آینده فناوری بلاک چین در دست شبکه‌های چند ‌زنجیره‌ای و یا Multichain است. در حال حاضر تعداد زیادی از شبکه‌های بلاک چینی نمی توانند با یکدیگر همکاری و ارتباط مستقیمی داشته باشند. البته توسعه‌ دهندگان برای رفع این مشکل دنبال راه‌ حل‌هایی بوده‌اند. از جمله این راه حل ها می توان به Inter‐Blockchain Communication Protocol یا پروتکل ارتباط بین بلاک چین اشاره کرد که با هدف اتصال بین بلاک چین‌های مختلف ایجاد شده است. از این پروتکل به عنوان یک پروتکل متن‌ باز برای انتقال پیام‌ میان دفاتر کل توزیع ‌شده (Distributed Ledger) مستقل استفاده شده است. در این مقاله قصد داریم به معرفی پروتکل ارتباط بین بلاک چین و روش‌های استفاده از آن بپردازیم.

پروتکل ارتباط بین بلاک چین چیست؟

اکوسیستم Cosmos قصد ایجاد شبکه‌ای از بلاک چین‌های مستقل و یا «اینترنت بلاک چین‌ها» را دارد تا بتوانند با یکدیگر به صورت غیرمتمرکز ارتباط برقرار کنند. برای دستیابی به این هدف، پروتکل ارتباط بین بلاک چین طراحی‌ شده‌ است. بلاک چین‌های مستقل می‌توانند از طریق پروتکل مذکور، به طور کاملا مستقیم، داده‌ها را که عموما توکن‌ هستند، به یکدیگر ارسال کنند. اشخاص ثالث مستقل، بیشتر پل‌ های میان زنجیره‌ای (Cross Chain Bridge) را ایجاد کرده اند و درجه بلوغ و امنیت آن‌ها با توجه به پروتکلی که با آن در ارتباط هستند، بسیار متفاوت می باشد. البته این موضوع سطح امنیت آن‌ها را کاهش داده و تجربه ای ناخوشایند را به همراه خواهد داشت.

در پروتکل ارتباط بین بلاک چین، داده‌ها از طریق یک کانال اختصاصی و توسط یک لایه بدون نیاز به اعتماد ارسال می‌شوند. پس از راه اندازی این پروتکل در مارس ۲۰۲۱، این پروتکل در ۲۲ شبکه مختلف تا نوامبر ۲۰۲۱ فعال شد. دارندگان توکن‌ معمولا از شبکه Osmosis برای کار با پروتکل ارتباط بین بلاک چین، سواپ و سپرده ‌گذاری یا استیکینگ توکن‌ها در بلاک چین‌هایی که در آن‌ها پروتکل ارتباط بین بلاک چین فعال است، استفاده می‌کنند. برای ساخت انواع مختلفی از اپلیکیشن‌های Cross‐Chain مانند Data Feed به اوراکل‌ ها، پیام‌ رسان، قراردادهای هوشمند میان‌ زنجیره‌ای، انتقالات NFT و ... می‌توان از پروتکل مذکور استفاده کرد.

اهمیت قابلیت همکاری چند زنجیره‌ای چیست؟

صنعت بلاک چین در حال حاضر، یک دوره رنسانس مشارکت اجتماعی و توسعه را تجربه می‌کند. یک نیاز مبرم به کارایی‌ تخصصی یا مقیاس پذیری‌ همزمان با ورود کاربردها، پروژه‌ها و نوآوری‌های بیشتر به این فضا ایجاد شده است که امکان پاسخگویی به آن توسط شبکه‌های خاص وجود دارد. ارزش یک سیستم، فراتر از کل ارزش اجزای آن می باشد. یعنی یک شبکه تجارت جهانی در مقایسه با ارزش مجموع بخش‌های بین‌المللی خود ارزش بیشتری دارد زیرا می‌تواند ارزش بیشتری را از طریق امکان تجارت آسان مازاد کالاهای ضروری، به شهروندان ارائه کند. قابلیت همکاری بین بلاک چین‌هایی با کاربرد‌های متفاوت، نسبت به مجموع کارایی تک تک بخش‌ها کارایی بهتری دارد.

 قابلیت Superfluid Staking از طریق IBC یک نمونه از مزیت بزرگ این همکاری می باشد که در شبکه Osmosis راه‌ اندازی خواهد شد. دارندگان توکن با استفاده از شبکه Osmosis به عنوان رابط کاربری، می توانند در یک استخر نقدینگی Osmosis، هر توکنی را که توسط دو شبکه مشترک پشتیبانی می‌شود، واریز کرده و روی نودهای تایید کننده در شبکه بومی توکن‌ها، سهم نقدینگی را استیک کنند. دارایی‌های استیک شده در چنین شرایطی، علاوه بر دریافت سهم کارمزد خود از تراکنش‌ های اجرا شده با توکن‌های استخرهای نقدینگی، پاداش‌هایی را نیز به دلیل کمک به امنیت بلاک چین دریافت می‌کنند. در نتیجه کاربران می توانند به صورت همزمان برای بازار ساز خودکار Osmosis نقدینگی ارائه کرده و مشارکت فعالی نیز در اکوسیستم بومی توکن استیک شده، داشته باشند.

وجود چنین قابلیتی با توجه به این که امنیت شبکه یک بلاک چین در تناسب با ارزش قفل‌ شده در آن است، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. از آن جایی که بیشتر بلاک چین‌های مستقل فاقد قابلیت همکاری به طور کامل می باشند، معمولا کاربران ترجیح می‌دهند توکن‌های خود را سواپ یا تبدیل کنند.

برای آشنایی بیشتر با آموزش ارز دیجیتال، بر روی لینک کلیک کنید.

نحوه کار پروتکل ارتباط بین بلاک چین

پروتکل ارتباط بین بلاک چین، این امکان را به بلاک چین‌های مستقل مي‌دهد تا با یکدیگر بدون نیاز به اعتماد ارتباط برقرار کنند. با اینکه IBC بخشی از نقشه راه Cosmos بوده و توسط بلاک چین‌های اکوسیستم Cosmos در حال حاضر استفاده می‌شود، بلاک چین های دیگر نیز قادر به اتصال به این شبکه هستند و با استفاده از پروتکل ارتباط بین بلاک چین در حالت استاندارد آن (ICS)، با بلاک چین‌ های دیگر ارتباط برقرار کند. IBC شامل 2 لایه می باشد که عبارتند از: لایه پایه TAO (تصدیق، انتقال و دستور) و لایه APP (اپلیکیشن). با وجود اینکه کارایی پروتکل ارتباط بین بلاک چین، عمدتا مربوط به لایه TAO می باشد، پروتکل هایی با لایه اپلیکیشن نیز قادر به ساخته شدن و اجرا شدن بر روی آن می باشند.

یک ویژگی مهم IBC عدم نیاز بلاک چین‌های متصل‌ شده به ارتباط مستقیم با یکدیگر می باشد. در عوض می‌توانند از طریق کانال‌های اختصاصی که از ماژول‌های قرارداد هوشمند استفاده می‌کنند، بسته‌های اطلاعاتی را ارسال کنند. این ماژول‌های قرارداد هوشمند بدون نیاز به اعتماد، معتبر بودن وضعیت ارسال ‌شده توسط بلاک چین دیگر را تایید می کند. بدون نیاز به مجوز بودن IBC و بدون نیاز به اعتماد، به معنای این است که هر شخصی قادر به اجرای یک لایه می باشد و نیازی به اعتماد بلاک‌ چین‌های شرکت‌ کننده به اشخاص انتقال دهنده اطلاعات نیست. این ویژگی نقش بسیار مهمی در حفظ استقلال بلاک چین‌ها بدون ایزوله شدن آن‌ها از یکدیگر دارد.

کارکرد IBC/TAO از طریق قراردادهای هوشمند تعبیه شده در هر یک از بلاک چین‌ها می باشد که از طریق IBC متصل شده‌اند. اطلاعات از طریق یک لایه Relay بدون نیاز به مجوز و به صورت بسته دیتا بین بلاک چین‌ها منتقل می‌شود. بسته‌ها به همان ترتیب ارسال شده‌ و در زمان مشخص، به بلاک چین مقصد می‌رسند. رله ‌کننده نیز خروجی‌ یک قرارداد هوشمند از ماژول TAO فرستنده را به کمک اتصال و کانال، به ماژول TAO در بلاک چین گیرنده تغذیه می‌کند. یک کلاینت سبک درون ‌زنجیره‌ای، تصدیق داده‌های دریافت‌ شده را انجام می دهد. این کلاینت صحیح بودن وضعیت ارائه ‌شده در بلاک چین‌ ارسال‌ کننده را مستقیما تایید می‌کند. تسهیلگران (Relayers) بسته‌های داده را از طریق یک کانال اختصاصی از یک قرارداد هوشمند به قرارداد دیگر منتقل می‌کنند. ماژول IBC/TAO قراردادهای هوشمندی دارد که برای کانال‌ها در هر بلاک چین تعبیه شده‌اند تا باعث تسهیل ترتیب عملیات شوند.