اگر در حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت می کنید حتما کلمه فورک ( fork ) و هارد فورک ( hard fork ) به گوش شما خورده است در این مقاله قصد داریم به طور کامل فورک و هارد فورک را برای شما شرح دهیم و به معرفی فورک های بیت کوین و اتریوم بپردازیم و در نهایت تاثیر فورک بر قیمت ارزهای دیجیتال را مورد بررسی قرار میدهیم.
فورک (Fork) چیست؟
کسانی که با فناوری بلاک چین آشنا هستند، می‌دانند که در بلاک چین ها امکان تغییر اطلاعات ثبت شده غیرممکن می باشد. فناوری بلاک چین از پروتکل‌هایی که توسط برنامه نویسان پیاده سازی شده است، پیروی می کنند و همچنین تغییر ناپذیر هستند. برای مثال، در بلاک چین بیت کوین همیشه مدت زمان ماین یک بلاک ۱۰ دقیقه است و اندازه بلاک ۱ مگابایت می باشد. اما برای کسانی که مخالف قوانین موجود هستند، مسئله عدم ایجاد تغییر در بلاک چین، امری ناخوشایند است. همچنین در صورتی که یک باگ یا رخنه امنیتی در شبکه یک ارز دیجیتال، کشف شود که دارایی‌های کاربران را تهدید کند، با وجود عدم امکان تغییر در بلاک چین، برای رفع آن باید راه حلی وجود داشته باشد. علاوه بر این همواره به ایجاد تغییراتی برای افزایش قابلیت‌های یک بلاک چین و پیشرفت آن نیاز است، راه حلی که برای موارد ذکر شده وجود دارد، به روز رسانی یا ایجاد یک بلاک چین جدید می باشد.
بر اساس یک دسته از کدهای نرم افزاری، ارزهای دیجیتال به بازارها عرضه شده‌اند. برای این که توسعه دهندگان بتوانند نسخه‌های بهتری را به بازار ارائه دهند، این کدها به صورت متن باز هستند. رمز ارزها هم مشابه هر نرم افزار دیگری، به بهبود روند پیشین خود و به روز رسانی نیاز دارند. تغییراتی که در کدهای منبع و با هدف به روز رسانی و بهبود ارزهای دیجیتال صورت می‌گیرد، ایجاد انشعاب در شبکه را به دنبال دارند.
ایجاد بلاک چین جدید یا به روز رسانی، فورک یا انشعاب (Fork) نام دارد. زمانی که نسبت به قوانین موجود، نارضایتی هایی وجود دارد و یا اینکه در شبکه مشکل خاصی ایجاد شده است، از فورک استفاده می شود.
این تغییرات می‌تواند شامل اضافه شدن قابلیتی جدید به نسخه پیشین بلاک چین و یا تغییر قوانین شبکه بلاک چین باشد. در بعضی از فورک‌ها، این به روز رسانی‌ها و تغییرات باعث منسوخ شدن نسخه‌های قدیمی می‌شود.
تاثیر فورک ها بر روی ارزهای دیجیتال
فورک‌ها تاثیرات مختلفی را می توانند بر روی شرایط ارزهای دیجیتال داشته باشند و یا باعث تغییر روند حرکتی آن ها شوند. از جمله تاثیرات ایجاد فورک می توان به بازگشت اعتماد و سرمایه از دست رفته، رفع ایرادات و بهبود شبکه، فورک‌ها عضوی جدا ناپذیر از بلاک چین و ... اشاره کرد که در ادامه به بررسی هر کدام می پردازیم.
بازگشت اعتماد و سرمایه از دست رفته
برخی از رمز ارزها ممکن است که هدف حملات سایبری قرار بگیرند و در نتیجه بسیاری از تریدرها خود را از دست بدهند. برای مثال در سال ۲۰۱۶، رمز ارز اتریوم مورد حمله سایبری قرار گرفت. سرمایه بسیاری از تریدرها بعد از حمله هکرها به رمز ارز اتریوم، از بین رفت و اتریوم سقوط عجیبی را تجربه کرد. پس از این اتفاق، بر روی شبکه اتریوم هارد فورکی ایجاد شد، که در نهایت رمز ارزی جدید اتریوم کلاسیک ایجاد شد. اعتماد از دست رفته کاربران اتریوم پس از این هارد فورک به آنها بازگردانده شد.
رفع ایرادات و بهبود شبکه
ارزهای دیجیتال مانند نرم‌افزاری هایی که به وسیله کد ایجاد شده اند، به به روز رسانی و بهبود مداوم نیاز دارند. به روز رسانی باعث رفع خطاهای قبلی و پایدار شدن شبکه رمز ارز موردنظر خواهد شد.
برای سرمایه گذاران، شاید مهم‌ترین دغدغه بحث امنیت باشد، در به روز رسانی‌های جدیدی قوی‌تر می‌شود. به طور کلی می توان گفت هارد فورک باعث می شود که در شبکه بلاک چین سطح امنیت افزایش یابد.
به طور کلی می توان گفت یک شبکه بلاک چینی به روزرسانی‌های فنی نیاز دارد تا ضمن حفظ شبکه از خطرات احتمالی، امکان ایجاد قابلیت‌های جدید را فراهم کند. این آپدیت‌ها به تغییرات پروتکل نیاز دارند، بنابراین انجام یک فورک در شبکه لازم است. اغلب چنین فورک‌هایی با رضایت اکثریت توسعه دهندگان و کاربران بر روی شبکه انجام می‌شوند و زنجیره بلاک چین به جای این که دو شاخه شود، دچار تغییر مسیر می شود.
از جمله این فورک ها می توان به آپدیت سگویت (SegWit) بر روی شبکه بیت کوین اشاره کرد که در سال ۲۰۱۷ رخ داد. SegWit که مخفف عبارت Segregated Witness می باشد، یک طرح بهبود بیت کوین می باشد که اجرا و پیاده سازی آن در راستای رفع دو مشکل عمده انجام گرفته است. اولین هدف این فورک، فراهم کردن شرایطی برای محافظت از انعطاف پذیری (Malleability) تراکنش‌ها می باشد، دومین هدف نیز این است که در شبکه بلاک چین بیت کوین، ظرفیت بلاک (Block Capacity) افزایش یابد.
فورک‌ها عضوی جدا ناپذیر از بلاک چین
از زمان معرفی اولین رمز ارز (بیت کوین) تا کنون، فورک‌های متعددی به وقوع پیوسته است. در مورد فورک ها همواره نظرات مثبت و منفی زیادی در میان تریدرها بیان می‌شود. با وجود این که بسیاری از تریدرها از هرگونه هارد فورکی اجتناب می‌کنند، اما عده ای از آنها نیز با اعتماد بالا نسبت به این رخدادها، برای به روزرسانی‌های بعدی، بسیار مشتاق هستند.
فورک شبکه برای تقسیم اجماع
در برخی از بلاک چین ها، برای تقسیم قدرت اجماع شبکه بین چند زنجیره موازی، از فورک‌ها استفاده می‌شود. در چنین مواردی، برای افزایش سرعت تأیید تراکنش‌ها و همچنین افزایش مقیاس پذیری، زنجیره بلاک چین به چند زنجیره هماهنگ و موازی تقسیم می‌شود که هرکدام، دارای اعتبارسنج‌های مخصوص به خود هستند. در نسخه دوم اتریوم (Ethereum2.0)، از این روش قرار است استفاده شود، این روش شاردینگ (sharding) نام دارد. این نوع از فورک‌ها، اگرچه باعث تقسیم قوانین زنجیره اصلی و جامعه کاربران نمی شوند، اما از لحاظ ساختار پیاده سازی، به عنوان فورک شناخته می‌شوند.
شاردینگ ناهمگون، نوع دیگری از این فورک‌ها می باشد که از آن در بلاک چین‌های نسل سوم از جمله پولکادات استفاده می‌شود. در این نوع از فورک ها، شبکه از ابتدا به چندین زنجیره موازی با قوانین اجماع و اعتبار سنج‌های مجزا تقسیم می‌شود. شارد یا پاراچین در واقع به این زنجیره های موازی گفته می شود که برای اجرای یک برنامه غیر متمرکز و کاربردهای خاص طراحی شده‌اند. این ابتکار مانع ایجاد فورک در بلاک چین می شود، اما ساختار آن برگرفته از انشعاب زنجیره اصلی و فورک می باشد.
حال اگر این آپدیت با قبل سازگار باشد به آن Backward-compatible و اگر با قبل ناسازگار باشد به آن backward-incompatible گفته می شود.
فورک ( FORK ) در زبان انگلیسی به معنای چنگال می باشد. اما علت این نام گذاری چیست؟ در واقع چنگال حکم قوانین جدیدی را دارد که به واسطه این قوانین یا چنگال، مسیر پیش روی یک بلاک چین به دو قسمت تبدیل می شود.
انواع فورک:
_هارد فورک
معروف ترین فورک، هارد فورک می باشد. و به معنای این است که زنجیره ای از بلوک ها از زنجیره بلوکی جدا می شوند و به طور جداگانه فعالیت می کنند. در واقع هارد فورک تغییرات در پروتکل شبکه می باشد که معاملات نامعتبر قبلی را معتبر می کند و یا بر عکس.
وقتی نسخه جدیدی از بلاک چین ایجاد می شود، ممکن است این نسخه با نسخه قبلی سازگار نباشد، در نتیجه به دلیل عدم انطباق این دونسخه، هارک فورک اتفاق می افتد.
( گاهی فورک باعث ایجاد یک ارز دیجیتال جدید می شود.)
فورک های بیت کوین
2 هارد فورک ارز دیجیتال بیت کوین عبارت اند از: BITCOIN CASH / BITCOIN GOLD
همان طور که گفته شد در دنیای ارزهای دیجیتال گاها برای سازگاری بهتر یک رمز ارز، برای آن هارد فورک اتفاق می افتد. همچنین وقتی تغییراتی در شبکه ایجاد می شود که باعث نقص قوانین قبلی می شود، باز هم هارد فورک اتفاق می افتد. و بعد از آن، با توجه به اینکه تغییراتی در نرم افزار ایجاد شده است، تمامی کاربران باید سیتم خود را به روز کنند تا بتوانند تراکنش های جدید خود را ثبت کنند.
شبکه بلاک چین ارز دیجیتال بیت کوین نخستین بار در سال 2009 منشعب شد. بیت کوین بعد از معرفی، نخستین بار در سال 2009 مورد چندین چنگال قرار گرفت که هر کدارم از این فورک ها ویژگی هایی به ارز دیجیتال بیت کوین اضافه کرد و هر کدام به مرور زمان وضعیت بیت کوین را بهتر کرد. تا کنون 105 هارد فورک برای بیت کوین اتفاق افتاده است که بسیاری از آن ها پروژه های جزئی بوده اند. 74 تای آن ها پروژه های فعال هستند و مابقی آن ها پروژه هایی است که دیگر به دارندگان ارز دیجیتال بیت کوین مربوط نمی شود.
برای مثال: در شبکه بلاک چین در هر ثانیه بین 3 تا 7 تراکنش برای ارز دیجیتال بیت کوین ثبت می شود، اما با توجه به تعداد بالای تراکنش های این ارز دیجیتال، هر تراکنش ممکن است بین 20 دقیقه تا چندین ساعت زمان ببرد، که این مقدار بسیار زیاد است. برای بر طرف کردن مشکل سرعت بلاک چین ارز دیجیتال بیت کوین، برنامه نویسان تصمیم بر ایجاد یک هارد فورک جدید برای بیت کوین گرفتند، که مشکل سرعت بلاک چین بیت کوین را حل کنند که این کار باعث ایجاد ارز دیجیتال بیت کوین کش شد.
ارز دیجیتال بیت کوین کش از همان شبکه بلاک چین بیت کوین استفاده میکند با این تفاوت که سرعت تراکنش های آن، 30 تا 60 تراکنش در ثانیه می باشد. بیت کوین کش (hard fork) علاوه بر سرعت، امکانات بیشتری نسبت به بیت کوین داشت اما به دلیل اینکه طرفداران ارز دیجیتال بیت کوین بیشتر بود، بیت کوین کش نتوانست جای آن را بگیرید.
فورک های اتریوم
3 هارد فورک ارز دیجیتال اتریوم عبارت اند از: ETHER ZERO / ETHEREUM CLASSIC / METROPOLIS
اتریوم کلاسیک: این ارز دیجیتال یکی از عجیب ترین هارد فورک هایی است که تا به امروز انجام شده است. چرا که اتفاقی که باعث این هارد فورک شد، یک اتفاق از پیش تعیین شده نبود! موضوع به زمانی بر می گردد که شبکه غیر متمرکز DAO که اساس کار ارز دیجیتال اتریوم بود، مورد حمله هکرها قرار گرفت. و از آن جایی که امنیت موضوع اساسی در ارزهای دیجیتال است، این ارز با بحران جدی رو به رو شد. لذا توسعه دهندگان ارز دیجیتال اتریوم تصمیم گرفتند هارد فورکی بر بلاک چین اتریوم ایجاد کنند، تا با این کار اتریوم ها را باز یابی کنند.
در همین ابتدای کار بود که طرفداران ارز دیجیتال اتریوم به دو دسته تقسیم شدند: مخالفان و موافقان اتریوم کلاسیک. موافقان بسیار خوشحال بودن که تیم توسعه دهنده اتریوم با این کار، با تکنولوژی جدید اتر به رفع مشکلات می پردازد. مخالفان نیز به دلیل نقص قانون عدم تمرکز ارزهای دیجیتال دیگر حاضر به سرمایه گذاری نبودند.
_سافت فورک
سافت فورک یک به روز رسانی در نرم افزار می باشد که با نسخه های قبلی سازگار می باشد. بدین معنا که افرادی که سیستم خود را به روز نکنند هم می توانند تراکنش های خود را ثبت کنند. پیاده سازی سافت ورک به نسبت هارد فورک ساده تر می باشد. برای مثال یک سافت فورک می تواند حجم بلاک ها را از یک مگ به 800 کیلو بایت تغییر دهد. نودهایی که نرم افزار خود را به روز نکرده اند، می تواند نودهای جدید را ببینند اما وقتی بخواهند نودهای جدیدی رو ثبت کنند، اگر آپدیت نکرده باشند به مشکل بر خواهند خورد، از این رو سافت ورک با محدود کردن قابلیت ها، افراد را مجبور به روز رسانی نرم افزار می کند.
تاثیر فورک بر قیمت ارزهای دیجیتال
تا به امروز بیش از 10 فورک برای بیت کوین ایجاد شده است. اما نکته قابل توجه این است که هر کسی می تواند با تغییر در کدهای این ارز دیجیتال، فورکی را ایجاد کند حال این فورک می تواند حامی های قوی پیدا کند مثل بیت کوین کش یا بیت کوین گلد. اما با توجه به اهیمت فورک های یک ارز میتوان گفت، فورک ها می توانند یک ارز را نابود یا آن را قوی تر کنند!
در هنگام ایجاد یک فورک قیمت ارز اصلی چه تغییری می کند؟
فرض کنید معامله گری 2000 واحد بیت کوین دارد و قیمت هر بیت کوین 30000 دلار می باشد، به این ترتیب ارزش دارایی های این فرد 60 میلیون دلار است. حال اگر برای بیت کوین یک فورک اتفاق بی افتد و برای مثال بیت کوین کش ایجاد شود، به این معامله گر (تریدر) 2000 بیت کوین کش تعلق می گیرد. حالا این معامله گر اگر فردی آگاه باشد و از قبل بداند که فورکی عالی برای این ارز در راه است، تلاش می کند تا تعداد واحد ارز دیجیتال های خود را بیشتر کند، چرا که اگر بتواند تا قبل از اتفاق افتاد فورک دارایی بیت کوین خود را به 5000 برساند، معادل 5000 بیت کوین کش دریافت خواهد کرد.
در نتیجه تا قبل از فورک، تقاضا برای آن ارز افزایش می یابد و در نتبجه قیمت ارز بالا می رود. همچنین زمانی که فورک برای یک ارز دیجیتال اتفاق می افتد، ارزش آن در شبکه فورک شده پخش می شود.
چگونه از اتفاق افتادن فورک مطلع شویم؟
این موضوع زیاد سخت نیست. چرا که اگر فورکی به صورت قانونی ثبت شود و محبوبیت لازم را داشته باشد، تاریخ وقوع آن اعلام می شود و می توان تاریخ دقیق آن را در سایت های معتبر مشاهده کرد از جمله این سایت ها، سایت COINTELEGRAPH می باشد.
جمع بندی: وقتی شبکه ارز دیجیتالی دچار مشکل شود یا عدم سازگاری بین قوانین بلاک چین آن رخ دهند و یا احتیاج به به روز رسانی داشته باشد، فورک رخ می دهد. معروف ترین فورک، هارد فورک می باشد. ازجمله فورک های ارز دیجیتال بیت کوین، بیت کوین کش و از جمله فورک های ارز دیجیتال اتریوم، می توان به اتریوم کلاسیک اشاره کرد. وقتی فورکی برای ارز دیجیتال رخ دهد، چنانچه قانونی ثبت شود و دارای محبوبیت باشد، باعث افزایش قیمت ارز دیجیتال اصلی می شود.