سرمایه گذاران برای ورود به عرصه ی ارزهای دیجیتال، باید با مفاهیم بنیادین این بازار از جمله ارزش جاری (current market value) و ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال آشنا شوند. مقایسه تفاوت ارزش ذاتی و ارزش جاری، یک فاکتور کلیدی در مشخص کردن بهترین زمان برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال می باشد. زمانی که ارزش جاری یک ارز دیجیتال از ارزش ذاتی آن کمتر باشد، بهترین زمان برای خرید و زمانی که ارزش جاری از ارزش ذاتی (Intrinsic value) بیشتر باشد، بهترین زمان برای فروش می باشد.

ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال چیست؟

ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال برابر با ارزش بازاری آن نیست، بنابراین سرمایه گذاران برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال، اقدام به بررسی تفاوت در ارزش ذاتی و قیمت بازار می کنند. در صورتی که ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال نسبت به ارزش بازاری آن بیشتر باشد، تریدرها در این زمان اقدام به خرید می کنند و این ارز دیجیتال (undervalue) نامیده می شود. در حالت عکس این قضیه، ارز دیجیتال (overvalue) نامیده می شود. برای ارزهای دیجیتال به ویژه عرضه اولیه توکن ها که هنوز به واقعیت تبدیل نشده اند، امکان تخمین ارزش ذاتی برای آنها وجود ندارد. 

ارزش ذاتی ارز دیجیتال یا (Intrinsic value) به بررسی همه ی جنبه های ملموس و ناملموس یک ارز دیجیتال می پردازد. برای تخمین ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال، بررسی برخی عوامل مرتبط ضروری می باشد، در غیر این صورت تخمین درستی از میزان ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال به دست نمی آید. از جمله این عوامل می توان به در نظر گرفتن میزان تقاضای بازار برای آن، میزان توانایی و قابلیت تیم برای تحقق اهداف پروژه و ارزیابی میزان حمایت های مالی برای به نتیجه رسیدن یک طرح که از طریق مشارکت و مکانیسم های سرمایه گذاری و... اشاره کرد.

عوامل تعیین کننده ارزش ذاتی رمزارزها

برای تخمین ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال عواملی از جمله: میزان تقاضای بازار، میزان کیفیت، میزان اعتبار و مشارکت شریکان، اندازه جامعه هدف، سطح توانایی گروه اجرایی و توسعه دهندگان ارز دیجیتال دخیل می باشد. بنابراین برای تخمین ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال ابتدا باید به بررسی این عوامل پرداخت. برخی از سوال هایی که برای انجام تخمین ارزهای دیجیتال لازم است به آنها پاسخ داده شوند، عبارتند از:

• آیا برای این ارز دیجیتال یک بازار واقعی و اصولی وجود دارد؟
• اندازه جامعه هدف و میزان پتانسیل واقعی بازار چه مقدار است؟
• در پروژه ارز دیجیتال مورد نظر از چه روشی می توان درآمد و سود کسب کرد؟
• از پروژه ارز دیجیتال مورد نظر تا چه اندازه حمایت های معنوی و مالی صورت می گیرد؟
• میزان تخصص توسعه دهندگان پروژه در چه حد می باشد؟
• تیم اجرایی برای انجام موفقیت آمیز پروژه ای، تجربه دارد یا خیر؟
• برای ایجاد کسب درآمد داخل پروژه، مکانیزمی در نظر گرفته شده است؟
• شرکای اجرایی این پروژه دارای اعتبار کافی هستند؟
• برای حمایت از توسعه و گسترش پروژه در زمانبندی معین شده، منابع مالی کافی وجود دارد؟

سریع ترین روش تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال

سریع ترین، آسان ترین و کاربردی ترین روش تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال، روش نمودار قیمت در برابر زمان می باشد. در این روش همه ی افزایش قیمت ها و کاهش قیمت هایی که از طریق عوامل غیر عادی تجاری و عوامل احساسی ایجاد شده است در نظر گرفته می شود. روش نمودار قیمت در برابر زمان، روشی کاربردی برای محاسبه ارزش ذاتی رمزارزها در بلندمدت می باشد و در صورتی که سابقه فعالیت رمزارزها طولانی تر باشد، این روش مطمئن تر است. برای استفاده از این روش، تریدرها نیازی به هیچ نرم افزار تخصصی و انجام تحلیل های پیچیده ندارند.

روش های دیگری مانند میانگین نمایی متحرک و میانگین ساده متحرک (Simple Moving Average) برای تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال وجود دارد. این روش ها به شناخت مسیر رشد و توسعه ارزهای دیجیتالی و همچنین تعیین سطوح مقاومتی و حمایتی آن ها کمک می کند.

نکات کلیدی

• برای تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال، تریدرها نباید درگیر تحقیق و بررسی های وسواس گونه شوند زیرا گردآوری حجم زیادی از اطلاعات در این زمینه، مانع از تمرکز سرمایه گذار بر روی هدف اصلی خود که همان سرمایه گذاری های پر سود است، می شود. 
• برای محاسبه ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال، عوامل احساسی و عاطفی نیز تاثیرگذار است. دو مفهوم FUD به معنی ترس، تردید و عدم اطمینان و FOMO به معنی ترس از دست دادن از جمله این عوامل احساسی تاثیرگذار هستند.
• ۹۰ درصد از بازار ارزهای دیجیتال بر پایه تفکرات عقلانی ایجاد شده است. بنابراین مردم تنها به کسب سود بالاتر فکر می کنند و به ارزش شرکتی که در آن سرمایه خود را وارد کرده اند، توجهی ندارند.
• از جمله عوامل تاثیرگذار دیگر بر بازار ارزهای دیجیتال و نوسانات آن، می توان به شایعات اشاره کرد. برای تصمیم گیری درست در زمینه ارزهای دیجیتال، باید به محاسبه ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال و مقایسه کردن آن با ارزش های جاری پرداخت.

ارزش ذاتی بیت کوین

از نظر برخی سرمایه گذاران مشهور مانند وارن بافت، دونالد ترامپ و... بیت کوین ارزش ذاتی ندارد و استدلال آنها ناشی از خاستگاه ارز دیجیتال بیت کوین به عنوان یک دارایی غیرمتمرکز و همتا به همتا می باشد. بنابراین برای بسیاری از سرمایه گذاران، ارزهای دیجیتال به دلیل دیجیتالی بودن به عنوان یک نرم افزار به حساب می آید.

گرین اسپن در این رابطه می گوید: داشتن ارزش ذاتی برای ارز دیجیتال بیت کوین بستگی به دیدگاه و تعریف سرمایه گذار از آن دارد. بنابراین در عین حال که برای برخی از افراد فاقد ارزش می باشد برای بسیاری از سرمایه گذاران یک دارایی با ارزش ذاتی بالا می باشد.

استفان هوفچر رئیس بخش اقتصادی جهانی موسسه Allianz Global Investors در رابطه با ارزش ذاتی بیت کوین بیان کرد: ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین برابر با صفر است. دارندگان بیت کوین برخلاف پول های سنتی، سهام و اوراق قرضه حاکمیتی نمی توانند از کسی ادعایی داشته باشند، چون بیت کوین هیچ جریان درآمدی را تضمین نمی کند. 

منتقدان ارزش ذاتی بیت کوین

ترامپ در جولای 2019 با اشاره به این که ارز دیجیتال بیت کوین فاقد ارزش ذاتی می باشد، سخنانی را که قبلاً توسط وارن بافت و چارلی مانگر (شریک تجاری وی) به اشتراک گذاشته شده بود را تکرار کرد. توییت ترامپ در مورد این موضوع به شرح زیر می باشد:

"من طرفدار ارزهای دیجیتال و بیت کوین نیستم زیر آنها پول محسوب نمیشوند و فاقد ارزش پایدار و اساس و بنیادی هستند."

استدلال های مبنی بر اثبات بی ارزش بودن ذاتی بیت کوین ناشی از خاستگاه آن می باشد که شبکه ای همتا به همتا و غیر متمرکز از توسعه دهندگان، استخراج کنندگان، کاربران و فول نودها می باشد که بدون حضور یک نهاد مرکزی یا گروه ناظر بر پروتکل بلاک چین، از سال ۲۰۰۹ به راه افتاده است. به همین دلیل ایده یک شبکه کاملاً متن باز و غیرمتمرکز که به صورت نظری به عنوان یک نرم افزار شناخته می شد، برای سرمایه گذاران بسیاری بیگانه است. در سال ۲۰۱۸ نایب رئیس برکشایر هاتاوی (چارلی مانگر) گفت که بیت کوین یک طلای بی ارزش و مصنوعی است و آن را به عنوان بخشی از دانش کامپیوتری هوشمند معرفی کرد. همان طور که گفته شد به دلیل ساختار توزیع شده، غیرمتمرکز و ماهیت دیجیتالی بیت کوین، مواضع منفی نسبت به این رمزارز و شک و تردید نسبت به ارزش آن وجود دارد؛ اما بزرگان عرصه ی سرمایه گذاری و مدیران حوزه ی ارز دیجیتال، ارزش بیت کوین را به شکلی دیگر و متفاوت درک می کنند.

طرفداران ارزش ذاتی بیت کوین

در یک مصاحبه ای مدیر ارشد شرکت سرمایه گذاری Blocktower Capital (آری پاول Ari Paul) توضیح داد که ارزش ارز دیجیتال بیت کوین ناشی از کنترلی ست که به صاحبان سرمایه می دهد. ویژگی غیرقابل مصادره بودن این رمزارز، برای کاربران خود سطحی بی سابقه از آزادی اقتصادی را در مقایسه با دارایی های سنتی فراهم می کند. برای مثال طلا که به عنوان پناهگاه امن در سیستم های مالی به شمار می رود و طبق پیش بینی بسیاری از سرمایه گذاران بیت کوین در دراز مدت می تواند با طلا رقابت کند. البته در گذشته چندین بار دولت ها اقدام به ضبط طلاهایی کرده اند که افراد به صورت شخصی نگهداری می کردند. پاول گفت:

"ارز دیجیتال بیت کوین دارای ویژگی های بسیاری می باشد، به واسطه این حقیقت که بیت کوین تنها راه برای سر پا نگه داشتن شبکه بلاک چینی خودش است، ارزش این رمزارز ایجاد می شود."

 پاول معتقد است که بخش زیادی از ارزش ارز دیجیتال بیت کوین از مقاومتش در برابر ضبط شدن و توقیف ناشی می شود. او می گوید در صورتی که بخواهد یک دلار از ثروت خود را به گونه ای که توسط دولت ها به طور خودسرانه قابل مصادره نباشد، ذخیره کند (صرف نظر از قیمت بیت کوین نسبت به دلار) به یک دلار بیت کوین نیاز دارد. بیت کوین با این ساختار، با سیستم بانکداری offshore banking تا حدودی قابل مقایسه است که دارای بازاری با ارزش حدود ۳۰ تریلیون دلار است. بانک offshore banking نوعی از بانک ها ست که در آن، بانک ها مستقر در مکانی غیر از محل سکونت سپرده گذاران می باشند و ثروتمندان از این بانک ها برای حفظ پولهای خود در برابر مصادره دولت ها استفاده می کنند. این بانک ضمن عدم دریافت مالیات، پول ثروتمندان را در اختیار دولتها قرار نمی دهند.

این استدلال که ارزش ارز دیجیتال بیت کوین ناشی از مقاومت آن در برابر مصادره می باشد هم خوانی کاملی با صحبت های مدیرعامل شرکت ارائه دهنده کیف پول و خدمات امانت سپاری زاپو دارد. موسس Quantum Economics، متی گرین اسپن (Matic Greensan) معتقد است ارزش حقیقی و ذاتی ارز دیجیتال بیت کوین صرفاً بستگی به درک سرمایه گذار از بیت کوین و کل طبقه دارایی (asset class) دارد. طبقه ی دارایی گروهی از ارزهای دیجیتال و یا گروهی از اوراق بهادار است که در بازار خصوصیاتی مشترک و رفتار مشابه دارند و در خصوص آنها قوانین مشترکی وجود دارد. ارزش ذاتی اشاره به ارزش اساسی، ذاتی و واقعی یک کالا، دارایی و یا ارز دارد اما ارزش یک مقوله کاملا ذهنی است که اغلب اوقات به طور قابل توجهی بر اساس شرایط مختلف تغییر می کند.

برای مثال قبل این که استاندارد طلا توسط ریچارد نیکسون از طریق اجازه ندادن به بانک مرکزی برای بازپرداخت دلار با طلا حذف شود، ارزش ذاتی دلار ناشی از پشتوانه طلا بود اما پس از حذف استاندارد طلا، سایر کشورها چاپ پول را آغاز کردند و نرخ تورم ارزهای ذخیره افزایش خود را آغاز کردند. منظور از ارز ذخیره نیز پولی ست که سازمان های بین المللی و دولت ها می خواهند آن را به عنوان ذخایر طلا و ارز ذخیره کنند و به وسیله ی آن بخش بزرگی از تجات بین المللی را انجام دهند. در حال حاضر بزرگ ترین ارز ذخیره دنیا، دلار می باشد.

نتیجه گیری

ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال در طول زمان و با افزایش شناخت افراد از آن، افزایش پیدا خواهد کرد و به دنبال آن ارزهای دیجیتال به ویژه بیت کوین از پایداری بیشتر و نوسانات کمتری برخوردار خواهند شد. چنان چه بیت کوین به ارزش بازار گسترده تر، لیکوئیدی بیشتر، زیرساخت های قوی تر و نظارت دقیق تر دست یابد، ارزش ذاتی آن بالاتر خواهد رفت.