آشنایی با مفاهیم پایه ای بلاک چین، لازمه شروع فعالیت در حوزه ارزهای دیجیتال و بلاک چین است. کاربرد فناوری بلاک چین در آغاز فعالیت خود، محدود به ایجاد شبکه های پولی غیرمتمرکز و توزیع شده بود، اما با گذشت زمان و پی بردن به قابلیت های بیشتر بلاک چین، کاربردهای این فناوری بیش از پیش شد و اکنون در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد.درک مفاهیم پایه ای بلاک چین می تواند بسیار دشوار باشد، زیرا این فناوری نسبتاً پیچیده است. منظور از مفاهیم بلاک چین، عناصر اصلی است که بلاک چین را آن چیزی که هست می‌سازد. در واقعیت، برای درک بسیار عمیق‌تر از فناوری بلاک چین، باید زمینه‌های زیربنایی را بررسی کنید: چگونه کار می‌کند، چه ویژگی‌های کلیدی دارد، انواع مختلف و غیره. قصد داریم در این مقاله مفاهیم پایه ای بلاک چین و ارزهای دیجیتال را به شما ارائه کنیم.

آشنایی با مفاهیم پایه ای بلاک چین

رمز ارز (Cryptocrrency)

رمز ارز یکی از مفاهیم پایه ای بلاک چین است و به پول های دیجیتالی گفته می شود که به عنوان اطلاعات رمزگذاری شده وجود دارند و زیر نظر هیچ موسسه یا بانکی فعالیت نمی کنند. رمزنگاری برای تنظیم، ایجاد و انتقال وجه از ریاضیات پیچیده استفاده می کند. نام های دیگر رمز ارز، ارز رمز پایه، ارز رمز نگاری شده و ارز دیجیتال می باشد. 

رمزنگاری (Cryptography)

رمزنگاری، فرآیند رمزگذاری اطلاعات می باشد. رمزنگاری یک روش جهت محافظت از ارتباطات و اطلاعات از طریق کدها می باشد. بنابراین فقط افرادی می توانند این اطلاعات را بخوانند و یا پردازش کنند که به این اطلاعات دسترسی دارند.

بیت کوین (Bitcoin)

معروف ترین و محبوب ترین ارز دیجیتال، بیت کوین می باشد که به دلیل غیرمتمرکز بودن آن، توسط هیچ کسی کنترل نمی شود. این رمز ارز در سال 2009 توسط ساتوشی ناکاموتو که یک نام مستعار است، ایجاد شده است.

نماد

هر رمز ارز دارای یک نماد چند حرفی است که در پلتفرم های معاملاتی برای مشخص شدن آن استفاده می شود. برای مثال نماد ارز دیجیتال بیت کوین، BTC می باشد.

ساتوشی (Satoshi)

ساتوشی کوچک ترین واحد رمز ارز بیت کوین است که معادل صد میلیونم بیت کوین و یکی دیگر مهمترین مفاهیم پایه ای بلاک چین به شمار می رود.

بلاک (Block)

بلاک چین شامل مجموعه ای از بلاک ها می باشد و هر بلاک اطلاعات مربوط به تراکنش ها را به صورت دائمی و تغییر ناپذیر ثبت می کند.

بلاک چین یا زنجیره بلوک (Blockchain)

بلاک چین یک سیستم ثبت اطلاعات است که اطلاعات ذخیره شده را بین همه اعضای شبکه به اشتراک می گذارد. بلاک چین از بلاک های جداگانه ای تشکیل شده که به وسیله امضای رمزنگاری به یک دیگر وصل شده اند. هر بلاک پس از تکمیل شدن، به عنوان یک بلاک جدید به بلاک چین افزوده می شود. بلاک چین در هزاران کامپیوتر در سراسر جهان به به صورت پیوسته و مکرر کپی و ذخیره می شود. بلاک چین یک فناوری غیرمتمرکز می باشد، زیرا نسخه اصلی آن در یک مکان خاص وجود ندارد و همه نسخه های آن با هم برابر می باشد. 

جست و جوگر بلاک (Block Explorer)

در بلاک چین یک موتور جستجو به نام (Block Explorer) وجود دارد که برای پیدا کردن ارزهای دیجیتال می توان از آن استفاده کرد و از جمله مفاهیم پایه ای بلاک چین محسوب می شود. کاربران به کمک این موتور جست و جو گر می توانند اطلاعات مورد نیاز در مورد آدرس ها، تراکنش ها و سایر اطلاعات را به دست آوردند. کاربران می توانند به محتوای هر بلاک به صورت جداگانه، تاریخچه و وضعیت تراکنش ها، به وسیله این موتور جست و جو دسترسی پیدا کنند.

ارتفاع بلاک (Block Hight)

ارتفاع بلاک همان تعداد کل بلاک ها قبل از بلاک مورد نظر است.

حمله 51 درصدی (۵۱% Attack)

حمله 51 درصدی به این موضوع اشاره دارد که تنها در صورتی امکان ایجاد اختلال در شبکه بلاک چین وجود دارد که بیش از نیمی از آن توسط هکرها و خرابکاران مورد حمله قرار بگیرد و به کنترل آنها در بیاید. در صورتی که هکرها موفق به هک کردن بلاک چین شوند، می توانند باعث متوقف کردن استخراج، دوبار خرج کردن و یا تغییر تراکنش ها شوند.

کلاینت (Client)

یکی دیگر از مهمترین مفاهیم پایه ای بلاک چین مفهوم کلاینت است. کلاینت نرم افزاری است که قابلیت دسترسی و پردازش تراکنش های بلاک چین را دارد. از کلاینت بیشتر در کیف پول های نرم افزاری ارز دیجیتال استفاده می شود.

دفتر کل مرکزی (Central Ledger)

دفتر کل مرکزی تمامی تراکنش های مالی را ثبت می کند و در اختیار سازمان های متمرکزی مانند بانک ها قرار دارد.

کوین (Coin)

رمز ارز هایی مانند بیت کوین و اتریوم، که بلاک چین اختصاصی خود را دارند و به صورت مستقل عمل می کنند. 

آلت کوین (Altcoin)

به تمام رمز ارزهایی که بعد از ارز دیجیتال بیت کوین ایجاد شده اند، آلت کوین می گویند.

توکن (Token)

رمز ارزهایی که فاقد بلاک چین اختصاصی هستند و روی بلاک چین سایر رمز ارزها قرار دارد، توکن نام دارند.

استیبل کوین (Stablecoin)

کوین هایی که دارای ارزش ثابت هستند مثلا ممکن است ارزش آنها با دلار برابر باشد. استیبل کوین یا کوین های با قیمت ثابت نام دارند. این کوین ها باعث کاهش نوسانات بازار می شود و از سرمایه تریدرها محافظت می کنند زیرا نوسان ندارند.

عرضه اولیه کوین (ICO; Initial Coin Offering)

یکی دیگر از مفاهیم پایه ای بلاک چین، عرضه اولیه کوین می باشد. عرضه اولیه کوین، از جمله روش های تامین مالی برای پروژه های ارز دیجیتال است که سرمایه گذاران می توانند به وسیله ارزهای دیجیتال و یا ارزهای فیات اقدام به سرمایه گذاری بر روی این پروژه ها کنند و در مقابل توکن های مربوط به آن پروژه را دریافت کنند. پیش از راه اندازی یک پروژه، عرضه اولیه کوین صورت می گیرد که طی آن توکن های پروژه فروخته می شوند.

سافت فورک (Soft Fork)

به تغییرات جزئی که بر روی پروتکل یک ارز دیجیتال صورت می گیرد که سازگار با نسخه های قبلی می باشد، سافت فورک می گویند.

هارد فورک (Hard Fork)

به تغییرات اساسی که بر روی پروتکل یک ارز دیجیتال ایجاد می شود و آن را به 2 رمز ارز متفاوت تبدیل می کند، هارد فورک گفته می شود. نسخه جدیدی که پس از تغییرات هارد فورک ایجاد می شود با نسخه های قبلی سازگار نیست. بیت کوین کش یکی از مثال های هارد فورک است که با نسخه قبلی خود یعنی بیت کوین متفاوت است و دلیل این تفاوت، در افزایش حجم بلاک ها می باشد. زمانی که برخی از ماینرها تصمیم می گیرند که برای رمز ارز مورد نظر خود قوانین جدیدی را ایجاد کنند، هارد فورک به وجود می آید. افرادی که موافق با تغییرات جدید هستند به فورک جدید اضافه می شوند و مخالفان این تغییرات می توانند به استفاده از نسخه های قبلی ادامه دهند.

هش (Hash)

الگوریتم هش قابلیت تبدیل ورودی ها ( شامل حروف و اعداد) به خروجی هایی رمزگذاری شده را دارد. در این فرآیند خروجی ها اندازه ای ثابت دارند و ورودی ها اندازه هایی متغیر دارند.

همتا به همتا (Peer 2 Peer)

در شبکه های همتا به همتا، دو یا چند کامپیوتر یا شخص بدون هیچ واسطه ای با یکدیگر در ارتباط هستند. 

غیرمتمرکز (Decentralization)

مهم ترین ویژگی رمز ارزها، غیرمتمرکز بودن آنها می باشد. به این معنی که توسط هیچ مرجع مرکزی کنترل نمی شوند و به همین دلیل نسبت به ارزهای فیات مزایای منحصر به فردی دارند. عرضه پولی محدود، یکی از مهم ترین این مزایا می باشد که باعث افزایش ارزش رمز ارزها با گذشت زمان می شود.

شت کوین (shitcoin)

شت کوین ها ارزهای دیجیتال بی ارزشی هستند که هیچ هدفی ندارند و ارزش گذاری آنها مطابق حدس و گمان می باشد. تیم توسعه دهنده این پروژه ها معمولا ناشناس است و همچنین نقدینگی پایینی دارند.

قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند قراردادهای دیجیتالی هستند که در آن کاربر می تواند قوانین از پیش تعیین شده را تنظیم کند. علاوه بر این، پس از اجرای قوانین از پیش تعیین شده، همه شرکت کنندگان در قرارداد سهم خود را از پرداخت یا دارایی دریافت می کنند. بنابراین، کل فرآیند به صورت خودکار انجام می شود.

همچنین، هنگامی که یک کاربر قوانین مشخص شده قرارداد را رعایت کرد، قرارداد هوشمند به طور خودکار پرداخت را آزاد می کند. در حقیقت، این یکی از مفاهیم مهم بلاک چین است که باید در مورد آن بدانید.

الگوریتم اجماع

در واقعیت، الگوریتم‌های اجماع الگوریتمهایی هستند که به گره‌های درون شبکه بلاک چین کمک می‌کند تا بر سر فرآیند اعتبارسنجی یک تراکنش به توافق برسند.

علاوه بر این، اینها در هسته اصلی زیرساخت بلاک چین قرار دارند. بنابراین، بدون اجماع، سیستم نمی‌تواند کاملاً شفاف یا بدون خطا باشد.

انواع مختلف الگوریتم های اجماع

انواع مختلفی از الگوریتم های اجماع وجود دارد:

• اثبات کار
• اثبات کار با تاخیر
• اثبات سهام
• اثبات سهام واگذار شده
• اثبات زمان سپری شده
• اثبات فعالیت
• اثبات صلاحیت
• اثبات شهرت
• اثبات تاریخ
• اثبات اهمیت
• اثبات ظرفیت
• اثبات زمان

آدرس کیف پول (Address)

مجموعه ای از حروف و اعداد که برای معاملات رمزنگاری شده به عنوان شماره حساب استفاده می شود، آدرس کیف پول گفته می شود. اشتراک گذاری آدرس های کیف پول می تواند به صورت عمومی صورت بگیرد. کاربران برای معاملات ارزهای دیجیتال خود باید آدرس کیف پول خود را در اختیار دیگران قرار دهند. همچنین می توانند برای هر تراکنش، یک آدرس جدید و منحصر به فرد را به کار بگیرند.

کلید عمومی (Public Key)

به آدرسی که در اختیار همه افراد به صورت عمومی قرار می گیرد تا بتوانند به کیف پول دیگران رمز ارز واریز کنند، کلید عمومی می گویند. کاربرد کلید عمومی معمولا برای راستی آزمایی امضای دیجیتال می باشد. 

کلید خصوصی (Private key)

کلید خصوصی امکان دسترسی به رمز ارزها را به کاربران می دهد و رمز ارزها را در برابر سرقت و دسترسی غیر مجاز به آنها ایمن می کند زیرا کلیدهای خصوصی کاملا محرمانه هستند و فقط در اختیار صاحب رمز ارز قرار دارد.

امضا (Signature)

کاربران برای انجام یک معامله در شبکه بلاک چین باید آن را به وسیله کلید خصوصی خود امضا کنند. این کار برای اثبات مالکیت صورت می گیرد.

کیف پول نرم افزاری (Software Wallet) یا گرم (Hot wallet)

به کیف پول های متصل به اینترنت که می توانند یک برنامه موبایل و یا یک برنامه تحت وب باشند، کیف پول گرم یا نرم افزاری گفته می شود. این کیف پول ها اگر چه کاربرد راحتی دارند اما سطح امنیت پایین آنها باعث می شود که احتمال نفوذ هکرها به آن افزایش یابد. 

کیف پول کیف پول سخت ­افزاری (Hardware Wallet) یا سرد (Cold wallet)

به کیف پول های آفلاین که نیازی به اینترنت ندارند و از امنیت بالایی برخوردار هستند، کیف پول های سرد یا سخت افزاری گفته می شود. 

کیف پول کاغذی (Paper Wallet)

زمانی که رمز کیف پول بر روی یک سند فیزیکی ذخیره شود، آن کیف پول را به یک کیف پول کاغذی تبدیل می کند.

ذخیره­ سازی سرد (Cold Storage)

به کیف پول کاغذی یا کیف پول سخت افزاری، ذخیره­ سازی سرد (Cold Storage) می گویند.

کلمات بازیابی (Recovery phrase)

کلمات بازیابی شامل 12، 18 و یا 24 کلمه می باشد که در هنگام بک آپ گیری به کاربران داده می شود تا بتوانند کیف پول خود را در کیف پول های دیگر نیز بازیابی کنند.

شناسه تراکنش (Transaction ID)

شناسه تراکنش یا TXID به رشته حروف و ارقامی گفته می شود که امکان مشاهده جزئیات کلی یک تراکنش بر روی شبکه بلاک چین را فراهم می کند.

کارمزدهای تراکنش (Transaction Fees)

هزینه های مربوط به انجام و تایید تراکنش های رمز ارزها را کارمزد تراکنش می گویند. متناسب با ترافیک و وضعیت شبکه، این هزینه ها متغیر می باشند. کاربران برای تایید سریع تر تراکنش های خود، میزان کارمزد بیشتری را باید بپردازند.

‏برنامه غیرمتمرکز (dApp)

برنامه های مبتنی بر شبکه غیرمتمرکز که قابل اجرا بر روی شبکه P2P یا شبکه بلاک چین می باشند، برنامه های غیرمتمرکز نام دارند. از مزایای این برنامه ها می توان به بهبود حقوق مالکیت اطلاعات، یکپارچگی اینترنت اشیا و پیشرفته شدن امنیت ارز دیجیتال اشاره کرد.

فیات (Fiat)

فیات یا ارزهای سنتی همان پول های کاغذی هستند که به صورت متمرکز هستند.

فورک بلاک چین (Fork‏)

فورک بلاک چین یکی از مفاهیم پایه ای بلاک چین است. جداسازی زنجیره ها یا فورک باعث ایجاد یک نسخه دیگر از بلاک چین مورد نظر می شود. یعنی دو بلاک چین ایجاد می شود که به صورت همزمان اجرا خواهند شد. مانند اتریوم و اتریوم کلاسیک

سود (Gains)

منظور از سود، افزایش قیمت یک رمز ارز و یا افزایش سود می باشد.

فیشینگ (Phishing)

به اقداماتی که از طریق جعل وبگاه یا آدرس ایمیل برای به دست آوردن اطلاعاتی مانند گذر واژه، نام کاربری و اطلاعات حساب بانکی، صورت می گیرد، فیشینگ گفته می شود.

جفت معاملاتی (Pair‏)

به تبادلات بین یک ارز دیجیتال با سایر ارزهای دیجیتال جفت معاملاتی می گویند. مانند BTC/ETH

گره (Node)

از دیگر مفاهیم پایه ای بلاک چین گره ها هستند. گره ها یا نود ها نسخه ای از دفتر کل هستند که اداره کردن آن به عهده شرکت کننده شبکه بلاک چین می باشد.

دیور (DYOR)

دیور یک اصطلاح در حوزه ارزهای دیجیتال و به معنای "خودت تحقیق کن" می باشد. این اصطلاح بیانگر این است که افراد نباید حرف های دیگران را به راحتی بپذیرند. دیور کوتاه شده ی عبارت Do Your Own Research می باشد.

گواهی اثبات سهام (Proof of Stake)

گواه اثبات سهام نوعی مکانیزم اجماع است که انتخاب ماینرها بر اساس میزان رمز ارزی که دارند صورت می گیرد. بنابراین ماینرهایی که دارایی و سهام بیشتری دارند، برای تایید بلاک های جدید شانس بیشتری دارند.

گواهی اثبات اعتبار (Proof of Authority)

گواهی اثبات اعتبار یک مکانیزم اجماع بلاک چین است که تراکنش های سریع را با استفاده از هویت امکان پذیر می کند.

گواهی اثبات کار (Proof of Work)

از جمله مفاهیم پایه ای بلاک چین، گواهی اثبات کار می باشد. گواهی اثبات کار به فرآیندی گفته می شود که ماینر تا طی آن اثبات می کنند که در شبکه بر روی حل یک مسئله ریاضی کار کرده اند. در گواهی اثبات کار ماینرها پس از حل مسئله مورد نظر می توانند به بلاک چین، بلاک جدیدی را اضافه کنند.

پروتکل (Protocols)

مجموعه ای از قوانین که توضیح دهنده تعاملات بر بستر شبکه است. این تعاملات شامل تایید تراکنش، اجماع و حضور در شبکه بلاک چین می باشد.

QR

کد کیو آر، بر چسب قابل خواندن برای ماشین در الگوی سیاه و سفید و به صورت اطلاعات کدگذاری شده می باشد. از جمله کاربردهای این کد در حوزه ارزهای دیجیتال، اشتراک گذاری راحت آدرس کیف پول ها می باشد. 

گس (Gas)

در پلتفرم اتریوم اصطلاح گس اشاره به واحد اندازه گیری اقدام محاسباتی انجام تراکنش، عرضه برنامه های غیرمتمرکز و یا قراردادهای هوشمند دارد. گس در شبکه اتریوم مانند سوخت می باشد.

وایت پیپر (Whitepaper)

توسعه دهندگان ارزهای دیجیتال گزارش کاملی از پرژوه با بیان تمام جزئیات سیستم منتشر می کنند و در اختیار کاربران قرار می دهند.

تمام مواردی که در بالا ذکر شد، مفاهیم پایه ای بلاک چین هستند که باید درباره آنها بدانید، چراکه در سفر آینده در حوزه بلاک چین و ارزهای دیجیتال به شما کمک خواهند کرد.