Web5 چیست، Web4 کجاست و ابتکار اخیر شرکت تابعهBlock (TBD)، برای ایجاد لایه جدیدی از تمرکززدایی در وب چه خواهد بود؟ در 10 ژوئن 2022، بسیاری از این خبر متعجب شدند که TBD، (یکی از زیرمجموعه های Block)، از راه اندازی پلتفرم Web5 توسط بنیانگذار توییتر، جک دورسی خبر داد. وب 1، 2، 3 و حالا وب 5؟ اما وب 4 کجاست؟ شاید برای کسانی که به دنباله اعداد اهمیتی نمی دهند موضوع جذابی به نظر نرسد اما آنها می توانند وب 7 را دانلود کنند. برای درک بهتر موضوع بهتر است در ابتدا در مورد مراحل تکامل وب صحبت کنیم. سپس به موضوع Web5 در مقابل Web3 می پردازیم.

از وب استاتیک تا وب مشترک

همانطور که گفتیم قبل از پرداختن به Web5 در مقابل Web3 به سیر تکاملی وب تا به امروز اشاره می کنیم. در آغاز، وب همان چیزی بود که ما اکنون آن را Web1 می نامیم که در آن زمان به سادگی فقط وب نامیده می شد. در این مرحله اولین وب‌سایت‌ها، پورتال‌ها و خدمات آنلاین توسعه یافتند و کاربران تنها می‌توانستند اطلاعات را بدون امکان تعامل مستقیم بخوانند. از آنجایی که هیچ تعاملی بین کاربران امکان پذیر نبود، کسانی که به وب دسترسی داشتند فقط محتوایی را که در شبکه ارتباطی یک طرفه در دسترس قرار می‌گرفت مصرف می‌کردند و به همین دلیل، Web1 را «وب استاتیک» نیز می‌نامیدند.

با تکامل فناوری‌های پشتیبانی وب، Web2 به تدریج و با ظهور و تکثیر شبکه‌های اجتماعی و همه برنامه‌های کاربردی مانند وبلاگ‌ها، انجمن‌ها و پادکست‌ها که اشکال جدیدی از ارتباطات مشارکتی را ممکن می‌سازد، وارد شد.

در واقع به دلیل توسعه این ابزارهای جدید، کاربران شروع به برقراری ارتباط با یکدیگر و به اشتراک گذاری محتوای خود کردند. در این مرحله، کاربری که زمانی فقط یک کنشگر منفعل بود، صاحب ایجاد و مدیریت محتوای آنلاین، ایجاد فرآیندها و تعاملات جدید شد، به همین دلیل وب 2 به «وب مشارکتی» لقب گرفته است.

Web3 چه زمانی پدیدار شد؟

درست مانند سایر مراحل وب، تعیین دقیق زمان تولد Web3 دشوار است. این موضوع به این دلیل است که توسعه وب یک فرآیند است و به این ترتیب، تاریخ شروع مشخصی ندارد. اما، بسیاری استدلال می کنند که ایده Web3 در حدود سال 2006 ظهور کرد، اگرچه اصطلاح Web3 در سال 2014 توسط گاوین وود ابداع شد که به گفته وی: «وب 3 قرار است مرحله بعدی اینترنت باشد، زیرا هنوز در مراحل ابتدایی است» بنابراین هنوز مطمئن نیستیم که مرحله بعدی وب واقعاً چه خواهد بود.

توجه داشته باشید که هیچ سازنده ای برای Web3 وجود ندارد. این کار به عنوان همکاری افراد و سازمان های مختلف بر اساس یکدیگر توسعه یافته است اما، به طور کلی، کسانی که در پلتفرم‌های قرارداد هوشمند در بلاک چین‌هایی مانند اتریوم، EOS و TRON دخیل هستند، کسانی هستند که مسلماً در ساخت Web3 پیشرو هستند.

نکته مهم در اینجا این است که یکی از محبوب ترین کتابخانه های برنامه نویسی مورد استفاده برای نوشتن کد اتریوم، web3.js نام دارد و همچنین یک بنیاد به نام Web3 Foundation وجود دارد که توسط بنیانگذاران شبکه پولکادات اداره می شود.

به طور کلی، هدف اصلی Web3 تلاش برای حل بزرگترین مشکل Web2 است، یعنی: جمع آوری داده های شخصی توسط شبکه های خصوصی که سرمایه داری نظارتی را فعال می کند و برای این، Web3 به عنوان تمرکز اصلی نوآوری خود، شبکه‌ای از شبکه‌های غیرمتمرکز است که توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شود و توسط پلتفرم‌هایی تشکیل شده است که از مکانیسم‌های اجماع استفاده می‌کنند و همه می‌توانند به آن اعتماد کنند. 

در آن، برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) بر روی شبکه‌های باز ساخته می‌شوند و هیچ نهادی نمی‌تواند بدون رضایت کاربر داده‌ها را جمع‌آوری کند یا دسترسی کسی را محدود یا سانسور کند. به عبارت دیگر، همانطور که از وب سایت خود بنیاد Web3 استخراج شده است، Web3 ماموریت ایجاد "یک اینترنت غیرمتمرکز و منصفانه را دارد که در آن کاربران داده ها، هویت و سرنوشت خود را کنترل می کنند."

دومین تمرکز نوآوری که توسط توسعه دهندگان Web3 وعده داده شده است این است که این شبکه های غیرمتمرکز باعث می شوند ارزش یا "پول" اینترنتی به طور مستقیم بین حساب های کاربران و بدون واسطه منتقل شود و این دو ویژگی (تمرکززدایی و پول اینترنتی) که هنوز در مراحل اولیه خود هستند، کلیدهای درک Web3 هستند.

با این حال، بسیاری از منتقدان نگرانی‌های خود را در مورد Web3 فعلی ابراز کرده‌اند، مانند وابستگی آن به سرمایه‌گذاری از سوی سرمایه‌گذاران خطرپذیر مانند Andreessen Horowitz، که تمرکز اصلی موردنظر در نوآوری را به خطر می‌اندازد. (ارائه یک وب واقعاً غیرمتمرکز برای کاربر)

پس از توییت جک دورسی مبنی بر اینکه «وب 5» با بیت کوین که جایگزین Web3 خواهد شد، قطعاً یک سوال به سؤال اصلی برای بسیاری از مردم تبدیل شده است. وب 4 چه شد؟

برای آشنایی بیشتر با مفهوم وب 3، کاربرد وب 3 در ارزهای دیجیتال را بخوانید.

Web4 کجا رفته؟

در ادامه موضوع Web5 در مقابل Web3 سوالی که مطرح می شود این است که چرا بعد از وب 3 اصطلاح وب 5 به میان آمد؟ وب 4 کجای داستان قرار می گیرد؟ در پاسخ باید گفت بعد از Web3 (این اصطلاح شامل تمام فناوری‌های بلاک چین و غیرمتمرکز است که در سراسر جهان ساخته می‌شوند) مرحله بعدی وب واقعاً نسخه جدیدی نیست، بلکه نسخه جایگزینی از آنچه قبلاً داریم (Web2) یا در حال ساخت (Web3) است.

Web4 که به عنوان "وب موبایل" نیز شناخته می شود، زیرساخت لازم برای انطباق با محیط تلفن همراه را دارد. وب را تصور کنید که تمام دستگاه های تلفن همراه را در دنیای واقعی و مجازی در زمان واقعی به هم متصل می کند.

خوب، Web4 امکان تحرک و تعامل صوتی بین کاربر و روبات ها را فراهم می کند. اگر تمرکز در وب‌سایت‌های قبلی بر روی تعامل کاربر با اینترنت از طریق قرار گرفتن در مقابل دسکتاپ و جلوی رایانه بود، تمرکز Web4 بر این است که کاربر بتواند اطلاعات را بدون توجه به موقعیت مکانی از طریق دستگاه‌های تلفن همراه استفاده و توزیع کند.

بنابراین، Web4 رابطه بین انسان و ربات را تغییر می دهد که یک تعامل همزیستی خواهد داشت. در مرحله چهارم از وب، انسان ها به ربات ها دسترسی دائمی خواهند داشت و زندگی روزمره به طور فزاینده ای به ماشین ها وابسته خواهد شد.

«Web5» یا «وب احساسی»

اگرچه بسیاری برای اولین بار (زمان گزارش بیانیه و توییت جک دورسی)، نام Web5 را شنیدند، واقعیت این است که این اصطلاح جدید نیست. تیم برنرز لی، مخترع وب، در سال 2009 در TED Talks سخنرانی کرد و در آن در مورد Web5 صحبت کرد: "وب باز، متصل، هوشمند" که او آن را وب احساسی نامید.

به گفته خود خالق وب، Web5، وب احساسی خواهد بود. در واقع، شکل واقعی Web5 هنوز در حال شکل‌گیری است و با توجه به نشانه‌هایی که تاکنون داشته‌ایم، این وب که به عنوان وب همزیستی نیز شناخته می‌شود، یک شبکه به هم پیوسته خواهد بود که در حین برقراری ارتباط با یکدیگر (مانند یک دستیار شخصی) با ما ارتباط برقرار می‌کند.

این وب بسیار قدرتمند خواهد بود و کاملاً بر روی تعامل (عاطفی) بین انسان و رایانه اجرا می شود. تعامل بر اساس فناوری عصبی برای بسیاری از افراد به یک عادت روزانه تبدیل خواهد شد. در اینجا لازم به ذکر است که علیرغم سرمایه داری نظارتی، در حال حاضر Web2 «خود» «از نظر احساسی» خنثی است، به این معنی که احساسات و عواطف کاربران را درک نمی کند. در حال حاضر، با پیشنهاد Web5 به عنوان یک وب احساسی، این موضوع ممکن است در آینده تغییر کند. نمونه‌ای از آن WeFeelFine است، سازمانی که احساسات افراد را از طریق هدفون ترسیم می‌کند.

در همین راستا، در وب 5 موردنظر تیم برنرز لی، کاربران با محتوایی تعامل خواهند داشت که با احساسات یا تغییرات تشخیص چهره آنها در تعامل است. در این زمینه، به نظر می رسد که «وب 5» که توسط جک دورسی اعلام شد، هیچ ارتباطی با وب عاطفی یا همزیستی که توسط تیم برنرز لی در سال 2009 پیش بینی شده بود، ندارد.

وب 5 جک دورسی چیست؟

TBD، یک شرکت تابعه در Block (که قبلا به عنوان Square شناخته می‌شد)، در ژوئیه 2021 با هدف ایجاد "یک پلتفرم باز برای توسعه دهندگان" با تمرکز بر امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و بیت‌کوین (BTC) تاسیس شد. اکنون TBD اولین هدف خود را ایجاد "وب 5: یک پلتفرم وب غیرمتمرکز اضافی" است که در آن کاربران کنترل کامل داده های خود را خواهند داشت.

دورسی در صبح روز 10 ژوئن در توییتی گفت: «احتمالاً این مهم ترین کمک ما به اینترنت خواهد بود. به این تیم افتخار می کنم. ("در آرامش باشید، سرمایه گذاران Web3)"». طبق معرفی TBD درباره Web5، مشکل اصلی اینترنت فقدان لایه "هویت" است: "در وب فعلی، هویت و داده‌های شخصی به مالکیت اشخاص ثالث تبدیل می‌شوند و به همین دلیل است که Web5 بر تمرکززدایی از هویت، ذخیره‌سازی داده‌ها و همچنین برنامه‌های کاربردی آن تمرکز خواهد کرد."

TDB همچنین ادعا می کند که یک پلتفرم وب غیرمتمرکز اضافی برای حل این مشکل ایجاد خواهد کرد.

آینده یک فرآیند است، نه یک مقصد

دستیابی به بسیاری از مواردی که منتقدان Web3 از آن به عنوان «وعده های نادرست» یاد می کنند، به تنهایی با بیت کوین حداقل در حال حاضر بسیار چالش برانگیزتر به نظر می رسد. تمرکززدایی بیت‌کوین و اولویت امنیت سایبری به قیمت هزینه فضای ذخیره‌سازی و بالاتر از همه، سرعت تراکنش تمام می‌شود، اگرچه پیشرفت‌های شبکه لایتنینگ امیدوارکننده است.

علاوه بر این، برخی از ویژگی های Web3 در حال حاضر از طریق لایه های ساخته شده بر روی بیت کوین امکان پذیر به نظر می رسد. هیرو در حال ساخت قراردادهای هوشمند با استفاده از بیت کوین است. Stacks برای فعال کردن DeFi، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)، اپلیکیشن‌ها و قراردادهای هوشمند در بیت‌کوین ایجاد شد. ناگفته نماند که از سال 2012، معادل NFT ها و توکن های ERC-20 در حال حاضر در بلاک چین بیت کوین به شکل سکه های رنگی (colored coins) وجود دارد.

همچنین، در حال حاضر راه‌حل‌های هویت غیرمتمرکز مبتنی بر شناسه‌های غیرمتمرکز (DID) در Web3 وجود دارد، مانند راه‌حلی که در شبکه پوشش هویت (ION) توسعه یافته است که با استفاده از پروتکل Sidetree روی بلاک چین بیت‌کوین ساخته شده است. به این واقعیت این موضوع را اضافه کنید که مشخص نیست از چه مسیرهای جایگزین برای تأمین مالی و ساخت نسخه جدید Web3 دورسی استفاده می شود.

آیا این تلاش جدید TBD برای ایجاد یک لایه غیرمتمرکز در وب از طریق بلاک چین بیت کوین نگرانی های فعلی در مورد Web3 را حل می کند؟

البته، هر چه ابتکارات بیشتر بر روی دستیابی به یک وب غیر متمرکز، تجمیع و متمرکز شود، برای کاربران بهتر است. اما آنچه در اینجا ضروری است این است که چنین ابتکاراتی می تواند تمام منابع فنی و مالی و افراد باهوشی را که متعهد به کار سخت و تلاش لازم برای ایجاد وب غیرمتمرکز هستند گرد هم آورد.

آینده یک فرآیند است، نه یک مقصد.