رمز ریال واحد پولی است که قابلیت برنامه ریزی و برنامه نویسی داشته و از این طریق پول، موجودیت هوشمند خواهد داشت. در واقع هدف بانک مرکزی از ایجاد چنین واحد پولی، مقابله با رمزارزها است. طبق گفته بانک مرکزی، طی چند سال اخیر این بانک در مواجهه با رمزارزها، عملکرد منفی داشته است که این موضوع در حال بررسی می باشد. چرا که اقتصاد یک کشور در گرو حاکمیت پولی آن است. به همین خاطر بانک مرکزی تصمیم به ایجاد رویکرد جدیدی در این زمینه گرفت و تصمیم به ایجاد واحد پولی رمز ریال کرد. رمز ریال یا CBDC نوعی واحد پولی حد وسط ارز بانک مرکزی و رمزارزها است. برای آشنایی با این واحد پولی این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

رمز ریال چیست؟

با توجه به گسترش بلاک چین ها، دولت به این فکر فرو رفت که ارز دیجیتال خود را وارد این صنعت کند. هدف اصلی از ایجاد این واحد پولی، کاهش هزینه تراکنش های داخلی و بین المللی و شفافیت فعالیت های کاری است. ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC به صورت مجازی به ارز فیات اشاره می کند. CBDC یک تراکنش الکترونیکی یا ارز دیجیتال رسمی یک کشور است. همچنین این رمزارز توسط مرجع و قدرت پولی کشور یا بانک مرکزی صادر و تنظیم می شود. به این ترتیب آنها توسط معاهده، اعتماد و اعتبار کامل دولت صادر کننده حمایت می شوند. CBDCها می توانند اجرای سیاست های پولی و مالی را ساده کرده و مشارکت مالی در اقتصاد را با وارد کردن افراد غیربانکی به سیستم مالی بهبود بخشند. از آنجایی که این نوعی ارز متمرکز است، آنها می توانند به حریم خصوصی شهروندان نفوذ کنند. CBDCها در مراحل مختلفی از توسعه در سراسر جهان هستند.

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی(CBDC) چگونه کار می کنند؟

ارز فیات اصطلاحی است که به ارز صادر شده توسط دولت اشاره دارد. این پول به صورت اسکناس و سکه است و به صورت قانون بوده که می توان از آن برای خرید و فروش کالا و خدمات استفاده کرد. ارز دیجیتال بانک مرکزی شکل مجازی ارز فیات است، به همین خاطر این نوع ارزدیجیتال، همانند ارز فیات از توافق، اعتماد و حمایت کامل دولت صادرکننده برخوردار می شود.

CBDC ها نشان دهنده ارزهای فیات هستند

هدف از ایجاد این ارزهای دیجیتال، ارائه راحتی و امنیت دیجیتال و همچنین گردش منظم و پشتیبان گیری از سیستم بانکداری سنتی است. آنها به گونه ای طراحی شده اند که به عنوان یک واحد حساب، ذخیره ارزش و وسیله مبادله برای معاملات روزانه عمل کنند. CBDC ها توسط اعتماد و عهد کامل دولت صادرکننده پشتیبانی می شوند، درست مانند ارز فیات. بانک مرکزی یا مقامات پولی (موسسه ای که ارز و عرضه پول یک کشور را مدیریت می کند) تنها مسئول عملیات آنها خواهد بود. البته ناگفته نماند تا سال 2011 در حدو 83 کشور درگیر رشد و توسعه این ارزهای دیجیتال بودند. البته هر یک هدفشان از انجام این کار متفاوت است. به عنوان مثال می توان موارد زیر را اشاره کرد.

• Riksbank سوئدی پس از کاهش استفاده از پول نقد، شروع به توسعه نسخه الکترونیکی کرون (به نام e-krona) کرد.
• ایالات متحده می خواهد به طور رسمی CBDC ها را در سیستم پولی خود معرفی کند تا سیستم پرداخت ملی را بهبود بخشد.

البته در این میان تعدادی از کشورهای در حال توسعه وجود دارند که دلیلشان از انجام چنین کاری، متفاوت با دیگر کشورها است. به عنوان مثال، تعداد قابل توجهی از مردم در هند حساب بانکی ندارند. ایجاد زیرساخت های فیزیکی برای آوردن افراد فاقد حساب به اکوسیستم مالی پرهزینه است. اما ایجاد CBDC می تواند مشارکت مالی در اقتصاد یک کشور را بهبود بخشد. البته این نکته را باید در نظر داشت که نباید رمزارز ملی را با پول ملی یا همان فیات یک کشور یا یک منطقه تعویض کرد.

انواع ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)

دو نوع CBDC وجود دارد: ارزهای دیجیتال عمده فروشی بانک مرکزی و خرده فروشی. در ادامه به معرفی ویژگی های این دو نوع رمز ریال می پردازیم. برای آشنایی بیشتر تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

1. رمز ریال عمده فروشی

• CBDC های عمده فروشی از موسسات بانکی و مالی موجود برای انجام و تسویه تراکنش ها استفاده می کنند. این نوع CBDC ها دقیقاً مانند ذخایر سنتی بانک مرکزی عمل می کنند.
• یکی از انواع معاملات CBDC عمده فروشی، پرداخت بین بانکی است. این نوع پرداخت شامل انتقال دارایی یا پول بین دو بانک است که ممکن است تحت شرایط خاصی باشد. این انتقال خطری را برای طرف مقابل به همراه دارد که می تواند در سیستم پرداخت ناخالص بلادرنگ (RTGS) افزایش یابد.
•  سیستم مبتنی بر صرافی ارز دیجیتال امکان تعدیل شرایط را فراهم می کند، بنابراین در صورت عدم رعایت این شرایط، انتقال انجام نمی شود. CBDC های عمده فروشی همچنین می توانند روند انتقال بین مرزی را سرعت بخشند.
• سیستم‌های پرداخت فعلی عمدتاً در حوزه‌های قضایی واحد یا با یک ارز واحد عمل می‌کنند. فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) در CBDC های عمده فروشی می تواند این مفهوم را به نقل و انتقالات خارج از کشور گسترش دهد و روند انتقال پول را در مرزها سرعت بخشد.

2. رمز ریال خرده فروشی

• CBDC های عمده فروشی سیستم انتقال بین بانکی را تقویت می کنند. از طرف دیگر، CBDC های خرده فروشی شامل انتقال ارز دیجیتالی تحت حمایت دولت مرکزی به طور مستقیم به مصرف کنندگان است. ریسک واسطه ها یا ریسک عدم نقدشوندگی موسسات بانکی و کاهش وجوه سپرده گذاران را از بین می برند. البته بسته به نوع دسترسی، دو نوع CBDC های خرده فروشی وجود دارد.
• دسترسی مبتنی بر ارزش یا پول نقد: این سیستم شامل ارز دیجیتال ملی است که از طریق کیف پول دیجیتال با نام مستعار برای گیرنده ارسال می شود. کیف پول در یک بلاک چین عمومی قابل شناسایی است و مانند تراکنش های نقدی، شناسایی طرفین این تراکنش ها دشوار است. به گفته Riksbank، توسعه یک سیستم دسترسی مبتنی بر ارزش یا پول نقد آسان‌تر و سریع‌تر از دسترسی مبتنی بر توکن است.
• رمز عبور یا دسترسی به حساب: این مشابه دسترسی ارائه شده توسط یک حساب بانکی است. بنابراین، یک واسطه مسئول احراز هویت گیرنده و نظارت بر فعالیت ها و پرداخت های غیرقانونی بین حساب ها خواهد بود. این نوع سیستم به ما حریم خصوصی بیشتری می دهد. اطلاعات تراکنش های شخصی از طریق یک فرآیند احراز هویت خصوصی توسط مقامات تجاری و دولتی محافظت می شود.

مزایا و معایب رمز ریال بانک مرکزی

مزایا:

CBDCها فرآیند اجرای سیاست های پولی و اوراق قرضه دولتی را ساده می کنند. آنها فرآیند بین بانکی را از طریق CBDC های عمده فروشی خودکار می کنند و از طریق CBDC های خرده فروشی، پیوندهای مستقیمی بین مصرف کنندگان و بانک های مرکزی برقرار می کنند. این ارزهای دیجیتال همچنین می توانند تلاش و فرآیند مرتبط با سایر وظایف دولت مانند توزیع مزایا یا محاسبه و جمع آوری مالیات را به حداقل برسانند.

پرداخت از طریق واسطه ها شامل ریسک شخص ثالث در فرآیند می شود. اگر سپرده های نقدی بانک تمام شود چه اتفاقی می افتد؟ اگر یک بانک به دلیل یک شایعه یا یک اتفاق خارجی ورشکست شود (آنها تمام پول خود را پس می گیرند) چه اتفاقی می افتد؟ چنین رویدادهایی پتانسیل برهم زدن تعادل ظریف یک سیستم پولی را دارند. CBDC خطر شخص ثالث را حذف می کند. مسئولیت باقی ماندن ریسک در سیستم بر عهده بانک مرکزی است.

امکان تعریف ویژگی های حریم خصوصی در یک سیستم CBDC بر اساس قوانین و اصول خاصی وجود دارد. یک CBDC خرده فروشی مبتنی بر ارزش مانند پول نقد عمل می کند و با نام مستعار تراکنش از حریم خصوصی محافظت می کند. از سوی دیگر، دسترسی مبتنی بر حساب به CBDC ها مانند یک حساب بانکی معمولی عمل می کند که می تواند به ویژگی های حفظ حریم خصوصی مجهز شود. یکی از موانع دربرگیرنده مالی برای بخش های بزرگی از جمعیت بدون حساب بانکی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه و فقیر، هزینه های مرتبط با توسعه زیرساخت های بانکی مورد نیاز برای دسترسی به سیستم مالی است. CBDC ها می توانند مصرف کنندگان را مستقیماً به بانک های مرکزی مرتبط کنند و نیاز به زیرساخت های گران قیمت را از بین ببرند.

معایب:

CBDC ها لزوماً مشکل تمرکز را حل نمی کنند. یک مقام مرکزی (بانک مرکزی) همیشه مسئولیت معاملات و سرمایه گذاری با او را بر عهده دارد. بنابراین، داده ها را کنترل می کند و از تراکنش های بین شهروندان و بانک ها استفاده می کند. کاربران نباید نگران هیچ درجه ای از حریم خصوصی باشند زیرا سرپرست مسئول جمع آوری و انتشار هویت های دیجیتال است. ارائه دهنده برای هر تراکنش مخفی می شود. این می تواند منجر به مسائل مربوط به حریم خصوصی مانند موارد مربوط به غول های فناوری و ارائه دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) شود. به عنوان مثال، مجرمان می توانند اطلاعات را هک کرده و از آن سوءاستفاده کنند یا بانک های مرکزی می توانند تراکنش های بین شهروندان را ممنوع کنند.