پروتکل لنز (Lens) به عنوان یک گراف اجتماعی (Social Graph) ترکیب‌ پذیر و غیرمتمرکز، قادر به نشان دادن نموداری از ارتباطات کاربران در رسانه‌های اجتماعی می باشد. در این پروتکل هر عملی مانند انتشار محتوا، ساخت پروفایل، بازنشر مطالب، فالو کردن سایر کاربران و ... در قالب NFT ذخیره می‌شود. کاربران باید بر روی این پروتکل یک پروفایل داشته باشند تا بتوانند ایردراپ احتمالی لنز را دریافت کنند. همچنین آنها مالکیت همه محتوای خود را در اختیار دارند. در این مقاله قصد داریم به معرفی پروتکل لنز و ویژگی ها و اهداف آن بپردازیم.

پروتکل لنز ( Lens) چیست؟

پروتکل لنز این گونه خود را معرفی می‌کند: «ساخت شبکه های اجتماعی دشوار است؛ اما این کار توسط پروتکل لنز آسان می شود.» پروتکل لنز، یک گراف اجتماعی غیرمتمرکز و ترکیب ‌پذیر است که امکان ساخت شبکه اجتماعی را به کاربران می دهد. بنابراین افراد به جای اینکه دنبال افزایش کاربران باشند، تمرکز خود را بر روی کسب تجربه‌ای فوق‌العاده قرار می دهند. گراف اجتماعی نموداری است که پیوستگی‌ها و ارتباطات میان موسسات، افراد و گروه‌ها را در شبکه‌های اجتماعی نشان می دهد. البته ممکن است مانند تصویر پایین، فقط برای نشان دادن شبکه‌ اجتماعی یک فرد خاص باشد.

بنابراین پروتکل لنز به شیوه‌ای غیرمتمرکز در ساخت این گراف اجتماعی و ارتباطات شخصی به کار می‌آید. چیزی که در وب 3 به دنبال آن هستیم. پروتکل لنز بر اساس مکانیزم POS (گواه اثبات سهام) کار می‌کند و از بلاک چین پالیگان بهره می‌برد. این پروتکل علاوه بر سازگاری با ماشین مجازی اتریوم، این امکان را به کاربران می‌دهد که مالک محتوا و داده های خود باشند. همچنین لنز توانسته با سانسور مقابله کند. این پروتکل با اهداف ماژولار بودن ایجاد شده است. کاربران می توانند در این پروتکل تعیین کنند که به نوشته‌ها و مطالب خود، چه فرد یا افرادی دسترسی داشته باشند. از این رو می‌توانند با دریافت کارمزد از دیگران در قبال مشاهده محتوای خود، از رسانه‌های اجتماعی درآمد کسب کنند.

هدف پروتکل لنز چیست؟

پروتکل لنز ضمن درس گرفتن از مشکلات و محدودیت‌های وب ۲، در وب 3 به دنبال ایجاد یک جهان غیرمتمرکز است که اطلاعات و داده‌های کاربران توسط هیچ شخص یا نهاد واسطی قابل کنترل و دسترسی نباشد. در حال حاضر فقط افرادی که در لیست سفید (White List) حضور داشتند، می توانند در این پروتکل برای خود یک پروفایل بسازند زیرا نسخه بتای لنز در حال حاضر فعال نیست.

کاربران با کلیک بر روی گزینه Claim Handle در بالای صفحه اول وب ‌سایت لنز، می توانند از واجد شرایط بودن برای ساخت پروفایل آگاه شوند. تیم این پروتکل اعلام کرده که دسترسی عمومی برای ایجاد پروفایل در پروتکل لنز به زودی امکان ‌پذیر می شود. با دنبال کردن صفحات توییتر و دیسکورد این پروژه می توان از اخبار مهم پروتکل لنز مطلع شد.

نحوه کار پروتکل لنز

تمام اقدامات انجام شده بر روی پروتکل، در قالب NFT تبدیل به توکن می‌شود. برای مثال کاربران در صورت فالو کردن کسی در این پروتکل، یک NFT خواهند داشت. همچنین زمانی که پروفایلی در این شبکه می‌سازند، یک NFT با استاندارد ERC-721 دریافت می کنند که Profile NFT نامیده می‌شود. این NFTها همه کامنت‌ها، مطالب، بازنشرها و لایک‌هایی را که کاربران در این شبکه انجام داده‌اند را در خود ذخیره می‌کنند. دارنده Profile NFT قادر به کنترل پروفایل خود است.

پروفایل در پروتکل لنز، نقش آدرس کیف پول را دارد. زمانی که کاربران قصد ایجاد پروفایلی را داشته باشند، باید کیف پول خود را روی شبکه اصلی پالیگان به سایت لنز متصل کنند. این پروتکل از یک Graph Database یا پایگاه داده گراف استفاده می‌کند. این پایگاه داده که شامل یال‌ها و راس‌های گراف است، از ساختار گرافی بهره می‌برد و قادر به ثبت و ضبط داده‌ها می باشد. تفاوت لنز و شبکه‌های اجتماعی دیگر، در غیرمتمرکز بودن گراف اجتماعی‌ آن می باشد.

ویژگی‌ها و اجزای پروتکل Lens

پروفایل (Profile)

پروفایل برای کاربران این پروتکل، امکان کنترل و مالکیت کامل محتوا را فراهم می‌کند. پروفایل های این پروتکل دارای یک NFT مختص به خود هستند که با پسوند lens. مشخص می‌شود. هر ProfileNFT دارای یک آدرس می باشد و یک آدرس کیف پول می‌تواند بیش از یک پروفایل NFT داشته باشد.

فالو (Follow)

هنگام دنبال کردن کاربری در شبکه لنز، در کیف پول کاربر یک Follow NFT ایجاد می‌شود. حق رای ‌دهی یک کاربرد احتمالی برای این توکن‌ها می باشد. از این کاربرد در صورتی که فالوور چنین اجازه‌ای صادر کرده باشد، می‌توان استفاده کرد.

انتشار (Publication)

دسته‌بندی انتشار در سه نوع پست، کامنت و بازنشر پست‌های سایرین صورت می گیرد. پست‌ها به صورت تصویر، نوشته، ویدیو و ... بر روی پروتکل‌های غیرمتمرکز از جمله Arweave یا IPFS ذخیره می‌شوند. تمام پست های ایجاد شده توسط کاربر، به ProfileNFT او به صورت مستقیم ارسال می‌شود و بنابراین هر کاربر در کیف پول خود مالکیت تمام محتوای خود را خواهد داشت.

کامنت (Comment)

 ویژگی دیگر شبکه اجتماعی لنز، نوشتن نظرات و عقاید در مورد مطالب می باشد.

بازنشر(Mirror)

 قابلیت Mirror اشاره به بازنشر محتوای کاربران دیگر دارد.

جمع ‌آوری (Collect)

ویژگی جمع ‌آوری این امکان را به کاربران می‌دهد که بتوانند از طریق محتوای خود درآمد کسب کنند. صاحبان پست‌ها اقداماتی از جمله پولی کردن محتوا را برای این کار انجام می‌دهند.

قابلیت چند امضایی جامعه (Community Multisig)

از طریق قابلیت چند امضایی، امنیت کاربران پروتکل Lens افزایش می یابد می‌شود که از طریق اکوسیستم وب ۳، طرفین مورد اعتماد این قابلیت را امکان‌ پذیر می‌کنند.

پیام‌های خصوصی رمزنگاری ‌شده (Encrypted DMs)

این پروتکل با استفاده از XMTP، در میان برنامه‌های مختلف پروتکل، پیام ‌رسانی ایمن و خصوصی را فراهم می‌کند. XMPT پروتکل و شبکه‌ای باز است که در فضای وب 3 می تواند امنیت پیام ‌رسانی را تامین ‌کند.

ماژول‌های پروتکل لنز

در پروتکل لنز علاوه بر NFTها، ماژول‌ها نیز دارای نقش پررنگی هستند. در این پروتکل سه ماژول مهم وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

Follow Module

زمانی که کاربران بخواهند پروفایلی را دنبال کنند، ماژول Follow فراخوانی می‌شود. این ماژول را می توان هنگام ساخت پروفایل‌ تنظیم کرد و سپس امکان تغییر آن وجود دارد. امکان انتخاب ماژول No Follow برای صاحبان پروفایل فراهم است؛‌ به این ترتیب افراد می‌توانند آن پروفایل را به دفعات فالو کنند. این ماژول قادر به فعال کردن منطقی مانند Fee-on-Follow یا مکانیزم Subscription را فعال کند.

Collect Module

ماژول Collect قادر به فراهم کردن قابلیت پولی ‌سازی محتوا می باشد. کاربران می‌توانند به کمک این ماژول، اقدام به مینت کردن توکن‌ های بی‌همتایی کنند که مربوط به آدرس URL آن محتوا است. این ماژول را بر خلاف ماژول فالو فقط در هنگام انتشار اولیه پست می‌توان تنظیم کرد و امکان تغییر پس از آن وجود ندارد.

Reference Module

فقط در صورت فعال بودن ماژول Reference برای پست، امکان درج کامنت یا امکان بازنشر پست‌ها فعال می باشد. به کمک ماژول Reference می‌توان برای بازنشر منطقی را تعریف کرد. مثلا می توان فقط به کسانی که پروفایل شما را فالو کرده اند، اجازه بازنشر داد.

برای آشنایی بیشتر با مباحث مربوط به آموزش ارز دیجیتال، بر روی لینک کلیک کنید.

برنامه‌های پروتکل لنز

پروتکل لنز توسط برنامه‌ها و شبکه‌های اجتماعی متعددی مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه به معرفی معروف‌ترین آنها می پردازیم. برای استفاده از این برنامه‌ها علاوه بر داشتن پروفایل، باید کیف پول کاربران نیز متصل باشد.

 Lensfrens

در این وب‌ سایت امکان مشاهده و فالو پروفایل‌های لنز وجود دارد. در این سایت امکان مشاهده سایر شبکه‌های اجتماعی و وب‌ سایت‌های کاربران فراهم می باشد.

Phaver

یکی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های موبایلی نسل سوم وب، Phaver می باشد که علاوه بر ساخت پروفایل، امکان فالو کردن بقیه و انتشار مطالب جدید نیز وجود دارد. در صورت داشتن پروفایل لنز، کاربران می‌توانند آن را به پروفایل Phaver متصل نمایند. ساخت پروفایل در این اپلیکیشن می تواند در دریافت ایردراپ موثر باشد.

Butterfly

این اپلیکیشن فقط برای سیستم عامل iOS و مک طراحی شده و در حال حاضر امکان دانلود و استفاده از نسخه بتای آن وجود دارد.

Lenstube

در این برنامه می توان ویدئو و تصویر را به اشتراک گذاشت.