درست است که دستیابی به بلاک چین و ارزهای دیجیتال می تواند "مرموز" به نظر برسد اما این نوآوری ها مزایای واضحی برای بخش خیریه در سطح جهان دارد. برخی از افراد می پرسند که بلاک چین چه نقشی می تواند در بخش خیریه ایفا کند؟ آیا بلاک چین واقعا می تواند مشکلات خاصی را حل کند؟ آیا برای اطمینان از شفافیت باید از بلاک چین استفاده کرد؟ در این مطلب در مورد کاربردهای بلاک چین در امور خیریه صحبت کرده و در ادامه چند مورد از جالب ترین انتخاب ها در زمینه کاربردهای بلاک چین در امور خیریه را بیان می کنیم.

بلاک چین دقیقاً چیست و چرا اهمیت دارد؟

اصول اولیه بلاک چین

بلاک چین برای اولین بار در سال 2008 ظهور کرد زیرا تراکنش های مخفیانه از طریق اینترنت به اعتماد زیادی بین خریداران و فروشندگان یا بانک ها برای میانجیگری نیاز داشت. ظهور ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین مربوط به زمانی بود که یک وایت پیپر توسط یک فرد ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو نوشته شده بود و راهی را برای رفع نیاز به بانک و واسطه بین خریداران و فروشندگان پیشنهاد می کرد.

این ایده نسبتاً ساده است. بلاک چین اساسا دفتری از داده‌ های تراکنش های انجام شده است که در مالکیت همه کاربران سیستم است. بازیگران تصادفی در بازار، به ‌عنوان «گره‌ ها» و به منظور تأیید و اطمینان از واقعی بودن تراکنش ‌های اضافه ‌شده به «بلاک چین» عمل می‌ کنند. این تراکنش ‌ها رمزگذاری شده و به دفتر کل اضافه می ‌شوند. این دفتر کل، مانع کلاهبرداری است زیرا شفافیت کامل تمام تراکنش ‌های انجام ‌شده را تضمین می ‌کند و همیشه ردیابی و تأیید می ‌شود. هر چیزی در دفتر ثبت شود نمی توان آن را تغییر داد و بنابراین امنیت را در برابر هر نوع دستکاری داده ها تضمین می کند.

ارزهای دیجیتال ایجاد شدند، ارزهایی که بر اساس فناوری بلاک چین ساخته شده بودند و به هیچ دولت یا بانک مرکزی مرتبط نیستند. بیت‌ کوین، اولین، بزرگترین و معروف‌ ترین ارز رمزنگاری‌ شده است که پا به عرصه وجود گذاشت. بعد از بیت کوین بیش از ده هزار ارز دیگر نیز ایجاد شدند اما بیت کوین هنوز هم به‌ عنوان زنگ خطری برای ارزش ارزهای دیجیتالی مانند اتریوم و ارز دیجیتال لایت‌ کوین عمل می ‌کند.

کاربردهای بلاک چین در امور خیریه

سازمان‌های غیرانتفاعی برای جذب کمک‌های مالی از سوی جامعه‌ی ارزهای دیجیتال همیشه در حال ابداع روش‌های جدیدی هستند و برای این امر همواره تقاضا رو به‌ افزایش است. سرمایه ‌گذاران می توانند با کمک‌های مالی به خیریه ضمن کمک به اهداف بشر دوستانه‌ای که برایشان مهم است، از پرداخت مالیات بر درآمد سرمایه در صورت بالار رفتن ارزش ارزهای دیجیتال خود معاف شوند. طبق ‌گزارش سازمان خیریه‌ی Fidelity Charitable، رکورد بی‌سابقه‌ای از اهدای ارزهای دیجیتال به این سازمان در سال ۲۰۱۷ اتفاق افتاده است. این سازمان توانست ضمن دریافت معادل ۶۹ میلیون دلار ارز دیجیتال (از جمله بیت کوین)، ادعا می ‌کند که این مبلغ در مقایسه با مبلغ سال گذشته تقریبا 10 برابر بوده است.

مدیران این سازمان معتقدند در این جریان، افزایش قابل ‌توجه ارزش بیت کوین در سال ۲۰۱۷، نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است. هنگامی ‌که این سازمان اعلام کرد به‌ عنوان کمک مالی، ارزهای دیجیتال را قبول می‌کند، بسیاری از افرادی که نمی‌توانستند تا پیش از آن به این مؤسسه کمک مالی کنند، حاضر شدند رمزارزهای خود را به آن اهدا کنند. در همان موقع، به صورتِ ناشناس یکی از خیرین صندوقی را تحت عنوان (Pineapple) راه ‌اندازی همه‌ی بیت کوین ها را به ۶۰ مؤسسه‌ی خیریه کرد.

در مؤسسات خیریه‌ی عادی، نمی‌توان نحوه مصرف پول‌هایی که به کمپین‌های خاص اهدا می‌شود را فهمید. در حالی که قراردادهای هوشمند روی بلاک چین امکان سو‌ء‌استفاده از کمک های مالی را نمی‌دهند. کمک‌های مالی به مؤسسات خیریه با استفاده از قراردادهای هوشمند تقریبا بلوکه می‌شود. مؤسسات خیریه فقط زمانی که ثابت کند دقیقاً از پول به همان منظوری که ادعا کرده است استفاده می‌کند می‌تواند پول‌ها را به‌دست آورد. در غیر این‌ صورت، کمک‌های مالی به آن مؤسسه لغو می‌شود. مؤسسه‌ی خیریه‌ی سنت مونگو که برای کمک به افراد بی‌خانمان در لندن تأسیس شده است، برای آزمایش این روش داوطلب شد. این مؤسسه از پلتفرم مبتنی بر بلاک چین Alice استفاده کرد و برای جمع‌آوری کمک‌های مالی یک صندوق به مقدار ۶۶،۰۰۰ دلار راه‌ اندازی کرد. قرار بود این مبلغ به ۱۵ بی‌خانمان اهدا شود تا زندگی‌شان را از نو بسازند.

تا اینجا تاریخچه شکل گیری بلاک چین و ارزهای دیجیتال را مرور کردیم اما فناوری بلاک چین آنقدر گسترده است که می تواند در موارد مختلفی کاربرد داشته باشد. بلاک چین یک فناوری است که می تواند تأثیر زیادی بر بخش خیریه و امور خیریه داشته باشد و به مدیریت و توزیع وجوه به روشی ایمن و شفاف کمک کند. کسب‌ وکارها و دولت ‌ها در حال حاضر از نوآوری‌ های بلاک چین در موارد گسترده استفاده می ‌کنند. بخشی از کاربردهای بلاک چین در امور خیریه عبارتند از:

تقویت اعتماد

اکنون که ارزهای دیجیتال به طور جدی ایجاد شده و تقریبا مورد پذیرش جهانی قرار گرفته اند، خیریه ها این فرصت را دارند که با مجموعه جدیدی از اهداکنندگان تعامل داشته باشند. کاربردهای بلاک چین در امور خیریه و مزایای ارز دیجیتال برای خیریه ‌ها علاوه بر امکان ردیابی کمک‌ های مالی با شفافیت کامل، بهبود و تقویت اعتماد اهداکنندگان است. جمع آوری کمک های دیجیتالی را می توان در مقیاس وسیع تری تغییر داد و خیریه ها را قادر ساخت که پرداخت ها را از هر کجای دنیا بدون نیاز به پرداخت هزینه های ارز خارجی یا در نظر گرفتن نرخ تبدیل ارز بپذیرند.

برای موسسات خیریه ای که در نقاط دشوار جهان کار می کنند، امکان تجارت با ارز غیرجغرافیایی نیز می تواند یک مزیت بزرگ باشد.

خیریه های بزرگ با ارزهای جدید برای کمپین های جمع آوری کمک های خیریه آنلاین ثبت نام کرده اند. نام های بزرگی از یونیسف تا ارتش رستگاری (Salvation Army) در پلتفرم cryptogivingtuesday.org ثبت نام کرده اند تا بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال را بپذیرند.

تعداد انگشت شماری از خیریه های بریتانیا وجود دارند که در حالی که هنوز به اندازه همتایان ایالات متحده تثبیت نشده اند، بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال اصلی را می پذیرند. برای مثال، انجمن حمایت از بیماران مبتلا به سرطان سینه و موسسه رویال نجات ملی. English Heritage یا میراث انگلستان با ثبت نام در Giftcoin، در فناوری بلاک چین نیز فعالیت می‌ کند که به آن اجازه می ‌دهد با اهداکنندگان در مورد نحوه و مکان خرج کردن وجوهشان ارتباط برقرار کند.

ردیابی تراکنش‌ های قابل تأیید بلاک چین به شفافیت در استفاده از وجوه کمک کرده است و کمک ‌کنندگان را قادر می‌ سازد تا هدایای خود را ردیابی کنند. با استفاده از بلاک چین برای استخراج قدرت پردازش استفاده نشده اهداکنندگان، پلتفرم هایی مانند Give Byte جمع می شوند و ظرفیت محاسباتی استفاده نشده را به پول برای اهداف خوب و خیرخواهانه تبدیل می کنند.

در حالی که همه موسسات خیریه در جمع آوری کمک های مالی به کمک بلاک چین یا ارزهای دیجیتال وارد نشده اند، در پس کاوش این فناوری علاقه و بودجه زیادی وجود دارد. برای مثال، در سال 2018، دفتر کمیسر اطلاعات (ICO) کمک های مالی را برای حمایت از راه حل های نوآورانه برای خیریه ها راه اندازی کرد.

بودجه ICO که در Blockchain برای خیریه ها هدف گذاری شده بود، برای پروژه های مستقلی که از پیشرفت های حفظ حریم خصوصی پشتیبانی می کنند در دسترس قرار گرفت. همکاری بین BitGive و دانشگاه ادینبورگ با تمرکز بر کاربردهای ارزهای دیجیتال برای خیریه نمونه دیگری از علاقه زیاد به بلاک چین موسسات خیریه است.

بین المللی و غیرمتمرکز

با توجه به این که اکثر شبکه های بلاک چین توانسته اند به کاربران خود سطح بالایی از غیرمتمرکزسازی را ارائه ‌دهند، بنابراین به سازمان ها و دولت های متمرکز نیازی ندارند. در نتیجه می توان به صورت مستقیم سرمایه ها را از اهداکنندگان به سازمان های امور خیریه انتقال داد. تراکنش های بین المللی به واسطه ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین بسیار مناسب و منحصربفرد شده اند.

توافق های دیجیتالی

بلاک چین باعث آسان تر شدن اشتراک گذاری و ذخیره اطلاعات دیجیتالی شده است و با استفاده از آن می‌توان به این اطمینان رسید که بدون تایید تمام اعضا، اسناد یا قراردادهای مهم قابل اصلاح یا تغییر نمی‌باشند.

کاهش هزینه ها

فناوری بلاک چین به دلیل این که به واسطه ها نیاز کمتری دارند، می‌تواند باعث آسان تر شدن روش مدیریت سازمان های امور خیریه و کاهش هزینه های کلی می شود و همچنین بخش هایی از فرآیند امور خیریه را خودکارسازی می کند.

کاهش مالیات

اگر یک اهدا کننده آمریکایی به صورت ارز دیجیتال بیت کوین کمک مالی کند، کل مبلغ اهدا شده توسط سازمان امور خیریه دریافت می شود و هیچ گونه مالیاتی وجود ندارد. همچنین اهدا کننده از آژانس های دولتی می‌تواند ادعای کاهش بیشتر مالیات را درخواست کند.

نمونه هایی دیگر از کاربردهای بلاک چین در امور خیریه

اولین پروژه خیریه مبتنی بر بلاک چین توسط بنیاد وان

در 26 دسامبر 2016، اولین پروژه خیریه بلاک چین بنیاد One Foundation، با عنوان "illuminating the stars: روشن کردن ستاره ها"، که هدف آن کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم است، در Alipay راه اندازی شد.

پروژه پرورش زنبور عسل هیمالیا

پروژه پرورش زنبورهای هیمالیا که در ژوئن 2017 آغاز شد، نه تنها یک پروژه فقرزدایی است، بلکه پروژه ای برای بهبود محیط زیست و اکولوژی محلی است. این پروژه یک زنجیره زیست محیطی قابل بازیافت و مستقل ایجاد کرده است.

خیریه Jingdong

در سپتامبر 2017، خیریه Jingdong (بنیاد خیریه متعلق به غول تجارت الکترونیک چین)، بخش تجارت Jingdong Y (تاسیس شده در نوامبر 2016، متعهد به ایجاد یک زنجیره تامین هوشمند با داده های بزرگ و فناوری هوش مصنوعی) و Meili China به طور مشترک انجام و اولین تلاش در چین برای استفاده از فناوری بلاک چین برای ردیابی کمک های مالی است. با استفاده نوآورانه از فناوری بلاک چین، این امکان را به مردم می داد تا مقصد هر هدیه ای را که به کودکان اهدا می کنند، ردیابی کنند.

خیریه زنجیره جستجوی Tencent

در اکتبر 2017، موسسه تحقیقاتی بلاک چین Tencent Trust (Tencent TrustSQL) پلتفرم "زنجیره جستجوی منافع عمومی" را رسما راه اندازی کرد. هدف این پلتفرم حل و فصل کودکان گم شده است که به والدین کودکان گمشده اجازه می دهد آنها را در 72 ساعت که معروف به 72 ساعت طلایی است، پیدا کنند. والدین می توانند از فناوری بلاک چین برای همگام سازی اطلاعات جستجو در پلتفرم های اصلی برای اولین بار استفاده کنند.

خیریه on the Chain

در تاریخ 5 سپتامبر 2019، سومین فروم آفلاین هفتگی خیریه علی بابا 95 در هانگژو برگزار شد. علی بابا، همراه با تعدادی از شرکت های اینترنتی، یک طرح رفاه عمومی را راه اندازی کرد و به طور رسمی "خیریه های زنجیره ای" را منتشر کرد. از فناوری بلاک چین برای ایجاد یک زیرساخت خیریه شفاف در آینده و به صورت رایگان برای موسسات خیریه بر روی پلتفرم استفاده می کند.

ایرادات کاربرد بلاک چین و ارزهای دیجیتال برای خیریه ها

کاربردهای بلاک چین در امور خیریه با وجود اینکه غیرقابل انکار و غیرقابل اجتناب است اما ارز دیجیتال که به اندازه ارزهای اصلی فیات معتبر نیست، برای موسسات خیریه دارای اشکالاتی است. برای بیشتر مردم توضیح ساز و کار بلاک چین دشوار است و اساس و اصول ارزهای دیجیتال برای بسیاری از خیّرین بالقوه همچنان ناشناخته است و بنابراین هنوز اعتماد کافی این سیستم ندارند و از آن در امور خیریه خود استفاده نمی کنند. یکی از مشکلات کاربردهای بلاک چین در امور خیریه، عدم درک جامعه از بلاک چین است. یکی از اولین مؤسسه‌ هایی که ارزهای دیجیتال را پذیرفت، RNLI در سال 2014 بود که پذیرش ارزهای دیجیتال را آغاز کرد.

لوک ویلیامز، مسئول رسانه های اجتماعی و نوآوری RNLI در آن زمان، در مصاحبه ای با گاردین، گفت: «هر گونه رزرو و خرید اولیه اغلب بر اساس کمبود دانش است. داستان های منفی وجود داشته و ما در مورد آنها بحث کردیم اما ما احساس کردیم که در حالت تعادل، بلاک چین و ارزهای دیجیتال یک فناوری جدید است که باید درباره آن بیشتر بدانیم. ما زمان گذاشتیم تا بفهمیم چگونه کار می ‌کند و بفهمیم که چگونه می‌ توانیم کمک‌ های مالی را به صورت امن ‌ترین راه بپذیریم.»

نکته قابل توجه تری که خیریه ها باید به آن توجه کنند، نوسان قیمت ارزهای دیجیتال است. تنها در هفته اول جولای 2019، قیمت پرمعامله ترین ارز رمزنگاری شده، بیت کوین، از حداقل 8668 پوند تا 16118 پوند در نوسان بود. این محدوده قابل توجه، برنامه ریزی مالی را برای سازمان های خیریه دشوار می کند اما این نوسان می تواند به نفع اهداکنندگان و خیریه ها باشد. استفاده از ارزهای دیجیتال می تواند سودمند باشد زیرا یک اهداکننده ممکن است ارزهای رمزنگاری شده خریداری شده را با قیمت های پایین اهدا کند و با افزایش قیمت این ارزها، خیریه ها را به دارایی های بالاتری برساند.

با نگاهی به آینده، می توان فهمید که شفافیت، کلید چگونگی استفاده از بلاک چین برای ردیابی محل نگهداری وجوه اهداکنندگان است. (این ایده که شفافیت، دفاتر عمومی و توکن ها غیرقابل تعویض همه حول شفافیت بلاک چین هستند.) رودری دیویس، رئیس بخش سیاست در CAF، در مصاحبه ‌ای در مورد تأثیر بلاک چین بر بخش خیریه گفت: تقریباً همه پروژه‌ های در حال انجام، شفافیت را به عنوان یکی از ویژگی ‌های کلیدی دارند.

در حالی که بلاک چین و ارزهای دیجیتال ممکن است هنوز برای بسیاری مرموز و حتی غیرقابل درک باشد، علاقه روزافزون، بودجه و امکانات اهداکنندگان، افراد بسیار دیگری را در بخش خیریه هیجان زده کرده است و نه تنها سازمان‌ های خیریه افراد را وادار به پذیرش ارزهای دیجیتال کرده اند، بلکه حمایت از پروژه‌ های آزمایشی برای تشویق پذیرش گسترده ‌تر از آن ها را نیز انجام می دهند.

در صورت گم شدن کلیدهای خصوصی که امکان دسترسی به سرمایه اهدا شده را فراهم می کنند، برای بازیابی آن هیچ راهی وجود ندارد. بنابراین در صورتی که کلیدها به صورت مناسبی ایمن سازی و مدیریت نشوند، یک نهاد مخرب علاوه بر دسترسی به کیف پول ها می تواند سرمایه مورد نظر را سرقت کند.