورد ثبت یا عدم ثبت اطلاعات رای دهد.

ویژگی اصلی در این نوع سیستم توسط یک سازمان مرکزی ثبت و بروزرسانی نمی شود، بلکه به صورت مستقل توسط هر گره ای ایجاد شده و در نهایت نگهداری می شود. به همین دلیل است که تمامی گره ها یک نسخه کامل از تمامی پایگاه داده ها را داشته که از این طریق می توانند به راحتی از دفتر توزیع شده گزارش را به صورت کامل تهیه کنند.

آیا دفتر کل توزیع شده همان بلاک چین است؟

برخی از افراد فکر می کنند که دفتر کل توزیع شده همان بلاک چین هستند، در صورتی که چنین تصوری اشتباه بوده و بلاک چین فقط نوعی از دفتر کل توزیع شده است. بلاک چین مجموعه ای از بلوک های زنجیره شده به زنجیره ای از سوابق معاملات است در صورتی که دفتر کل توزیع شده نیازی به این نوع بلوک ها ندارد. 

تفاوت دفتر کل توزیع شده با دفتر متمرکز چیست؟

دفتر سنتی یا همان متمرکز ایراداتی دارد که در راستای برطرف کردن چنین مشکلاتی، تکنولوژی دفتر کل توزیع شده ایجاد شد. در دفتر کل متمرکز، اطلاعات توسط یک نهاد و یا یک مرکزیت نگهداری می شود اما اینکه چه تفاوتی با دفتر توزیع شده دارد را در ادامه بررسی می کنیم:

• امنیت

از آنجایی که اطلاعات در یک سرور به صورت متمرکز ذخیره می شود، احتمال بیشتری برای سرقت و از بین رفتن این اطلاعات وجود دارد و حتی این امکان وجود دارد که اطلاعات به صورت کامل نابود شود. البته ممکن است که اطلاعات فرد را بدون اجازه به دیگران بفروشد و یا اینکه در اختیار دیگران قرار دهد. 

• هزینه

برای انجام تمامی تبادلات بانکی و یا هر گونه نقل و انتقال مالی باید هزینه پرداخت کرد. برای انجام چنین هزینه هایی نیاز به وجود یک واسطه است که از طریق این واسطه بتوان کار را انجام داد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که برای انجام چنین کاری نیاز به پرداخت کارمزد وجود دارد. 

• سرعت

زمانی که برای انجام کاری واسطه وجود داشته باشد، بالطبع سرعت انجام کار افزایش می یابد. به عنوان مثال زمانی که می خواهید پولی را از حسابی به حساب دیگر انتقال دهید باید، این کار را توسط بانک انجام دهید. بانک برای انجام چنین نقل و انتقالی نیاز به انجام تعدادی تراکنش های مالی دارد همچون چک کردن حساب و استعلام مبلغ مربوطه. برای انجام هر یک از این تراکنش ها نیاز به گذراندن زمان است و برای هر یک از تراکنش ها تقریبا زمان زیادی مورد نیاز است. 

• عدم شفافیت

یکی از مشکلاتی که در دفتر متمرکز وجود دارد، غیر شفاف بودن وضعیت کار در این دفتر است. به همین خاطر است که شرایط کلاهبرداری در تراکنش های بانکی وجود دارد. اغلب این نوع از کلاهبرداری ها زمانی اتفاق می افتد که شما در جریان وقایع نیستید و به راحتی حساب بانکی شما خالی می شود. 

معرفی انواع دفتر کل توزیع شده

بلاک چین (blockchain)

اصلی ترین دفتر کل توزیع شده موجود، شبکه بلاک چین است. بلاک چین مجموعه ای از بلاک ها بوده که اطلاعات را به صورت زنجیره وار در این بلاک ها ذخیره کند. هر یک از این بلاک ها دارای زمان، تاریخ و اطلاعاتی است که برای هر تراکنش انجام می شود. هر یک از بلاک ها علاوه بر اطلاعاتی که برای ذخیره ارزهای دیجیتال وجود دارد، یک شماره شناسایی به نام هش دارد. در اصل هش مجموعه ای از کاراکترها بوده که برای ساخت آن از الگوریتم های خاصی استفاده می کنند.

هر بلاکی که اطلاعاتی در آن قرار دارد، هش مخصوص به خود را دارد که هر یک از این هش ها نماینده اطلاعاتی است که در بلاک قرار دارد. این نکته را در نظر داشته باشید که در صورتی که بخش کوچکی از اطلاعات تغییر کند یا حذف شود، آدرس هش به صورت کلی تغییر می کند. حتی ممکن است آدرس هش های دیگر را نیز تغییر دهد. به این دلیل که هر بلاک به غیر از هش مربوط به خود، هش های دیگر را نیز در اختیار دارد.

هش گراف(hashgraph)

نوع دیگری از دفتر کل توزیع شده، هش گراف است که مدعی است می تواند از فناوری بلاک چین پیشی بگیرد. البته چنان ادعایی چندان بی اساس نیست، چرا که هش گراف دارای چندین ویژگی برتر است که این ویژگی ها به سه دسته کلی تقسیم می شود:

• مقیاس پذیری که به دلیل داشتن چنین ویژگی، در حدود 250 هزار تراکنش در ثانیه را انجام دهد. 
• معاملات ریاضی معقول تری دارد.
• امنیت بالاتری دارد.

هش گراف از پروتکل گاسیپ استفاده می کند. به گونه ای که هر نود اطلاعات مربوط به هر تراکنش جدید را به تراکنش های دیگری را به همسایه خود که به صورت تصادفی انتخاب شده، منتشر کند. در این حالت همسایه ها رویدادهای گرفته شده را با اطلاعاتی که از دیگر نودها گرفته جمع آوری کرده و تحت یک رویداد جدید به همسایه دیگر منتقل می کند. این روند ادامه دار خواهد بود تا جایی که نودها از اطلاعاتی که در اول ساخته شده و یا فرستاده شده است، اطلاع پیدا کنند. 

گراف مدور جهت دار(DAG)

از جمله جایگزین هایی که می توان برای بلاک چین بیان کرد، گراف مدور جهت دار نام دارد. گراف مدور جهت دار از ویژگی هایی برخوردار است که از طریق آن می توان، شرایط بهتری را ایجاد کرد. یکی از مزیت هایی که می توان برای این نوع دفتر توزیع شده، بیان کرد قابلیت ارائه نانو تراکنش های فاقد کارمزد است. در واقع DAG تراکنش ها را در نودها ذخیره کرده و تمامی نودها تراکنش ها را تایید می کند. در واقع هر نود می تواند تراکنش را شروع کرده اما برای شروع کردن تراکنش نیاز به تایید دو تراکنش قبلی است. 

هولوچین(Holochain)

نوع دیگری از دفتر کل توزیع شده، هولوچین است که در نوع خود بی نظیر بوده و به عنوان روش جدیدی برای تولید برنامه های غیرمتمرکز ارائه داده است. سیستم هولوچین یک فورک شخصی حفظ می کند که به صورت محدود بر بستر بلاک چین عمومی و جدول هش توزیع شده، مدیریت و ذخیره می شود. این روند موجب می شود بدون هیچ محدودیتی، برنامه های غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین عمومی مدیریت و ذخیره شود. در اصل این موضوع منجر می گردد هیچ محدودیت مقیاس پذیری وجود نداشته باشد و برنامه های غیرمتمرکز بر بستر هولوچین نسبت به بلاک چین های سنتی می تواند بازده بیشتری داشته باشد. 

تنگل(Tangle)

تنگل نوعی از دفتر کل توزیع شده است که برای ذخیره سازی و پردازش تراکنش های شبکه آیوتا استفاده می شود. در واقع تنگل برای رشد و توسعه اینترنت اشیا توسعه داده شده و در اصل رشته ای از تراکنش ها هستند که توسط نودها ذخیره می شود. در تنگل هیچ ماینری وجود ندارد و تمامی تراکنش ها به جای ماینرها توسط کاربران به شبکه افزوده می شود. تنگل دارای چارچوبی برای تراکنش های اینترنت اشیا است و هر چقدر تراکنش های بیشتری وجود داشته باشد، مقیاس پذیری تنگل بیشتر خواهد شد. 

رادیکس(Tempo)

رادیکس از جمله تازه واردان عرصه دفتر کل توزیع شده بوده که این قابلیت را به شما می دهد تا بدون نیاز به بلاک چین برای شبکه های عمومی و یا خصوصی برای ایجاد دفتر کل توزیع شده Tempo بپردازید. رادیکس بسیار سبک بوده که نیازی به هیچ سخت افزاری ندارد و می تواند عملکردهای زیر را ارائه دهد. 

• تمامی شاردها، نودهایی را با هش های مخصوص به همراه دارد که از آن برای رویدادهای برچسب زمانی در دفتر کل استفاده می شود. 
• نودها از پروتکل گاسیپ برای همگام سازی شاردها استفاده می کند. 
• علاوه بر این نودها، از کلاک های منطقی برای تایید تراکنش ها استفاده می کند که با یادآوری توالی تراکنش ها، برای دستیابی با اجماع است. 
• هر مورد در دفتر کل رادیکس با نام Univers و هر رویداد به اسم Atom ذخیره می شود.

کلام آخر

با رشد تجارت در حوزه‌های مختلف شبکه‌ای بزرگ از دفترکل‌ها به وجود آمد که در ابتدا امکان دستکاری، خرابی و تقلب در آن‌ها وجود داشت؛ همانگونه که در سال 2008 نیز مشکلاتی از این قبیل ایجاد شد. بنابراین باید سیستمی به وجود می‌آمد که از بروز مشکلات جلوگیری کند. با استفاده از دفتر کل توزیع شده می‌توانید از این تکنولوژی هدفمند به خوبی استفاده کرده و معاملات خود را حفظ کنید.